Cookie Policy Terms and Conditions Boarische Grammatik - Wikipedia

Boarische Grammatik

Aus Wikipedia

Von da Gramatik her weicht de boarische Sprach doch a bisserl vom Hochdeitsch ob. So ham manche Wörta a anders Gschlecht. Im Boarischn gibts àà blos oa Vergangenheit, nämlich des Perfekt. Erschte und dritte Vergangenheit san im reinen Dialekt ned vorhanden. De zwoate Zukunft gibt's a ned. Ebmfois a wichtiga Untaschiad is da "boarische Genitiv", sowia de Buidung vo da Verkleinerung.

Inhaltsverzeichnis

[dro werkln] De Substantive und eana Deklination

Haptartikl: Boarische Grammatik (Substantive)

Zum Thema Substantive muas ma im Boarischn einige Bsundaheitn beachtn, wo de Grammatik vom Hochdeitschn obweicht. Dazua gheart de Tatsach, dass in da boarischn Sproch Werta gibt, de zwar dessoibe bedeiten wia im Deitschen, awa a anders Gschlecht ham, zum Beispui da Zwiewe oda da Budda.

Weiders is zum beachtn, dass es bis auf einige strittige Ausnahma (mehra dazua auf bschprecha) koan Genitiv gebt. Stådn Genitiv nimmt ma de Präposizion vo her oda an Dàtiv zammat miam Possessivpronoma, wenn ma sång wui, dass ebs am Menschn khöat.

De drei(!) Fälle vom Boarischn san oiso Nominativ (da Bua), Dàtiv (im/am Buam) und Akkusativ (in/an Bua). Boarische Weada muas ma oiso, weis koan Genitiv hamd, aa a weng andas deklinian, und firn Genitiv nemmt ma stattdessn de Umschreibunga. Emmfois hàn de Adiggl rechd undaschiedlich zum Deidschn.

De Verkleinerungsform im Boarischn is "l", "al" oda "ei" (NB: Oazåi: -l, -ăl; Mehrzåi: -lă, -ălă). Des ersetzt des standarddeitsche "chen" oda "lein". Ebmfois werd des bei Verkleinerunga entstehade "ä" ois hells "à", "äu" ois "ei" und "ü" ois "i" ausgsprocha. Insgsamt ko ma song, dass im Boarischn de Verkleinerungsform recht oft hergnumma werd, àà wann des Objekt im Hochdeitschn no ois "normalgroß" geitn dààd. Beispuisweis sogt ma zu ara normalgroßn Bierflaschn meistns "ă Flàschl Bier".

[dro werkln] De Verbn und eana Konjugation

Haptartikl: Boarische Grammatik (Verbn)

Auffellig bei de Verbn is zerschtamoi, dass es im Boarischn koa erste Vagangenheit gebt. Stattdessn werds meisdns mit da zwoatn umgànga. Oanzige Ausnahma sand de Verbn "sei" (hochdeitsch: sein) und "woin" (hochdeitsch: wollen).

Bei da zwoatn Vagangenheit is es teilweis da Foi, dass statt "haben" in hochdeitsch "sei" vawendt werd, z.B. "i bi gsessn".

Aa s Plusquamperfekt gibds im Boarischn, s wiad owa andas buidt wia im Deidschn, zwa mid de sêim Huifsveabn hâm und sei, owa andane Stellung. Es is eingtle recht oafach, statt dass des Huifsverb in da erschtn Vagangaheit steht, de's jo im Boarischn quasi ned gebt, werd's hoid in da zwoatn hergnumma. Dés Plusquamperfekt gibts åwa néd in ålle Dialekte im boarischn Språchraum.

Beim Konjunktiv is de Form mit "doa" (hochdeitsch: tun) zum nenna. Ma kon beispuisweis song "i daad song..." fia hochdeitsch "ich würde sagen". A weidana Untaschiad zum Hochdeitsch is de Tatsach, dass da Konjunktiv deitlich vom Präteritum zum unterscheidn is, indem a auf "ad" endet, oiso "i sogad", "i mochad".

Im Standarddeitschn gebts de Möglichkeit, an Nebmsoodz noch dem Musta "um etwas zu tun" zum vawendn. Im Boarischn werd des vamiedn und stattdessn mit am Nebmsoodz mit "weil", "dass" oda "damit" umganga.

[dro werkln] Pronomen

Haptartikl: Boarische Grammatik (Pronomen)

Personal- und Possessivpronomen im Boarischn weisn starke Untaschiad zu de hochdeitschn Equivalente auf. Oa Beispui:

"Haben Sie sich angeschnallt?", fragt der Polizist.
"Hâm S Eana âghengt?", frogd da Bolizisd.

A Bsunderheit is de Vawendung vum Genitiv bei Pronomen. Dean gits nu bå de Singular-Personalpronomen hinter Präpositionen, beispülsmässe: "wecha meiner, ohne deiner, hinter seiner" (gmoant is dòu òllawàl d Person sölwa, nix wos ihra ghèjert). Haintzadooch nimmt ma ower èjer en Dativ, grod wia in da standarddeitschn Umgangssproch aa. De Plural-Personalpronomen kumma fir in Wendunga wej: "Mir wòrn unser sieme", des hoißt: "Mir wòrn siem Lait."

[dro werkln] Adjektive und Adverbien

Haptartikl: Boarische Grammatik (Adjektive)

Bei de Adjektive soitt ma si de Steigerung a bissl ooschaung. D'Steigarung im Boarischn is eingle gâns àfåch, rechd ähnle wia im Deidschn. Grod im Superlativ muas ma a wéng Owåchd gem, wei si dea draditionell ned so starg vom Komparativ undascheidt wia im Deidschn.

[dro werkln] Adjektive und Adverbien

Haptartikl: Boarische Grammatik (Adverb)

Adverbien san in jäda Sproch wichdig. Se bschreim a Veab oda Adjektiv oda aa a andans Adverb genauer, wo Adjektive jå grod Substantive beschreim. A bo Adverbien gibts, de wos ned ois Adjektive gibt. Und do sand im Boarischn einige anderst wia im Standarddeitschn.

[dro werkln] Schaug àà unta

Static Wikipedia 2008 (no images)

aa - ab - af - ak - als - am - an - ang - ar - arc - as - ast - av - ay - az - ba - bar - bat_smg - bcl - be - be_x_old - bg - bh - bi - bm - bn - bo - bpy - br - bs - bug - bxr - ca - cbk_zam - cdo - ce - ceb - ch - cho - chr - chy - co - cr - crh - cs - csb - cu - cv - cy - da - de - diq - dsb - dv - dz - ee - el - eml - en - eo - es - et - eu - ext - fa - ff - fi - fiu_vro - fj - fo - fr - frp - fur - fy - ga - gan - gd - gl - glk - gn - got - gu - gv - ha - hak - haw - he - hi - hif - ho - hr - hsb - ht - hu - hy - hz - ia - id - ie - ig - ii - ik - ilo - io - is - it - iu - ja - jbo - jv - ka - kaa - kab - kg - ki - kj - kk - kl - km - kn - ko - kr - ks - ksh - ku - kv - kw - ky - la - lad - lb - lbe - lg - li - lij - lmo - ln - lo - lt - lv - map_bms - mdf - mg - mh - mi - mk - ml - mn - mo - mr - mt - mus - my - myv - mzn - na - nah - nap - nds - nds_nl - ne - new - ng - nl - nn - no - nov - nrm - nv - ny - oc - om - or - os - pa - pag - pam - pap - pdc - pi - pih - pl - pms - ps - pt - qu - quality - rm - rmy - rn - ro - roa_rup - roa_tara - ru - rw - sa - sah - sc - scn - sco - sd - se - sg - sh - si - simple - sk - sl - sm - sn - so - sr - srn - ss - st - stq - su - sv - sw - szl - ta - te - tet - tg - th - ti - tk - tl - tlh - tn - to - tpi - tr - ts - tt - tum - tw - ty - udm - ug - uk - ur - uz - ve - vec - vi - vls - vo - wa - war - wo - wuu - xal - xh - yi - yo - za - zea - zh - zh_classical - zh_min_nan - zh_yue - zu -

Static Wikipedia 2007 (no images)

aa - ab - af - ak - als - am - an - ang - ar - arc - as - ast - av - ay - az - ba - bar - bat_smg - bcl - be - be_x_old - bg - bh - bi - bm - bn - bo - bpy - br - bs - bug - bxr - ca - cbk_zam - cdo - ce - ceb - ch - cho - chr - chy - co - cr - crh - cs - csb - cu - cv - cy - da - de - diq - dsb - dv - dz - ee - el - eml - en - eo - es - et - eu - ext - fa - ff - fi - fiu_vro - fj - fo - fr - frp - fur - fy - ga - gan - gd - gl - glk - gn - got - gu - gv - ha - hak - haw - he - hi - hif - ho - hr - hsb - ht - hu - hy - hz - ia - id - ie - ig - ii - ik - ilo - io - is - it - iu - ja - jbo - jv - ka - kaa - kab - kg - ki - kj - kk - kl - km - kn - ko - kr - ks - ksh - ku - kv - kw - ky - la - lad - lb - lbe - lg - li - lij - lmo - ln - lo - lt - lv - map_bms - mdf - mg - mh - mi - mk - ml - mn - mo - mr - mt - mus - my - myv - mzn - na - nah - nap - nds - nds_nl - ne - new - ng - nl - nn - no - nov - nrm - nv - ny - oc - om - or - os - pa - pag - pam - pap - pdc - pi - pih - pl - pms - ps - pt - qu - quality - rm - rmy - rn - ro - roa_rup - roa_tara - ru - rw - sa - sah - sc - scn - sco - sd - se - sg - sh - si - simple - sk - sl - sm - sn - so - sr - srn - ss - st - stq - su - sv - sw - szl - ta - te - tet - tg - th - ti - tk - tl - tlh - tn - to - tpi - tr - ts - tt - tum - tw - ty - udm - ug - uk - ur - uz - ve - vec - vi - vls - vo - wa - war - wo - wuu - xal - xh - yi - yo - za - zea - zh - zh_classical - zh_min_nan - zh_yue - zu -

Static Wikipedia 2006 (no images)

aa - ab - af - ak - als - am - an - ang - ar - arc - as - ast - av - ay - az - ba - bar - bat_smg - bcl - be - be_x_old - bg - bh - bi - bm - bn - bo - bpy - br - bs - bug - bxr - ca - cbk_zam - cdo - ce - ceb - ch - cho - chr - chy - co - cr - crh - cs - csb - cu - cv - cy - da - de - diq - dsb - dv - dz - ee - el - eml - eo - es - et - eu - ext - fa - ff - fi - fiu_vro - fj - fo - fr - frp - fur - fy - ga - gan - gd - gl - glk - gn - got - gu - gv - ha - hak - haw - he - hi - hif - ho - hr - hsb - ht - hu - hy - hz - ia - id - ie - ig - ii - ik - ilo - io - is - it - iu - ja - jbo - jv - ka - kaa - kab - kg - ki - kj - kk - kl - km - kn - ko - kr - ks - ksh - ku - kv - kw - ky - la - lad - lb - lbe - lg - li - lij - lmo - ln - lo - lt - lv - map_bms - mdf - mg - mh - mi - mk - ml - mn - mo - mr - mt - mus - my - myv - mzn - na - nah - nap - nds - nds_nl - ne - new - ng - nl - nn - no - nov - nrm - nv - ny - oc - om - or - os - pa - pag - pam - pap - pdc - pi - pih - pl - pms - ps - pt - qu - quality - rm - rmy - rn - ro - roa_rup - roa_tara - ru - rw - sa - sah - sc - scn - sco - sd - se - sg - sh - si - simple - sk - sl - sm - sn - so - sr - srn - ss - st - stq - su - sv - sw - szl - ta - te - tet - tg - th - ti - tk - tl - tlh - tn - to - tpi - tr - ts - tt - tum - tw - ty - udm - ug - uk - ur - uz - ve - vec - vi - vls - vo - wa - war - wo - wuu - xal - xh - yi - yo - za - zea - zh - zh_classical - zh_min_nan - zh_yue - zu