Geuzenprijs
Van Wikipedia
De Geuzenprijs is een initiatief van het Gentse Taalminnend Studentengenootschap 't Zal Wel Gaan, van de Bond der Oud-Leden (B.O.L.) van 't Zal Wel Gaan en van het Fonds Tony Bergmann vzw.
Deze verenigingen wilden hiermee met een zekere regelmaat personen of organisaties huldigen die in de afgelopen periode het meest geassocieerd werden met het begrip "geus".
Van bij zijn eerste uitreiking in 1979 is de Geuzenprijs bedoeld als "een hommage aan signalen van het creatief vermogen van de vrije, kritische geest en als bijdrage tot de uitstraling van een volwassen, ongecomplexeerde vrijzinnigheid".
Laureaten worden door 't Zal Wel Gaan gekozen onder hen die, zonder daarom een onberispelijk boegbeeld te moeten zijn, de mond niet willen houden of de pen niet willen breken tegenover alles wat een vrij, open, meerdimensionaal leefklimaat in Vlaanderen tegenwerkt of bedreigt.
De uitreiking van de Geuzenprijs is ook een culturele happening. 't Zal Wel Gaan nodigt voor die gelegenheid artiesten uit die in dezelfde sfeer werken.
Inhoud |
[bewerk] 't Zal Wel Gaan
- Leuze: "Klauwaard en Geus - geen god, geen meester".
Het Taalminnend Studentengenootschap 't Zal Wel Gaan (kortweg 't Zal) werd opgericht in 1852 door onder meer Julius Vuylsteke aan het Gentse atheneum en verplaatste kort daarop zijn actieradius naar de Gentse universiteit en het Gentse hoger onderwijs.
Het verenigt vrijdenkers en vrijzinnige, progressieve studenten van de Gentse Universiteit en hogescholen.
't Zal Wel Gaan vierde in 2002 zijn 150ste verjaardag; het is niet alleen de oudste nog bestaande Vlaamse studentenvereniging, maar ongetwijfeld ook de meest spraakmakende. 't Zal Wel Gaan stond vaak op de eerste rij bij maatschappelijke en ideologische kwesties.
[bewerk] Orangisme
De hang naar Nederland (Orangisme) heeft alles te maken met de ontstaansgeschiedenis van 't Zal Wel Gaan in 1852.
't Zal Wel Gaan werd gesticht door de eerste generatie liberale flaminganten (Julius Vuylsteke). België was toen pas een onafhankelijke staat. Het Orangisme was dan wel politiek dood, maar binnen de liberale beweging waren er nog sporen van terug te vinden.
Ook 't Zal Wel Gaan zocht naar culturele banden met het noorden. De maatschappelijke context van toen is heel boeiend. Zo krijgt de Vlaamse beweging een sterker en radicaler karakter.
Ook begint de tegenstelling tussen het liberalisme en de katholieke vleugel steeds groter te worden. Al vlug kwam er een banvloek vanuit Rome. De paus vond de literaire teksten die in de almanakken van 't Zal Wel Gaan stonden, onaanvaardbaar. De banvloek werd een soort eretitel waarnaar ze vaak verwezen.
Al vlug dook er een nieuwe strekking op binnen 't Zal Wel Gaan: de sociaalradicale vleugel met Emiel Moyson (1838-1868) als spreekbuis. Hij zocht raakvlakken met de eerste vormen van de arbeidersbeweging, en dit leverde bij de 't zallers heel wat discussiestof op.
In het begin van de twintigste eeuw was 't Zal Wel Gaan een van de belangrijkste drukkingsgroepen in de strijd voor de vernederlandsing van de Gentse universiteit. Maar intern woedden er felle meningsverschillen over hoe dit het best diende te verlopen.
In 1923 werden de eerste stappen naar de vernederlandsing van de Gentse universiteit gezet, met als hoogtepunt de benoeming van August Vermeylen (1872-1945), die in 1930 de eerste Vlaamse en vrijzinnige rector werd.
De twee wereldoorlogen tastten de Vlaamse beweging fel aan. Een aantal leden kwam terecht in het activisme. De hamvraag was of de Vlaamse strijd wel het speerpunt van de werking moest blijven.
Na de Eerste Wereldoorlog meenden sommigen dat 't Zal Wel Gaan resoluut voor het eenheidsfront en het antifascisme diende te kiezen. Heel wat 't Zallers trokken naar Spanje om er in de burgeroorlog tegen generaal Franco te vechten. Ook na de Tweede Wereldoorlog legt 't Zal Wel Gaan heel sterke vrijzinnige en antifascistische accenten.
De contestatiebeweging van mei 68 liet ook 't Zal Wel Gaan niet onberoerd. De leuze was altijd "Klauwaard en Geus", maar daar werd op het eind van de jaren '60 het grote anarchistische beginsel "geen god, geen meester" aan toegevoegd.
- Oud-gouverneur Herman Balthazar, schrijver Tom Lanoye, Flor Bex (voormalig directeur van het MUHKA), Tuur Van Wallendael, en voormalig journalist en politicus Dirk Sterckx. Het zijn maar enkele van de vele klinkende namen die actief waren in 't Zal Wel Gaan.
[bewerk] Bond van Oud-leden (B.O.L.)
De initiële taak van de Bond van Oud-Leden was het verlenen van renteloze studieleningen, onder meer om studenten aan te zetten om aan de Nederlandse universiteiten voort te studeren.
[bewerk] Fonds Tony Bergmann vzw
Het Fonds Tony Bergmann vzw. - genoemd naar de Vlaamse schrijver en advocaat Anton "Tony" Bergmann - is de emanatie van de Bond der Oud-Leden van 't Zal Wel Gaan. Het werd opgericht in 1964 met als doel financiële steun te verlenen aan vrijzinnige studenten en aan vrijzinnige manifestaties in de Gentse regio.
Het Fonds Tony Bergmann vzw. is tevens medeoprichter en sponsor van de Prijs Lucien De Coninck en van de Unie van Vrijzinnige Verenigingen.
De vereniging is ook vertegenwoordigd in de Programmacommissie van de vzw. Lichtpunt, de Vrijzinnige Omroep.
[bewerk] Laureaten van de Geuzenprijs
- 1979 Johan Anthierens (1937-2000)
- 1982 Maurice De Wilde en Jeroen Brouwers
- 1985 Kamagurka
- 1988 Nicole van Goethem
- 1991 Lucienne Herman-Michielsen en de Vlaamse Vereniging Recht op Waardig Sterven.
- 1995 Paul de Leeuw en Geert van Istendael
- 1998 Cornelius Bracke (Guido Van Meir)
- 2002 wel uitgereikt, maar niet overhandigd (!)
- 2005
[bewerk] Externe links
- De Geuzenprijs
- Vrijdenker
- Skepp
- Recht op Waardig Sterven vzw.
- Humanistisch Verbond Vlaanderen
- vzw Lichtpunt (Vrijzinnige Omroep)
- De Brakke Hond
- ECHT Eigenwijs Collectief Humanistisch Tegendraads
Categorieën: Prijs | Humanisme | Universiteit | Gent
