Photosynthees
From Wikipedia
De Photosynthese is de Vörgang, wenn de Planten un wisse Bakterien mit Licht-Energie ehr Baustoffe un Reservestoffe opbaut. De Planten neemt dortau bloots Water un Kohlenstoffdioxid un könt dorut mit Licht Zucker opbaun. Bi eenige vun de Photosynthese-Bakterien geit dat ok so, ober bi annere geit dat 'n bäten anners (to'n Bispill nähmt welke H2S stats Water).
[Ännern] Woneem is de Photosynthese bi de Planten togang
Dat geiht besünners in de Bläder vör sick. Un dor besünners in dat Palisadenparenchym un dat Swammparenchym. Dor hebbt de Zellens vun de Planten besünners veel Chloroplastens, wat greune Organellens sünd. De sünd vell lütter as een Zelle un greun. Dat kümmt dorvun, dat dor dat Chlorophyll is, wat de greune Farv vun dat Blad utmookt.
To de Photosynthese heurt een ganzen Slag verscheeden Prozessens to. Wi ünnerscheed sünnerlich de Licht- un Dunkelreaktschoon.
[Ännern] De Lichtreaktschoon
De Photosynthese bruut jo Licht. Un dat mutt infangen warrn. Dat geiht dör dat Chlorophyll, wat de greune Farv is. Dat hett Magnesium binnen un denn dor noch anner Molekülens um rüm. De mookt een Komplex, as de Chemikers seggt. Dor geiht dat Licht op. Dat is jo Energie. Kümmt denn een Photon Licht an, denn hievt dat een Elektron vun dat Chlorophyll op een heuger Energieniveau. Dat is denn anregt. Un denn geiht dat wedder dal mit sien Energie: Dat geiht vun dat [[Chlorophyll] an verscheeden chemisch Molekülens un dorbi ward dat de Energie wedder los. Dorbi ward nu aktiven Waterstoff (NADPH+H+) un ATP mookt. Dor tau ward denn Water bruukt (för den Waterstoff) un Suurstoff kümmt rut. Sotoseggen as Affall.
![H_2O + NADP^+ + nADP +n\left[P\right]\quad \to \quad NADPH + H^+ + nATP + {1 \over 2} O_2](../../../math/c/a/d/cad01c904ae80d127733181328a38880.png)
[Ännern] De Dunkelreaktschoon
Dat NADPH+H+ un dat ATP sünd nu dor. Nu geiht dat los mit dat Infangen vun dat Kohlenstoffdioxid. Dat geiht över den Calvin-Zyklus, wat een Stoffwessel-Kring is. Ribulose-1,5-bisphosphat, wat een Zucker mit fiev C-Atomens is, kriggt een CO2 anbackst un denn ward dorut een Carbonsüür mit soss C-Atomens. De is obers nich stabil un breekt denn glieks to twee 3-Phosphoglycerat-Molekülens, elk mit dree C-Atomens. Denn ward dat hen un her baut, bit dor wedder Ribulose-1,5-bisphosphat rutkümmt. Dat geiht nu söß mol un denn kümmt dor ook Glukose rut, wat de Druuvensucker mit söss C-Atomens is. ![CO_2 + 2 NADPH +2H^+ + 3ATP \quad \to \quad {1 \over 6}C_6H_{12}O_6 + H_2O + 2 ADP + 3\left[P\right] + 2NADP^+](../../../math/0/d/0/0d0295edc11c18ca6ce8c926f5c3822a.png)
Dat bruukt keen Licht un geiht ook in dat Düstern vunstatten. Obers dat bruukt Energie as ATP un Waterstoff as NADPH. Dat is jüst dat, wat ut de Lichteakschoon rutkomen is.
