Dogma (algemeen)
Van Wikipedia
Een dogma is een bepaalde geloofsaanname of een bepaalde doctrine die voor gezaghebbend wordt gehouden door een religie of een andersoortige organisatie. Bewijzen, onderzoeken of vastgestelde feiten kunnen wel of niet worden aangevoerd, afhankelijk van het gebruik van de term.
[bewerk] Dogma, geloof en logica
Waar zij worden gebruikt als startpunt voor een logische analyse, zijn enkele overeenkomsten aan te wijzen tussen dogma's en axioma's. Axioma's kunnen beschouwd worden als concepten die zo fundamenteel zijn, dat het niet voor te stellen is dat ze ter discussie zouden kunnen worden gesteld. Dogma's zijn ook fundamentele concepten (b.v. "God bestaat"), maar zij omvatten tevens een aantal gevolgtrekkingen die het (religieuze) gedachtegoed gestalte helpen te geven (b.v. "God schiep het universum"). Axioma's zijn vooronderstellingen waarvoor geen bewijs of tegenbewijs mogelijk is of het zijn uitspraken die op hun eigen merites worden aanvaard. Dogma's kunnen als meer complex worden beschouwd, het product van andere bewijzen. De filosofie en theologie kennen manieren om de balans op te maken van alle uitspraken, of ze nu als axioma of als dogma worden geclassificeerd. Religieuze dogma's grijpen terug op andere bewijzen en uiteindelijk op geloof.
[bewerk] Dogma in de religie
Dogma's komen in veel religies voor zoals in het christendom (zie ook Dogma (christendom)) en de islam, waar zij beschouwd worden als de centrale grondregels, die door alle gelovigen van die religie onderschreven dienen te worden. Als fundamenteel element van de religie, wordt de term "dogma" aan die theologische leerstellingen verbonden, die geacht worden zodanig te zijn aangetoond, dat het verwerpen of het ter discussie stellen van zo'n dogma in feite betekent dat die persoon de gegeven religie niet meer als de eigen religie beschouwt. Het dogma wordt onderscheiden van de theologische opvatting ten aanzien van zaken die als minder bekend worden beschouwd. Dogma's kunnen verduidelijkt of uitgebreid worden, maar mogen in nieuwe leringen niet worden tegengesproken. Het afwijzen van een dogma wordt beschouwd als ketterij en kan resulteren in de verbanning uit de religieuze gemeenschap, hoewel dit in het christelijke evangelie niet lichtvaardig zal gebeuren.
In de Islam staan de dogmatische grondregels omschreven in de aqidah.
[bewerk] Dogma buiten de religie
Veel niet-religieuze aannames worden vaak als dogma's omschreven, bijvoorbeeld in de politiek of in de filosofie, maar ook in de samenleving zelf. Het begrip "dogmatisme" impliceert dat iemand zijn aannames op een onnadenkende en conformistische manier hanteert. Dogma's worden als onverenigbaar gezien met wetenschap en wetenschappelijke analyse, hoewel je zou kunnen stellen dat de wetenschappelijk methode zelf voor veel wetenschappers een dogma is. Op soortgelijke wijze worden bij filosofieën als rationalisme en scepticisme, hoewel metafysische overwegingen daar nauwelijks voorkomen, doorgaans de traditioneel religieuze dogma's verworpen, terwijl niet-onderzochte vooronderstellingen soms wel worden aangehangen.
