Luzern

Us der alemannische Wikipedia, der freie Dialäkt-Enzyklopedy

Lozärn (frz./engl. Lucerne it./rät. Lucerna, dt. Luzern) esch e Stadt i de Zentralschwiiz . Si esch Hauptstadt vom glichnamige Kanton sowie vom Amt (Bezerk). Lozärn liid am Nordweschtändi vom Vierwaldstettersee . Ond zwar gnau det, wo d'Rüüs usem See useflüsst. Lozärn esch de wertschaftlech ond kulturelli Mettelponkt vo de Zentralschwiiz. D'Rüüs teilt d'Stadt uf: Rächts vode Rüss liid t'Altstadt ond en Teil vo de neuere Quartier (Maihof, Brambärg. Wäsmeli, Halde etc.), lengs vom Fluss esch d'Chli- oder Neustadt, s'ältischte Quartier. Onder- ond Obergrond, Gütsch, Bruch, Trebsche ond no meh Quartier ghöred auno zom lenge Ufer.

D'Lag am See, met Bleck it'Bärge (Pilatus, Rigi ) macht en bsonders grosse Iidrock. Drom esch Lozärn au zonnere früeche Hochborg vom Tourismus worde 1840 .

Inhaltsverzeichnis 1 Geografie 2 Kultur ond Sport 2.1 Kultur 2.2 Sport 3 Wirtschaft 4 Partnerstedt 5 Sehenswördigkeite

[ändere] Geografie

D'Flechi vom Lozärner Stadtgebiet esch 24.15 km². Do devo send 60.4% Sedligsflechi, 11.6% Landwirtschaftszone ond 25.9% Wald.

[ändere] Kultur ond Sport

[ändere] Kultur

Die bekanntischte Kulturverastaltige send:

• d'Fasnacht (vom Schmotzige Donschtig bes zom Güdisziischtig; d'Woche vorem Äschelimettwoch =Aschermittwoch)
• s'Lozärner Altschtadtfäscht (17 Fäschtböni met Blues, Jazz, Rock, Musicals, Pop; Ändi Juni)
• s'Blue-Balls-Festival (Blues, Jazz, Rock, Pop; Ändi Juli)
• d'Musigfäschtwoche (Klassischi Musig)

Lozärn het mehreri Theater ond Kinos. Ém KKL, ide Schüür, im Sädel, im nöie Kulturzentrom Lozärn-Süd (ab 2008, ade Stell vode Boa) ond em Kulturpavillon am See chammer go Konzärt lose.

Ds Lozärn hets au mehreri Musigschuele. Die wechtigschte send s'Konservatorium (för Klassischi Musig) ond Jazzschuel (Jazz, aber au Blues)

[ändere] Sport

De bekanntischti Sportverein vo Lozärn esch de FCL (Fuessball-Club Lozärn). Är spelt ide höchschte Schwizer Liga (Axpo-Super-Liga).

Anderi populäri Sportarte send Tennis, Rudere, Handball, Volleyball ond Iishockey met etleche Klubs, wo ide oberste Ligene speled. Osserdem geds au de alljärlechi Stadlouf ond ez neu de "Lucerne Marathon".

[ändere] Wirtschaft

De Frömdevercheer (Tourismus) esch met grossem Abstand de wechtigschti Wirtschaftszweig. Vo ehm läbed (diräkt oder indiräkt) rond 30'000 Lüüt. D'Stadt fasch kä Buure mee. Ond au mängi Industriebetrieb, wo e früenere Johre z'Lozärn dehei gsi esch (z.B. d'Liftfirma Schindler) send us de Stadt wägzoge. Höt schaffed d'Lüüt fascht Alli em Gwärb- ond Dienschtleischtigssektor.

[ändere] Partnerstedt

Lozärn hed sächs Partnerstedt: Bournemouth, Ängland; Chicago, USA; Cieszyn, Pole; Guebwiller / Murbach, Elsass; Olomouc, Tschechie; Potsdam, Dütschland.

[ändere] Sehenswördigkeite

• d'Lozärnerbocht vom Vierwaldstättersee
• d'Rüüs

D'Rüüs chame onder anderem of de ältischte deckte Holzbrogg vo Europa öberquere (Chappelbrogg).

• d'Chappelbrogg (noch emene Brand am 18. Auguscht 1993 weder nöi ufbout worde)
• s'Löwedänkmol (au Leuedänkmol)
• s'Konscht- ond Kongrässhus Lozärn (KKL)
• s'Vercheershus
• de Gletschergarte
• d'Schpröierbrogg (jetzt di elteri Holzbrogg)
• d'Museggmuur
• ds Bourbakipanorama
• s'Rothuus
• d'Hofchele
• d'Jesuitechele
• s'Nodelwehr i de Rüüss
• ond no vell mee