Joseph Beuys
Van Wikipedia
Joseph Beuys (12 mei 1921 - 23 januari 1986) was een Duits beeldhouwer. Hij maakte tekeningen, plastische objecten, sculpturen en installaties. Bekend werd hij met performances en Fluxusconcerten. Hij wordt gezien als een van de meest invloedrijke Europese kunstenaars uit de tweede helft van de 20ste eeuw.
Inhoud |
[bewerk] Biografie
[bewerk] Vroege leven
Beuys werd geboren in het ziekenhuis te Krefeld en groeide op in Kleef en Rindern. Beuys studeerde aan het gymnasium in Kleef en viel al vroeg op als een getalenteerd persoon, bijvoorbeeld kon hij goed piano spelen. Een van zijn favoriete componisten was Eric Satie. Hij had al vroeg interesse voor kunst, maar besloot aanvankelijk om medicijnen te gaan studeren. Dit plan werd door de uitbraak van de Tweede Wereldoorlog doorkruist.
[bewerk] Gered door de Tartaren
Tijdens de tweede wereldoorlog werd Beuys ingezet als radiotechnicus in een Stuka. Tijdens een van zijn een missies over de Krim werd zijn vliegtuig neergeschoten. Beuys overleefde het ongeluk maar raakte in coma onder de wrakstukken van het toestel. De Duitse zoekgroep had de moed al opgegeven; hij werd echter gevonden door nomadische Tartaren, die hem met vet insmeerden en in vilt wikkelden om hem warm te houden en die hem zodoende het leven gered hebben. Beuys ontwaakte uit zijn coma in een Duits veldhospitaal. Deze persoonlijke 'mythe' heeft een grote invloed gehad op Beuys' latere werk; hij maakte zo veel gebruik van de onconventionele materialen vet en vilt dat hij de bijnaam "vet en vilt kunstenaar" kreeg.
[bewerk] Na de oorlog
Na de oorlog besloot Beuys om toch voor een carrière in de kunst te kiezen en ging studeren aan de kunstakademie Düsseldorf van 1946 tot 1951. Hij studeerde af als Meisterschüler van de beeldhouwer Ewald Mataré. In 1961 werd Beuys hoofddocent sculptuur aan dezelfde academie. In 1972 werd hij op staande voet ontslagen door de minister van onderwijs Johannes Rau omdat hij weigerde de opnamestop voor nieuwe leerlingen op te volgen.
[bewerk] Fluxus
In 1962 kwam Beuys in contact met de Fluxus-beweging en de multidisciplinaire performancekunst van die groep. Beuys nam deel aan meerdere Fluxus-festivals en wordt wel gezien als een van de belangrijkste en beroemdste leden, hoewel hij zelf al spoedig een eigen richting insloeg. Zijn werk veranderde ook: in plaats van het tekenen ging hij veel meer performances (duits:Aktionen) doen, omdat hij geloofde dat hij op die manier zijn kunst een belangrijkere rol in de samenleving kon laten spelen. Zijn aanvankelijke werk bestaat vooral uit tekeningen en aquarellen die, evenals zijn vroege plastieken, nog directe betrekking hebben op de realiteit, al hebben zijn figuren meestal een symbolische betekenis. In de jaren '50 ontstonden duizenden tekeningen en aquarellen, waarvoor hij onconventionele materialen gebruikte als: thee, beits en vruchtensappen. Vaak voorkomende thema's waren de vrouw, allerlei dieren zoals eland, hert, haas en mythologische onderwerpen. Een omvangrijke collectie vroege Beuys-werken is te zien in het museum Slot Moyland te Bedburg-Hau in Duitsland.
[bewerk] Latere jaren
Beuys nam vijf keer deel aan de Documenta in Kassel: in 1964 met Plastische Arbeiten, in 1968 met Plastiken und Objecten, in 1972 met Büro für Direkte Demokratie, in 1977 met Honigpumpe am Arbeitsplatz, in 1982 met 7000 Eichen; Stadtverwaldung statt Stadtverwaltung. Beuys was medeoprichter van en stelde zich kandidaat voor de ecologische partij die Grünen. In 1979 ontmoette hij Andy Warhol, die verschillende portretten van hem maakte. Beuys ging steevast gekleed in een jeansbroek gecombineerd met een vissersjasje met vele opgenaaide zakken. Zijn 'handelsmerk' als kunstenaar was de vilten hoed van het model stetson die altijd droeg bij zijn openbare optredens.[1] De luxe auto, die Beuys kocht toen hij genoeg geld daarvoor had, was een gebruikte Bentley (model S1 uit 1959).[2]
Joseph Beuys stierf in zijn werkkamer te Düsseldorf-Oberkassel op 23 januari 1986.
[bewerk] Werken
[bewerk] Beschrijving
De werken van Beuys zijn meestal onconventioneel van aard: ze zorgen vaak voor een sterke mening bij de beschouwer. Het avant-gardistische werk van Beuys wordt vaak als sterk conceptueel betiteld: voor hem was het effectief overbrengen van zijn ideeën belangrijker dan de persoonlijke manuele uitwerking van zijn kunstwerken. De uitwerking kon bijvoorbeeld ook gebeuren door technici en handwerkslieden. Hij maakte circa 540 multiples, die vaak bestonden uit nieuwe combinaties van reeds bestaande industriële voorwerpen. Hij maakte in totaal meer dan 15.000 werken. Als belangrijkste kunstwerk noemde Beuys desgevraagd zijn 'Sociale Sculptuur'. Dit is een radikale kunsttheorie waarbinnen ieder mens kan participeren en verantwoordelijk is voor de kwaliteit van de samenleving waarin hij leeft.
[bewerk] Bekende werken
Voorbeelden van bekende werken van Joseph Beuys zijn: 'Viltpak' (1970), een pak bestaande uit een broek en een jasje gemaakt van vilt; 'Ik hou van Amerika en Amerika houdt van mij' (1974), een performance waarbij hij zichzelf vijf dagen lang met een coyote in een kooi liet opsluiten in een galerie in New York City en de sculpturen die 'Vethoek' genoemd werden; vetmassa's die in de hoek van een kamer, op een stoel of in een kartonnen doos waren aangebracht.
[bewerk] Beuys als leraar
Joseph Beuys had op de kunstakademie Düsseldorf een groot aantal studenten. Hij besteedde veel tijd en energie aan het uiteenzetten van zijn ideeën en het kritisch bespreken van de werken van zijn leerlingen, zodat zij in staat zouden zijn zelfstandig als kunstenaar te functioneren. Toen hij op staande voet ontslagen was zette Beuys zijn lessen voort op het gazon in het park naast de academie. Een van de initiatieven waar Beuys aan meewerkte was de Vrije Internationale Universiteit (Free International University). Dit is een losvast collectief van kunstenaars en geïnteresseerden, dat nog steeds bestaat. Deze organisatie probeert het gedachtengoed van Beuys levend te houden en te verspreiden door middel van publicaties, manifestaties, voordrachten en lezingen.
[bewerk] Bekende en vaak geciteerde uitspraken
Beuys was een scherpzinnig denker en een welbespraakt redenaar. Hij sprak Duits met een typisch Nederrijns accent. Hij was er van overtuigd dat hij zelfs in Scandinavië (Zweden) verstaanbaar was als hij maar 'Kleefs plat' bleef praten. Enkele van zijn uitspraken (vertaald):
- "Tekenen is een voortzetting van denken"
- "Denken is een vorm van plastische kunst"
- "Ieder mens is een kunstenaar"
- "Kunst is een vrijheidswetenschap"
- "mens = vrijheid = creativiteit = arbeid = kapitaal"
[bewerk] Werk in musea
[bewerk] Joseph Beuys-archief in Museum Schloss Moyland
Slot Moyland (Duits: Schloss Moyland) is een kasteel in de gemeente Bedburg-Hau nabij Kleef in Duitsland. Het waterslot is als museum voor hedendaagse kunst opengesteld voor het publiek. In het museum bevindt zich, naast een groot aantal kunstobjecten uit de 19e en 20e eeuw, 's werelds meest omvangrijke collectie met vroege kunstwerken van Joseph Beuys. Alle kunstwerken komen uit de verzameling van de gebroeders Van der Grinten, die hun werk inbrachten in de Stiftung Museum Schloss Moyland, Sammlung Van der Grinten, Joseph Beuys-Archiv des Landes Nordrhein-Westfalen.
[bewerk] Block Beuys in Darmstadt
Het zogenaamde Block Beuys is een installatie van kunstwerken van Joseph Beuys, die hij zelf heeft ingericht in zeven ruimtes in het Hessische Landesmuseum in Darmstadt. Er staan talrijke vitrines opgesteld waarin de grootste samenhangende Beuys-installatie is uitgestald. Er zijn werken op papier, plastieken en overblijfsels van zijn performances, die hij zelf liever Aktionen noemde, te bekijken. Na jaren lang onveranderd geconserveerd te zijn geweest zal eind 2007 een renovatie van de ruimten plaatsvinden. Er bestaat begin 2007 enige controverse tussen verschillende groepen Beuys-bewonderaars over hoe ver de aanpassing van de ruimte mag gaan, zonder daarbij de oorspronkelijke bedoeling van de kunstenaar te ontkrachten.
[bewerk] Media archief in het Hamburger Bahnhof
In het Hamburger Bahnhof te Berlijn bestaat een archief waar audiovisueel materiaal over Joseph Beuys is bijeengebracht. Het instituut verzorgt publicaties van dit werk. Zo is er bijvoorbeeld een DVD geproduceerd waarop men de kunstenaar kan zien in diverse situaties zoals akties, vraaggesprekken en discussies.
[bewerk] Overige
Naast genoemde instellingen bevindt zich werk van Beuys in onder andere Museum Kurhaus Kleef, Kunstmuseum Bazel, Hallen für Neue Kunst in Schaffhausen en verder in vele musea van naam zoals het MoMA in New York, het Centre Pompidou in Parijs en het SMAK te Gent.
[bewerk] Joseph Beuys en het 'Hollands licht'
Joseph Beuys was een van de aanhangers van de theorie dat er zoiets had bestaan als het Hollands licht. De schilderijen van veel van de Nederlandse meesters, zoals Rembrandt, hadden volgens Beuys een bepaald 'licht', omdat ze waren geschilderd in de tijd voordat het IJsselmeer was ingepolderd. Door de inpoldering had Nederland volgens Beuys zijn specifieke licht verloren.
Beuys was verschillende malen actief als kunstenaar in Nederland. In 1978 was hij bijvoorbeeld deelnemer aan de workshop Behaviour in Arnhem. Er werden verschillende experimenten gedaan, die kunst met menselijk gedrag verbonden. Een ander heuglijk moment was zijn presentatie in museum Boijmans van Beuningen te Rotterdam in 1980, waar hij lange discussies voerde over kunst en maatschappij.
[bewerk] Bronnen
[bewerk] Literatuur
Over Joseph Beuys is zo uitzonderlijk veel geschreven, dat de lijst van de Duitse nationale bibliotheek (alleen al van boeken over zijn werk) 355 titels kan vermelden.
[bewerk] Externe links
- Biografie op kunstbus.nl
- Beuys bij de "Free International University" (met een link naar de afdeling Amsterdam)
- Beuys info bij kunstdatenbank.de
- Performance "I like America, and America likes me" bij Youtube
 |
Meer afbeeldingen die bij dit onderwerp horen kunt u vinden op de pagina Joseph Beuys op Wikimedia Commons. |
