Continent
Van Wikipedia
Hoewel de term niet op een geografische of geofysische manier eenduidig te definiëren is kan een betwistbare basisdefinitie zijn:
Een continent is een grote landmassa die een relatief zelfstandig geheel vormt en natuurlijke grenzen heeft.
Op aarde bevinden zich zeven continenten. Deze zijn in volgorde van grootte:
- Azië (ca. 43.608.000 km²)
- Afrika (ca. 30.335.000 km²)
- Noord-Amerika (ca. 25.349.000 km²)
- Zuid-Amerika (ca. 17.611.000 km²)
- Antarctica (ca. 13.340.000 km²)
- Europa (ca. 10.498.000 km²)
- Australië (ca. 8.923.000 km²) / Oceanië met eilanden in stille oceaan inbegrepen
Latijn:
|
Het begrip continent bestaat in feite alleen uit de landmassa zelf. Wanneer men spreekt over een continent in ruime zin - in feite is werelddeel dan een juistere benaming - worden ertoe ook de eilanden op het continentale plat gerekend.
Welbeschouwd bevat bovenstaande definitie van een continent drie criteria waaraan moet worden voldaan:
- Een continent is een grote landmassa. Oppervlakte speelt dus een rol. Het begrip groot is echter vatbaar voor interpretatie. Australië wordt traditioneel beschouwd als een continent en Groenland als een eiland. Waarom? Indien men alleen met het criterium oppervlakte rekening houdt, lijken dit arbitraire uitspraken. Groot zorgt dus niet voor een haarfijne scheidingslijn tussen continent en eiland (een niet verwaarloosbaar aantal Australiërs beweert zelfs dat hun continent het grootste eiland is). In de praktijk wordt echter het verschil in oppervlakte tussen Australië en Groenland (Australië is ruwweg vier maal zo groot als Groenland) als groot genoeg ervaren om van een vage grens tussen de twee begrippen spreken. De landmassa van een continent is in ieder geval zó groot dat de invloed van de zee niet tot in het binnenland doordringt. Daarom kunnen alleen op continenten woestijnen ontstaan (wat overigens niet betekent dat op elk continent woestijnen voorkomen).
- Een continent vormt een relatief zelfstandig geheel. De landmassa moet dus een min of meer een op zichzelf staande eenheid vormen. Europa en Azië liggen op één enorme landmassa. Waarom worden zij dan door velen als twee continenten beschouwd? Men kan overwegen om de mate van zelfstandigheid van een continent niet alleen door geografische en geologische factoren te laten bepalen. In die zin kan Europa, zich baserend op cultuurhistorische, etnologische en taalkundige gronden als een apart continent beschouwd worden. Fauna en flora kunnen eveneens een rol spelen bij de grenzen van een continent (cfr. Australië).
- Een continent heeft natuurlijke grenzen. Veelal wordt aangenomen dat deze grenzen oceanen of zeeën zijn, maar dat is niet altijd het geval: Azië heeft een landgrens met Europa en met Afrika (het door de mens gemaakte Suezkanaal buiten beschouwing gelaten); Noord-Amerika en Zuid-Amerika zijn ook niet door een zee gescheiden (Panamakanaal buiten beschouwing).
[bewerk] Continent in ruimere zin / Werelddeel
Men kan ook stellen dat continentale grenzen gedeeltelijk worden bepaald door de tektonische platen waarop de landmassa's liggen. In deze optiek behoren ook eilanden die op het continentaal plat liggen tot de continenten. Van Groenland kan dus gezegd worden dat het behoort tot Noord-Amerika, de Britse Eilanden tot Europa, Borneo tot Azië, Nieuw-Guinea tot Australië, enzovoorts. Een probleem stelt zich hier onder andere voor IJsland, dat op de grens van de Noord-Amerikaanse en Euraziatische platen ligt. Cultuurhistorisch kan men echter zeggen dat het land eerder bij Europa aanleunt. Het wordt daarom bijna altijd bij dit continent gerekend. Oceanië, een verzamelnaam voor het grootste deel van de eilanden in de Stille Oceaan vormt een ander probleem. Toch kan men ook hier zeggen dat deze eilanden een groter geheel vormen met het continent Australië, omdat er culturele, etnologische en taalkundige banden zijn met onder andere Nieuw-Guinea en Nieuw-Zeeland, die grotendeels tot de Australische plaat behoren.
Sommige bronnen stellen dat een politiek afhankelijk gebied bij het continent hoort waarin het land waarvan het afhankelijk is gesitueerd is. Dit is een misvatting die kan leiden tot absurde situaties waarbij gebiedsdelen die onafhankelijk worden van de ene dag op de andere in een ander continent komen te liggen. Een voorbeeld: Belgisch Congo behoorde tot 1960 tot België, een Europees land. Volgens deze stelling zou de kolonie dus ook in Europa gelegen hebben. Bij de onafhankelijkheid in 1960 zou Congo plots tot Afrika zijn gaan behoren. In de loop van de wereldgeschiedenis hebben er zich tientallen, zoniet honderden gelijkaardige situaties voorgedaan, zelfs recente zoals Hongkong en Macau. Gebieden die heden politiek afhankelijk zijn van een land in een ander continent behoren dus ook niet noodzakelijk tot dat continent. Groenland behoort dus tot Noord-Amerika, Frans-Guyana tot Zuid-Amerika, enzovoort
Men onderscheidt ook dubbelcontinenten zoals Amerika (Noord- en Zuid-Amerika samen) en Eurazië (Europa en Azië), en zelfs supercontinenten zoals Afrika-Eurazië. Voorbeelden van supercontinenten in de loop van de geschiedenis van de aarde zijn Rodinia, Pannotia, Pangaea, Laurazië en Gondwana.
De continenten bewegen zich langzaam ten opzichte van elkaar. Dit verschijnsel wordt continentendrift genoemd. Het wordt veroorzaakt door platentektoniek.
[bewerk] Zie ook
- Satellietbeelden van de continenten
| Continenten en regio's van de wereld | ||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Geologische supercontinenten: Gondwana • Laurazië • Pangaea • Rodinië |
|
