Indo
Van Wikipedia
Met de term Indo, Indo-Europeaan (niet te verwarren met de Indo-Europeanen, sprekers van het Proto-Indo-Europees en voorouders van volken met een Indo-Europese taal, waaronder de Germanen, Kelten, Grieken en Romeinen) en meer specifiek Indische Nederlander, worden nakomelingen aangeduid uit relaties tussen blanke mannen en inlandse vrouwen in het koloniale Nederlands-Indië.
Omstreeks 1940 leefden naar schatting 170 tot 200.000 Indo-Europeanen in Nederlands-Indië.
Inhoud |
[bewerk] Afkomst
Een huwelijk tussen Europeanen en Indo's of tussen Indo’s en inlanders was niet wettelijk verboden maar werd wel ontmoedigd door allerlei bepalingen. Zo gold voor de Nederlandse man tot 1920 een trouwverbod gedurende de eerste zes jaren van zijn arbeidscontract (hij mocht ook niet met een Nederlandse vrouw trouwen) en waren er financiële drempels en administratieve verplichtingen (zoals het aanvragen van toestemming om te mogen trouwen). In de praktijk leefde meer dan de helft van de Europese mannen ongehuwd samen met hun nyai.
[bewerk] Juridische indeling van de bevolking
Maatschappelijk gezien vormden de nakomelingen uit deze relaties een tussenlaag tussen de autochtone bevolking (de Inlanders) en de sociale top van Europeanen. In juridische zin kende de Nederlandse wetgeving echter slechts twee categorieën bevolkingsgroepen: inlands en Europees. Mensen van gemengde afkomst werden in één van beide categorieën ingedeeld. Bepalend hierbij was de wettelijke erkenning door de Europese vader: kreeg men die, dan werd men juridisch ingedeeld bij de Europeanen, kreeg men die erkenning niet, dan bleef men inlands. In de praktijk betekende het laatste vaak dat het kind met zijn moeder ‘in de kampong verdween’, een uitdrukking die zelfs in officiële stukken werd gebruikt. Erkenning of wettiging van een kind, door een Europeaan buiten huwelijk verwekt bij een niet-Europese vrouw, kwam voor een kind dus neer op een overgang van de ene naar de andere bevolkingsklasse.
Rond 1920 werd nog een derde juridische categorie in het leven geroepen: ‘Vreemde Oosterlingen’. Hierin werden immigranten uit andere Aziatische landen ingedeeld, met name Chinezen, Arabieren en Indiërs (uit Brits-Indië). Voor hen golden andere wetten en voorschriften dan voor de Inlanders en de Europeanen. Japanners namen een uitzonderlijke positie in, zij werden beschouwd als Europeanen omdat het Japanse rechtstelsel toentertijd gebaseerd was op Europees recht.
[bewerk] Beroepen
De juridische status van Europeaan sloot discriminatie niet uit. Zo moest men bijvoorbeeld voor het bekleden van hogere functies in Nederland geboren zijn of daar een opleiding hebben genoten. Veel Indo's werden ambtenaar - zij keken neer op ongeschoolde, handmatige arbeid en maten zich bij voorkeur een Europese levensstijl aan - of militair. Anderen hadden echter ondergeschikte, slecht betaalde baantjes en leefden ‘aan de rand van de kampong’.
[bewerk] Tweetalig
De Indo’s waren min of meer tweetalig. Ze spraken zowel Nederlands als Maleis, de toenmalige handelstaal en voorloper van het huidige Indonesisch. De tienduizenden kinderen van Nederlanders en Indo's bezochten de zogenaamde Europeesche Lagere Scholen. Zij leerden op school geen Maleis, waardoor veel Indo’s gebrekkig Maleis spraken en al helemaal geen Indonesisch.
[bewerk] Vertrek naar Nederland
Tussen 1945 en 1965 zijn ongeveer 300.000 Nederlanders, Indo’s en Indonesiërs naar Nederland vertrokken. Deze migratie werd destijds aangeduid met het woord 'repatriëring'. Een groot deel van deze groep mensen was echter nooit eerder in Nederland geweest.
De migratie verliep in 5 golven.
- De 1e golf, 1945-1950: i.v.m. de capitulatie van Japan vertrokken ca 100.000 personen, hoofdzakelijk mensen die tijdens de Japanse bezetting in de jappenkampen gevangen hadden gezeten en onmiddellijk of binnen enkele jaren naar Nederland vertrokken.
- De 2e golf, 1950-1957: i.v.m. de souvereiniteitsoverdracht aan Indonesië vertrokken bestuursambtenaren, politieapparaat, rechterlijke macht en leger naar Nederland. Na de opheffing van het KNIL in juli 1950 vertrokken ook veel ex-KNIL-militairen, waaronder 4000 Molukkers met hun gezinnen en vele Belanda Hitam, KNIL-soldaten van Afrikaanse afkomst. Totaal aantal personen onbekend.
- De 3e golf, 1957-1958: n.a.v. de Nieuw-Guinea-kwestie, waarbij Nederlanders tot ongewenst vreemdeling werden verklaard, vertrokken ca 20.000 mensen.
- De 4e golf, 1962: i.v.m. de overdracht van Nieuw-Guinea aan Indonesië werden alle nog op Nieuw-Guinea verblijvende Nederlanders (ca 14.000 personen) geëvacueerd. In de periode van het zgn UNTEA-bestuur kwam een groep van ongeveer 500 Papoea's met hun gezinnen naar Nederland, waarvan de mannen in overheidsdienst waren en als zodanig niet in Nieuw-Guinea konden blijven.
- De 5e golf, 1957-1964: een onbekend aantal mensen die na de soevereiniteitsoverdracht hadden gekozen voor het Indonesische staatsburgerschap, de zogenaamde spijtoptanten, kwamen op hun keuze terug en vertrokken alsnog naar Nederland.
[bewerk] Aantal
Het Centraal Bureau voor Statistiek (CBS) berekende in 1990 het aantal Indische Nederlanders in Nederland: 472.600 mensen van Indisch/Indonesische origine en 187.700 mensen die in Indië/Indonesië zijn geboren (totoks). In beide categorieën vormden zij de grootste minderheidsgroep in Nederland.
Een grootschalig evenement dat jaarlijks vanuit de Indische gemeenschap wordt georganiseerd is de Pasar Malam Besar.
[bewerk] Bekende Indo's
- Margie Ball, zangeres
- Dick Berlijn, Commandant der Strijdkrachten
- Alfred Birney, schrijver
- Carel Birnie, mede-oprichter Nederlands Dans Theater
- Marion Bloem, schrijfster
- Ralph Boekholt, schrijver/oud-generaal
- Blue Diamonds, zangduo (Broers Riem en Ruud de Wolff)
- Renee Bounin, internationaal model
- Patty Brard, zangeres
- Lotte Bruil-Jonathans, badmintonster
- Xander de Buisonjé, zanger
- Glenn Corneille, pianist
- Maria Dermoût, (1888-1962), schrijfster
- Wieteke van Dort, actrice/zangeres
- Ernest Douwes Dekker (1879-1950)
- Dé-Lilah (pseudoniem), schrijfster
- Dewi van Idols
- Basha Faber, schrijfster
- Carel Faulhaber mede-grondleggers van het Shaolin Kempo in Nederland
- George de Fretes, musicus
- Femmy Fisscher, zangeres
- Paula Gomes, schrijfster
- Mark-Paul Gosselaar, acteur
- Anneke Grönloh, zangeres
- Cornets de Groot, schrijver
- Van Halen (broers) in de gelijknamige rockgroep
- John Heitinga van Ajax
- Frederik Hermanus de Hoog (1881-1939), politicus
- Jan Hilgers, eerste vlieger (1910) boven Nederland
- Theodor Holman, schrijver en columnist
- Victor Ido, schrijver
- Bouke B Jagt, schrijver
- Jamai van Idols
- Ernst Jansz, musicus
- J.E. Jasper, schrijver
- Astrid Joosten, omroepster/presentatrice
- Marianne Kastner, verzetsheldin
- Yvonne Keuls, schrijfster
- Jelle Klaasen, darter
- Monique Klemann, zangeres bij Loïs Lane
- Suzanne Klemann, zangeres bij Loïs Lane
- J.M.C. Kloppenburg-Versteegh, schrijfster
- Dennis van Leeuwen, gitarist Kane
- Judith Meulendijks, badmintonster
- Kim-Lian van der Meij, presentatrice/zangeres
- Gerard Meijers mede-grondleggers van het Shaolin Kempo in Nederland
- Griselda Molemans, televisiepresentator, journaliste, publiciste
- Nada van Nie, presentatrice, actrice
- Willem Nijholt, acteur
- Glenn Pennock, schrijver
- Eddy du Perron, schrijver
- Emile Ratelband, positieve goeroe
- Sandra Reemer, zangeres
- Gertrudes Johannes Resink, dichter, essayist en geleerde
- Tjalie Robinson, schrijver
- Karina Schaapman, politica
- Ferry Sonneville, badmintonspeler
- Nicolette Smabers, schrijfster
- Jill Stolk, schrijfster
- Justine Swaving, schrijfster
- Tielman Brothers, muzikanten
- Anneloes Timmerije, schrijfster
- Lindsay Pronk, Miss Nederland 2004
- Quinten de Rozario, dj
- Sabina de Rozario, schrijfster
- Ghislaine Pirie van soapserie Rozengeur en Wodkalime
- Skate The Great, presentator/rapper
- Robin van Persie, voetballer
- Winnie Sorgdrager, oud-Minister
- Wim Walraven jr., schrijver
- Dinand Woesthoff, zanger Kane
- Ferry Wullur, webdesigner
- Frans Hendrik Karel Zaalberg (1873-1928), journalist
- Eliza van Zuylen
[bewerk] Bronnen
- 2004, Met vlag en rimpel. Erfgenamen van Indië. Teleac, Kosmos-Z&K Uitgevers Utrecht/Antwerpen, NUR 761, ISBN 90-215-4336-2
