Blauwe Banaan
Van Wikipedia
De Blauwe Banaan is een multinationale Europese metropool (in het Engels ook vaak een megalopolis genoemd), die verschillende agglomeraties uit verschillende (West) Europese staten omvat. Grofweg begint de Blauwe Banaan bij de agglomeratie's in de West-Midlands van Groot Britannië, en eindigt het bij de agglomeratie's van Milaan en Turijn, met daartussen de agglomeraties van onder andere Parijs, Randstad, de Vlaamse Ruit en het Ruhrgebied.
Inhoud |
[bewerk] Ontstaan van de Blauwe Banaan
Vanaf de 11e eeuw komen de Italiaanse stadstaten op. Venetië en Genua gaan de Middellandse Zee domineren, en gaan de Arabische wereld verbinden met Europa. Behalve oosterse goederen brengen hun schepen de Arabische wetenschap mee naar het westen. Zo bijvoorbeeld de abbakus, het telraam, dat aan de basis staat van de rekenkunde in de handel. Abbakusscholen openen in alle Noord-Italiaanse steden hun deuren.
De tweede component is het bankwezen, dat zich vooral ontwikkelt in Milaan, Venetië en de handelsstaat Florence. De vruchten van de rekenkunst vinden hier hun toepassing in de dubbele boekhouding.
De Italiaanse steden drijven al in de 14e eeuw een levendige handel met de Vlaamse steden Gent en brugge, centra van textielnijverheid. Op de aldus ontstane handelsroute liggen de Zuid-Duitse vrije steden Augsburg en Neurenberg. In de 15e eeuw nemen zij het initiatief over. Augsburg wordt het nieuwe handelscentrum in het verkeer tussen Noord-Italië en Noord-Europa. Ook het geldwezen vindt hier zijn nieuwe centrum, met name in het bankiershuis Fuger. Neurenberg wordt het middelpunt van innovatieve metaalindustrie.
In de 16e eeuw schuift het centrum verder naar het noorden. De Zuidelijke Nederlanden komen in de Bourgondische Kreits snel tot ontwikkeling. Industrie in het zuiden, handel en bankwezen in Vlaanderen en Brabant, vooral in Antwerpen.
De val van Antwerpen in 1585 brengt een nieuwe verschuiving noordwaarts op gang. Duizenden vluchtelingen, onder wie vele prominenten uit de financiële wereld, zetten hun activiteiten voort in Amsterdam, dat in de 17e eeuw tot grote bloei komt. Ook de lakenindustrie komt naar het noorden, met name naar Leiden en Haarlem.
Al in de 15e eeuw hebben de steden Gent en Brugge intensieve banden met Engeland. Ze importeren wol uit de Midlands, en hun wevers zetten een textielindustrie op in Londen. Maar de politieke woelingen staan dan nog een stedelijke ontwikkeling van Engeland in de weg. De glorious revolution van 1688 maakt een einde aan deze instabiliteit. Londen neemt in de 18e eeuw de positie van Amsterdam als financieel centrum over. De industrieële revolutie tenslotte brengt de Engelse Midlands en Noord-engeland tot bloei. Birmingham, Coventry, Manchester, Leeds en Liverpool vormen het uiteinde van de banaan.
In de 19e eeuw vindt een snelle industrialisatie plaats van het middenstuk: het Roergebied. Ook Zwitserland wordt een belangrijke schakel. De 20e eeuw tenslotte versterkt weer de plaats van Noord-Italië door de industrieën in Milaan en Turijn.
[bewerk] Blauwe Banaan in het heden
In deze tijden wordt de Blauwe Banaan gezien als de Europese megalopolis, met meer dan 85 miljoen inwoners. En hoewel de verschillende agglomeratie's die hiervan deel uitmaken in vroegere tijden vaak in verschillende tijdvakken een florisante economie (en de daarbij behorende welvaart) hadden, vandaag de dag zijn deze stedelijke gebieden met elkaar verbonden, doordat zij als het ware HET centrum zijn van Europa als het gaat om economie, innovatie en macht. Dit uit zich onder andere ook door het feit dat deze megalopolis gemiddeld een hoger BNP verdient dan de gemiddelde regio in de EU. Men denkt dat de Blauwe Banaan deze positie in de toekomst wellicht af zal moeten staan aan de Gouden Banaan (de Zonnegordel), maar erg zeker is men daar niet van, aangezien in dat gebied zowel het aantal inwoners, alswel de ecomonie, (nog) niet het niveau van de Blauwe Banaan halen.
Op dit moment representeert de Blauwe Banaan één van 's werelds grootste concentraties aan mensen, geld, en bedrijfsleven. Dit is niet zo verwonderlijk, als men weet dat er in dit gebied ruim 85 miljoen mensen wonen. Het is daarmee waarschijnlijk de grootste (of tweede, afhankelijk van waar je de grenzen van zowel de Blauwe Banaan, alswel die van de Taiheiyo Belt legt) Eerste Wereld megalopolis in de wereld. Als je de term 'Eerste Wereld' laat vallen, dan is alleen de megalopolis van de Ganges-rivier vallei groter.
[bewerk] De naam
De aaneenschakeling van grootstedelijke gebieden dankt zijn naam aan de boog die het maakt als men begint bij de West-Midlands, en eindigt bij Milaan en Turijn. Het blauwe uit de naam komt doordat de Sociale Wetenschappers van het Franse instituut RECLUS, waarover Roger Brunet de leiding had, diezelfde boog blauw hadden gekleurd in hun studie's over dit onderwerp.
[bewerk] Agglomeraties en steden in de Blauwe Banaan
De exacte agglomeraties die onder deze Europese 'megalopolis' vallen, inclusief schattingen van hun inwoneraantallen, zijn de volgende (beginnend bij Londen, eindigend bij Milaan):
- het grootstedelijke gebied van Leeds, Engeland, Groot-Brittannië, 1,5 miljoen inwoners
- het grootstedelijke gebied van Manchester, Engeland, Groot-Brittannië, 2,6 miljoen inwoners
- het grootstedelijke gebied van Birmingham, Engeland, Groot-Brittannië, 2,6 miljoen inwoners
- het grootstedelijke gebied van London, Engeland, Groot-Brittannië, 14 miljoen inwoners
- Ile de France, Frankrijk, 11,5 miljoen inwoners
- de Lille-Kortrijk-Tournai regio, Frankrijk en België, 1.8 miljoen inwoners
- de Vlaamse Ruit, Vlaanderen, België, 5,5 miljoen inwoners
- de Randstad (inclusief de Brabantse Stedenrij en Betuwe-stad), Nederland, 10,5 miljoen inwoners
- Euregio Gronau-Enschede, Nederland en Duitsland, 3,2 miljoen inwoners
- Euregio Maas-Rijn (waaronder Alma (Europese regio)), Nederland, België en Duitsland, 3,9 miljoen inwoners
- het Rijn-Ruhrgebied, Noord-Rijnland-Westfalen, Duitsland, ruim 12 miljoen inwoners
- de Frankfurt Rein-Main regio, Hessen, Rijnland-Palts en Beieren, Duitsland, 5,3 miljoen inwoners
- de agglomeratie van Bazel, Zwitserland, Duitsland en Frankrijk, ongeveer 700.000 inwoners
- het grootstedelijke gebied van Zürich, Zwitserland, 1,3 miljoen inwoners
- het grootstedelijke gebied van Milaan, 7,5 miljoen inwoners
- het grootstedelijke gebied van Turijn, Italië, 1,7 miljoen inwoners
Alles bij elkaar heeft de Blauwe Banaan dus meer dan 85 miljoen inwoners. Dit aantal kan verschillen, daar er voor de vele agglomeraties die dit gebied kent, ook veel uiteenlopende inwoneraantallen zijn. Verder is het niet altijd duidelijk welke stedelijke gebieden er absoluut bij horen, en welke niet. Als men uitgaat van de criteria dat de Blauwe Banaan een grootstedelijk gebied is, waar gemiddeld meer BNP verdient wordt dan in andere regio's van de EU, die relatief (zeer) dicht bij elkaar liggen, zo niet in elkaar overlopen, waarin de economie van de EU haast bepaald wordt, en waar ook grootstedelijke problemen bij horen, dan horen Parijs, de West-Midlands van het Verenigd Koninkrijk, en Turijn daar absoluut bij.
[bewerk] De Gouden Banaan
Ook bestaat er de Gouden Banaan. De Gouden Banaan is een boog die begint bij de Spaanse regio Valencia, en eindigt in wederom Milaan, Italië. Deze boog word zo genoemd, omdat hij langs de Mediterrane kust loopt, waar normaliter veel zonne-uren zijn, het is dus een 'Zonnegordel', wat vertaald wordt in het goud in de naam. Tel je deze boog erbij op, dan kom je uit op een inwonertal dat makkelijk de 100 miljoen overschrijdt. Er is ook met enige regelmaat sprake van een noord-zuidboog (vanuit het zuiden van Zweden, richting de regio van Valencia, en een verlengde west-oostboog (van Parijs naar Warschau). Tel je die er allemaal bij op, dan kom je uit op een inwonertal van enkele honderden miljoenen. Deze ultra-grootstedelijke agglomeratie vindt zijn weg door verschillende Europese landen, die (met uitzondering van Zwitserland) allemaal lid zijn van de EU.
Lange tijd verwachtte men dat de Gouden Banaan of de west-oostboog het stokje van de Blauwe Banaan over zou nemen. Tot op heden is daar (nog) geen sprake van. Niet alleen is het aantal inwoners van deze gebieden lager (hoe meer mensen meedoen in de economie, hoe groter het belang van dat gebied), maar ook liggen de grootstedelijke gebieden in deze regio's verder uit elkaar, en heeft het tot op heden het BNP-niveau van de Blauwe Banaan (nog) niet weten te bereiken. Echter, de mogelijkheid dat één van deze twee regio's in de (nabije) toekomst belangrijker wordt dan de Blauwe Banaan, blijft openstaan.
[bewerk] Internationaal belang
Internationaal gezien is de Blauwe Banaan een van de belangrijkste agglomeraties. Dit komt onder andere doordat 4 van de 10 grootste luchthavens van de wereld binnen deze regio liggen (Luchthaven Londen Heathrow, Parijs Luchthaven Charles de Gaulle, Luchthaven Frankfurt am Main en Amsterdam Luchthaven Schiphol), 2 van de 10 grootste havens (Haven van Rotterdam en de Haven van Antwerpen, vele internationale instanties, zoals het Vredespaleis, Europol en Eurojust, de de facto hoofdstad van de EU (Brussel), het hoofdkantoor van de Europese Centrale Bank (in Frankfurt am Main), alsmede het (minder belangrijke) internationaal bekende cultuur-, uitgaans- en modeleven in de grote steden binnen deze agglomeratie.
De problemen die deze multinationale agglomeratie kent, zijn talloos, en vergelijkbaar met die van een gemiddeld (eventueel kleiner) grootstedelijk gebied. Een voorbeeld hiervan is onder andere het intensieve weg- en vliegverkeer, dat onder meer geluidsoverlast en luchtvervuiling veroorzaakt. Andere voorbeelden zijn o.a. huisvesting, werkloosheid, etc.
[bewerk] Andere 'megalopolissen' in de wereld
In de hele wereld zijn er nog maar een paar andere agglomeraties die zo groot zijn. De grootste daarvan zijn onder andere de Japanse Taiheiyo Belt (wat Pacifische gordel betekent, bekendste plaats uit dit gebied is Tokio, met ongeveer 83 miljoen inwoners), en de Amerikaanse BosWash (die grofweg begint bij Boston, en eindigt bij Washington, die ongeveer 45 miljoen inwoners heeft). Minder bekend zijn de Pearl River Delta, met tussen de 40 en 60 miljoen inwoners, en de Chang Jiang Delta, met 80 miljoen inwoners, beide in China. De Blauwe Banaan zit qua inwonertal in de top 5 van grootste megalopolissen in de wereld.
Een niet officiële megalopolis, maar wel waard te vermelden, is die van de Ganges-riviervallei. Deze begint bij Islamabad, gaat dan naar naar Lahore (beide Pakistan), Delhi en Calcutta (beide India), en gaat daarna door de verschillende steden en dorpen van Bangladesh. Bij elkaar heeft deze megalopolis bijna een miljard inwoners (ruim 900 miljoen). Daarmee zou het de grootste megalopolis op aarde zijn. Echter, deze megalopolis is zeer moeilijk vast te stellen, en er is totaal geen duidelijkheid waar de grenzen beginnen, en waar ze eindigen.
[bewerk] Bron(nen)
www.dft.gov.uk/stellent/groups/dft_science/documents/page/dft_science_027294-03.hcsp (Engelstalig)
http://en.wikipedia.org/wiki/Megalopolis (Engelstalig)
