Xoán Crisóstomo

Na Galipedia, a wikipedia en galego.

Xoán Crisóstomo naceu en Antioquía (Siria), no ano 347. Naquel entón, dita cidade era a segunda máis importante do Imperio Romano de Oriente. O pai de Xoán, Secundo, era un alto oficial do exército sirio e morreu pouco tempo despois do nacemento de Xoán polo que a súa irmá maior e el quedaron totalmente a cargo de Antusa, a nai cristiá de ambos.

Xoán foi bautizado en 370, á idade de 23 anos e foi ordenado lector (unha das ordes menores da Igrexa). Comezou estudos co filósofo Andragatio e continuou con Libanio, que entón era un famoso orador e o máis fervente partidario do esmorecente paganismo romano.

Libanio quedou marabillado coa elocuencia do seu discípulo e previu para o mesmo unha brillante carreira como estadista ou lexislador. Con todo, un encontro co bispo Melecio resultou decisivo na vida de Xoán, quen comezou a estudar teoloxía con Diodoro de Tarso (un dos líderes da antiga escola de Antioquía) mentres mantiña un ascetismo extremo.

No entanto, as ansias dunha vida máis perfecta levárono a converterse nun eremita (ao redor de 375) condición na que permaneceu ata que a súa quebrantada saúde por excesivas vixilias e xaxúns durante o inverno o obrigaron a volver a Antioquía, onde retomou a súa actividade como lector. Crisóstomo foi sempre un admirador dun monacato activo e utilitario e pronunciouse contra os perigos dunha contemplación ociosa.

En 381 foi ordenado diácono por Melecio de Antioquía e en 386 foi ordenado sacerdote polo bispo Flaviano I de Antioquía. Ao parecer foi este o momento máis feliz da súa vida. A súa principal tarefa durante doce anos consistiu en predicar. Adquiriu gran popularidade pola súa elocuencia. Dignos de mencionar son os comentarios que fixo a pasaxes bíblicas e a exposición de ensinanzas morais, moitas delas recompiladas nas súas Homilias.

Co transcurso do tempo Crisóstomo chegou a ser o sucesor de Flaviano I. Durante a súa misión como bispo mostrou gran preocupación polas necesidades espirituais e materiais dos pobres. Tamén se pronunciou en contra dos abusos dos poderosos e da propiedade persoal. A súa interpretación directa das Escrituras (en contraste coa tendencia de Alexandría onde se recorría a unha interpretación alegórica) conduciuno a seleccionar para as súas charlas temas eminentemente sociais que explicaban o concepto da vida cristiá.

Á morte de Nectario o 27 de setembro de 397 foi instituído de certa forma en contra da súa vontade como metropolitano de Constantinopla (pola súa calidade de vila imperial, o metropolitano de Constantinopla recibiu posteriormente o título de Patriarca). Para poder abandonar a cidade de Antioquía onde era tan querido unha escolta militar tivo que acompañalo para así evitar a conmoción do pobo. Quedou instituído como metropolitano o 26 de febreiro de 398 por Teófilo, quen con gran desgano levou a cabo o pedido do emperador Arcadio.

[editar] Bispo de Constantinopla

Constantinopla, construída por Constantino en 330 no lugar de Bizancio, ao se converter na capital do Imperio Romano de Oriente pasou a ser a principal sé episcopal do Oriente e converteuse no centro da teoloxía oficial, das intrigas de palacio e das controversias teolóxicas. A Crisóstomo desgustábanlle os privilexios que lle foron conferidos pola súa condición de metropolitano. Durante o seu mandato negouse a ofrecer recepcións suntuosas e criticou o alto nivel de vida que levaba o clero. Os seus esforzos por reformar a Igrexa de Constantinopla chocaron coa oposición dos poderosos e do clero corrupto e tiveron pouco éxito aínda que incrementaron a súa popularidade entre as persoas comúns. A súa estancia en Constantinopla resultou moi difícil.

Teófilo, o patriarca de Alexandría, quería someter a Constantinopla ao seu poder e opúxose ao liderado de Crisóstomo. Como era un forte opoñente das ensinanzas de Orixes, Teófilo acusou a Crisóstomo de parcialidade ante as ensinanzas dese mestre e sacou proveito do episodio dos catro monxes de Exipto a quen condenara polo seu apoio ás teorías de Orixes. Os devanditos monxes fuxiron da represalia de Teófilo e foron acollidos por Crisóstomo en Constantinopla. Ademais Crisóstomo gañouse a outro inimigo na persoa de Elia Eudoxia, a esposa do emperador Arcadio que se viu identificada nas críticas do metropolitano contra as extravagancias no vestir das mulleres.

Pódese dicir que Crisóstomo se caracterizou pola falta de tacto e temeridade ao denunciar as ofensas das instancias superiores e a súa actitude conduciu a que se crease unha alianza na súa contra entre Eudoxia, Teófilo e o clero molesto, quen convocaron un sínodo en 403 e acusaron a Crisóstomo de favorecer os ensinos de Orixes. O sínodo (chamado "da Aciñeira") pronunciouse pola deposición de Crisóstomo.

Con todo, ao pouco tempo foi restituído por Arcadio medorento da ira do pobo e porque a emperatriz atribuíu á ira de Deus un incidente que ocorreu en palacio. Con todo a paz foi curta. Unha estatua de prata que Eudoxia se fixo erixir fronte á catedral foi denunciada por Crisóstomo e unha vez máis foi suspendido e enviado a unha rexión afastada na fronteira con Armenia.

Cando o papa Inocencio I soubo as circunstancias da deposición de Crisóstomo presentou a súa protesta pero non foi escoitado. Crisóstomo continuou escribindo cartas que resultaban de gran influencia dentro de Constantinopla e como a súa vida se prolongaba máis do desexado polos seus adversarios, determinouse desterralo a un extremo fronteirizo preto do Cáucaso. No entanto este nunca chegou ao seu novo destino porque morreu na viaxe o 14 de setembro de 404. As súas últimas palabras foron: Doxa to theo panton eneken (Gloria a Deus por todo) [Paladio, xi. 38]. O 27 de xaneiro de 438 o seu corpo foi trasladado a Constantinopla e enterrado na Igrexa dos Apóstolos onde xacía Eudoxia desde o 404.

Crisóstomo foi un excelente predicador que polos seus discursos públicos e pola súa denuncia dos abusos das autoridades imperiais e da vida licenciosa do clero recibiu o devandito sobrenome que provén do grego chrysóstomos e significa ?boca de ouro? (chrysós, ?ouro?, stoma, ?boca?)

As frecuentes deposicións das que foi obxecto demostran a influencia do poder temporal sobre a Igrexa de Oriente no devandito período a par da rivalidade entre Constantinopla e Alexandría por ser recoñecidas como a sé principal do Oriente. As hostilidades entre os patriarcas de ambas urbes foron causa de grandes sufrimentos e rupturas dentro da Igrexa.

Crisóstomo é considerado pola Igrexa Católica Romana un dos catro orixinais Doutores da Igrexa do Oriente, e pola súa propia Igrexa, a Ortodoxa Grega un dos máis grandes teólogos e un dos tres Alicerces da Igrexa, xuntamente con Basilio e Gregorio.