Kriegsmarine

Van Wikipedia

De Kriegsmarine was de Duitse naam voor de Duitse zeemacht van 1935 tot 1945. De marine heette sinds het einde van de Eerste Wereldoorlog Reichsmarine, de opvolger van de in 1898 door Alfred von Tirpitz opgerichte Kaiserliche Marine. Hij bleef opperbevelhebber tot 1918.

Tussen 1918 en 1933 werd de Reichsmarine ontbonden en van praktisch al haar grotere oorlogsschepen ontdaan. De Reichsmarine mocht tijdens deze periode alleen een kustwacht-functie vervullen. Weliswaar behield Duitsland enkele slagschepen van voor het Dreadnought - tijdperk, enkele monitors en een klein aantal torpedojagers, waarmee het maar net deze functie kon vervullen. U-boten en aanverwante schepen werden zonder meer verboden. Ook mocht de marine niet meer dan 100.000 man tellen.

Toen Adolf Hitler in 1933 aan de macht kwam werd de Kriegsmarine weer opgebouwd en werd admiraal Erich Raeder de nieuwe opperbevelhebber. Na diens ontslag, begin 1943, werd Karl Dönitz bevelhebber. De Kriegsmarine was tijdens deze periodes een van de onderdelen van de Wehrmacht. In die periode groeide de marine weer uit tot een zeemacht die naam waardig.

Door de wereldoorlogen had de Kriegsmarine een negatieve bijklank gekregen. Daarom werd de naam na de Tweede Wereldoorlog veranderd in Bundesmarine.

Inhoud 1 Voor de Eerste Wereldoorlog 2 De Kaiserliche Marine 3 De Eerste Wereldoorlog 4 Tussen de twee wereldoorlogen in 5 Z-Plan 5.1 Opbouw van de vloot volgens Z-Plan 5.1.1 Bewaken van de kusten 5.1.2 Onderscheppen van transportlijnen 5.1.3 Beschermen van transportlijnen 6 De Uitvoering van Z-Plan 7 De schepen van de Kriegsmarine 8 Het functioneren van de oppervlakte Kriegsmarine tijdens de oorlog 9 Operaties van de Kriegsmarine 10 Het functioneren van U-boot marine 11 Na de oorlog:

[bewerk] Voor de Eerste Wereldoorlog

Duitsland had voor 1900, in tegenstelling tot omringende Europese landen nauwelijks een marine. Hiervoor waren twee redenen. Duitsland had bijna geen koloniën waardoor het ook geen marine nodig had om de aanvoerroutes te beschermen. Een tweede reden was dat Duitsland honderden jaren lang opgedeeld was in allerlei koninkrijkjes, waarvan er slechts een paar aan de kust lagen en die waren te klein om een echte marine op te kunnen bouwen.

Toen Otto von Bismarck in 1860 begon om de invloed van Pruisen uit te breiden, ten koste van Oostenrijk, werd het noodzakelijk voor het in 1871 opgerichte Duitse Keizerrijk om zelf een marine te bouwen. Dit des te meer omdat het keizerrijk in deze periode zeer lucratieve handelscontracten aanging met grote zeevarende naties zoals Italië en Spanje. Hierdoor begon Duitsland met het opbouwen van een handelsvloot die naar de Filipijnen of China voer.

Rond 1890 begonnen er ernstige politieke spanningen ontstaan tussen Groot-Brittannië en Duitsland, aangezien Groot-Brittannië de grootste en zwaarst bewapende zeevarende natie op aarde was, besloot de regerende keizer Wilhelm I in snel tempo een marine op te bouwen.

[bewerk] De Kaiserliche Marine

Zie Kaiserliche Marine voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Alfred von Tirpitz, een voormalig reder uit de koopvaardijwereld, werd in 1897 minister en opperbevelhebber van de marine. Zijn taak werd het de Duitse vloot op een niveau te brengen waarop het kon rivaliseren met de belangrijkste zeemogendheden. In 1900 werd zijn vlootwet aangenomen door de Rijksdag en vanaf dat jaar begon de snelle opbouw van de Hochseeflotee.

Tot 1906 waren de pantserschepen van de zeemachten voorzien van kanons van meerdere kalibers, die nog door geschutpoorten vuurden. De grootste schepen hadden aan dek nog 2 of 4 kanons van een zwaar kaliber. Toen de Duitse marine enkele van deze schepen had aangekocht, kwam de Britse marine in 1906 met een geheel nieuw scheepstype, de Dreadnought. Dit schip was groter, sneller en zwaarder gepantserd dan zijn tijdgenoten en voerde 10 kanons van eenzelfde zwaar kaliber in vijf draaibare geschutkoepels. Het concept was dermate vernieuwend dat men vanaf die tijd sprak van Dreadnought-type slagschepen (of kortweg: Dreadnoughts) en pre-Dreadnoughts.

De dreadnought werd al spoedig het hoogste militaire statussymbool. Elk land met enige ambitie wilde ze gaan bouwen of kopen, tot in Turkije en Zuid-Amerika aan toe. Dit opende de weg naar een wapenwedloop ter zee, die de wereld nog niet eerder had gezien. Aan de vooravond van de Eerste Wereldoorlog, in 1914, had het Verenigd Koninkrijk deze wedren gewonnen. Het land had 20 dreadnoughts, 12 slagkruisers, 39 oudere pantserschepen en 12 dreadnoughts in aanbouw. Duitsland stelde daar 13 dreadnoughts (en 7 in aanbouw), 6 slagkruisers en 22 pantserschepen tegenover. In het voordeel van Duitsland evenwel, was dat de Britten hun zeemacht moesten verdelen over de hele wereld. Op de Noordzee evenaarden de rivalen elkaar.

Admiraal Tirpitz had, op organisatorisch gebied, een waar huzarenstukje afgeleverd: hij was in staat geweest om in minder dan 20 jaar een marine op te bouwen met meer dan 300 grote oorlogsschepen.

[bewerk] De Eerste Wereldoorlog

Hoewel enkele eskaders der beide vloten meermaals in kleinere zeeslagen tegenover elkaar stonden, kwam het nooit tot een beslissende zeeslag tussen de Britten en de Reichsmarine. De Duitse bevelhebbers wilden liever niet riskeren dat ze bij een slag hun kapitale eenheden zouden verspelen en hielden ze dan ook meer binnengaats. Pas in 1917 was het zover, dat de beide slagvloten slaags raakten, na het incident bij Doggersbank, kort daarna gevolgd door de beroemde slag bij jutland. Hoewel de Duitsers er enkele oorlogsbodems bij inschoten (waaronder de formidabele Pommern en Blücher), haalden ze een duidelijke overwinning.

De bevelhebbers zagen dit echter anders; de oorlogskansen waren snel aan het keren, dus wilde men de schepen weer thuis hebben. In 1918, als Duitsland de oorlog definitief heeft verloren, worden de schepen door admiraal Reuter naar zee geleid. Maar waar men een vloot verwachtte die strijdend ten onder zou gaan, stoomden de machtige schepen als lammetjes, op weg naar het slachthuis, in kiellinie naar Scapa Flow om daar in ballingschap te gaan. Uiteindelijk wiste men deze schande uit door in de Britse haven op spectaculaire wijze zelf de schepen tot zinken te brengen en nagenoeg alle kapitale oorlogsbodems verdwenen half of geheel in het zwarte water van Scapa Flow.

[bewerk] Tussen de twee wereldoorlogen in

Zie Reichsmarine voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Na het einde van de Eerste Wereldoorlog werden de Duitse oorlogsschepen opgebracht naar de Britse marinebasis Scapa Flow. In afwachting van een akkoord brachten de Duitsers hier echter op 21 juni 1919 zelf hun slagschepen tot zinken.

De nieuwe Reichsmarine werd daarna nog teruggebracht tot 6 pre-dreadnought pantserschepen, 6 lichte kruisers en 12 torpedobootjagers. Onderzeeboten waren verboden. De kruisers en de pantserschepen mochten pas na 20 jaar vervangen worden en vervangende pantserschepen mochten de 10.000 ton niet te boven gaan. Nieuwe kruisers mochten zelfs niet boven de 6.000 ton komen, torpedobootjagers waren beperkt tot 800 en torpedoboten tot 200 ton. Veel meer dan een beperkte kustverdedigingstaak was met deze vloot niet mogelijk.

Ruim 15 jaar accepteerde Duitsland dit verbod, totdat Hitler in 1933 aan de macht kwam. De Reichsmarine werd in 1935 omgedoopt tot Kriegsmarine. Eveneens in juni 1935 kwam het merkwaardige Brits-Duitse vlootverdrag tot stand, volgens welke het aan Duitsland weer werd toegestaan slagschepen en onderzeeboten te bouwen en de marine zelfs tot 35% van de sterkte van de Royal Navy uit te breiden. Hiermee kwam in feite een einde aan het Verdrag van Versailles. Het tempo waarin daarna nieuwe slagschepen en onderzeeboten van de werven rolden toonde niet alleen aan dat de nieuwe scheepsontwerpen al klaar lagen voordat het verdrag tot stand kwam, maar dat sommige schepen zelfs al in aanbouw waren.

Binnen drie jaar nadat Hitler aan de macht was gekomen beschikte Duitsland weer over een effectieve marine. Door de slechte economie, waardoor veel koopvaardijmaatschappijen failliet waren gegaan, was het bovendien niet moeilijk om ervaren zeelui te rekruteren.

[bewerk] Z-Plan

Erich Raeder, een admiraal uit de Eerste Wereldoorlog, werd door Hitler benoemd tot Grossadmiraal en was hiermee de opperbevelhebber van de marine. Karl Dönitz, een onderzeebootkapitein uit de Eerste Wereldoorlog, werd benoemd tot opperbevelhebber van de U-booteenheid en hoofdadviseur. Aan hen was de taak om de marine vorm te geven, zij moesten bepalen welke schepen de marine nodig had en hoe de strategie zou worden vastgesteld. Raeder en Dönitz stelden twee mogelijke scenario's voor: eentje dat op lange termijn zou lopen, en eentje dat een volledige uitbouw tegen 1948 vooropstelde. Het tweede scenario werd tot plan van aanpak gekozen en Z-Plan genoemd.

[bewerk] Opbouw van de vloot volgens Z-Plan

Omdat de Duitse marine zeer gericht was op expansie moest deze snel en over lange afstanden kunnen opereren. Hiervoor waren vliegdekschepen noodzakelijk. Het Duitse plan was om maar liefst negen stuks te bouwen. Vanaf deze vliegdekschepen zouden vliegtuigen de wateren verkennen en diep in het vijandige grondgebied bombarderen.
Na deze bombardementen zouden landingsvaartuigen vanuit schepen naar de kust varen om daar elitesoldaten van de Waffen SS aan land te zetten. Voor deze missies waren 28 transportschepen nodig met 200 landingsvaartuigen. Hiermee was het Z-plan al een eerste keer in strijd met het Verdrag van Versailles.

Om alle vijandige schepen uit de eigen wateren te weren had men grote oorlogsschepen nodig. Z-Plan vroeg om ruim 30 zware en lichte kruisers. Om alle gevechtsmissies te coördineren werden slagschepen gebruikt. Ieder zeegebied had een slagschip met een admiraal aan boord. Deze slagschepen waren een soort drijvende hoofdkwartieren van waaruit aanvallen werden georganiseerd en aangevoerd. Zo had men één slagschip voor de Noordelijke IJszee, een voor de Noordzee, een voor het westelijk deel van de Atlantische Oceaan, een voor het zuidelijk deel en een voor de Middellandse Zee. In totaal voorzag men 14 slagschepen van vier verschillende tonnages. Dit was een tweede inbreuk op het Verdrag van Versailles.

Als eenmaal alle benodigde gebieden in samenwerking met de Luftwaffe en Wehrmacht waren veroverd, moesten de landen bewaakt worden.

[bewerk] Bewaken van de kusten

De wateren rondom de veroverde gebieden zouden worden bezaaid met zeemijnen. Hiervoor waren ongeveer 20 mijnenleggers nodig. Mocht een schip toch door de barrière van zeemijnen komen dan zou het worden aangevallen door patrouillerende oorlogsschepen of vliegtuigen. Net als bij de uitbouw van de zwaardere eenheden was ook dit deel van het plan in strijd met de bepalingen van het Verdrag van Versailles.

[bewerk] Onderscheppen van transportlijnen

Bij het veroveren van andere landen moesten de landen zoveel mogelijk economisch lam gelegd worden. Op advies van Karl Dönitz besloot men dit volledig over te laten aan de U-boot marine. Al in de Eerste Wereldoorlog, toen de U-boot nog een experimenteel wapen was, werd duidelijk dat stiekeme aanvallen met U-boten uiterst efficiënt waren door hun onvoorspelbaarheid. De Kriegsmarine was de eerste marine ter wereld die de onderzeeboot optimaal benutte. De enige echte taak van de onderzeeboten was om vijandige transportschepen op te sporen en ze te vernietigen met torpedo's. Z-Plan vereiste ruim 300 U-boten. Volgens het Verdrag van Versailles was het Duitsland evenwel verboden een onderzeebootwapen te bezitten.

[bewerk] Beschermen van transportlijnen

Duitsland moest natuurlijk ook zelf transportlijnen hebben. Om de transportlijnen zo efficiënt en schadeloos mogelijk te laten verlopen voeren Duitse vrachtschepen nooit solitair maar altijd in grote konvooien. Deze konvooien werden altijd bewaakt door flottiljefahrzeugen (fregatten). Deze kleine maar zwaarbewapende oorlogsschepen voeren als een muur om de konvooien heen. Kleinere konvooien werden bewaakt door korvetten, kleinere versies van fregatten.
Om de wateren preventief te zuiveren van vijandige schepen die een bedreiging vormden voor de transportlijnen werden zerstörers (destroyers/torpedobootjagers) ingesteld. Dit waren snelle zwaarbewapende oorlogsschepen die wateren afzochten op zoek naar vijandige onderzeeboten, torpedoboten en vliegtuigen. Dönitz en Raeder bestelden voor hun Z-Plan ruim 200 vrachtschepen, 60 korvetten, 40 fregatten en 35 destroyers.

Uiteindelijk vereiste Z-Plan zo'n 800 schepen en ruim 200.000 manschappen. De totale begroting koste zo'n 33 miljard Reichsmark, destijds een waanzinnig groot geldbedrag.

[bewerk] De Uitvoering van Z-Plan

Als Z-Plan volledig was uitgevoerd dan zou Duitsland de sterkste de marine ter wereld gehad hebben, wat de koers van de oorlog misschien had bepaald. Het verliep echter anders. Hitler was zeer onder de indruk van Z-Plan, maar kon het plan niet uitvoeren. Er was te weinig geld en de landmacht vereiste al zoveel manschappen dat er niet meer genoeg was voor de marine. Het gerucht gaat ook dat Hitler meer bevriend was met Hermann Göring (opperbevelhebber van de Luftwaffe) waardoor hij meer geld wilde uitgeven aan Luftwaffe dan aan de marine van Dönitz. ("Op een tank ben ik een krijger, in een vliegtuig een Engel, op een schip ben ik een bangerd.") Ook had men te weinig tijd: toen de oorlog in september 1939 al uitbrak was marine maar voor 30% opgebouwd. Räeder had geen keus dan zich te behelpen en gedurfde strategieën uit te tekenen.

[bewerk] De schepen van de Kriegsmarine

De Kriegsmarine wist van de geplande 9 vliegdekschepen slechts één daadwerkelijk te bouwen. Dit was de Graf Zeppelin, een schip wat door gebrek aan geld, of interesse van het Opperbevel, nooit met vliegtuigen is uitgerust. Het schip heeft de gehele oorlog voor anker gelegen, en werd aan het einde van de oorlog tot zinken gebracht in Stettin. De tweede, Flugzeugträger B, werd nooit afgebouwd.

De Kriegsmarine beschikte over slechts 7 van de 14 geplande slagschepen. Dit waren:

1. De Bismarck (op Tirpitz na grootste Duitse slagschip, vlaggenschip op de Atlantische oceaan), een slagschip,
2. De Tirpitz (iets langer zusterschip van de Bismarck, vlaggenschip op noordelijke IJszee), een verbeterde slagschip,
3. Scharnhorst (vlaggenschip op de Noordzee), een slagschip,
4. Gneisenau (identiek zusterschip van de Scharnhorst, vlaggenschip op de wateren rondom Groot-Brittanië),
5. Graf Spee (vlaggenschip zuidelijk deel van de Atlantische oceaan, nabij Zuid-Amerika en Caribisch gebied) een vestzakslagschip of pantserkruiser,
6. Admiral Scheer (vlaggenschip voor de westelijke kust van Afrika), pantserkruiser,
7. Lützow (voor de Middellandse Zee), pantserkruiser en voorheen bekend als 'Deutschland'.

Van de geplande 30 kruisers werden slechts 5 zware en 5 lichte kruisers gebouwd:

1. Admiral Hipper
2. Blücher
3. Prinz Eugen
4. Seydlitz(verkocht aan de Russen)
5. Lutjens (nooit afgebouwd)

Lichte kruisers:

1. Emden
2. Nürnberg
3. Leipzig
4. Königsberg
5. Karlsruhe

De U-boot marine daarentegen was wel volledig volgens de planning opgebouwd. Tijdens de oorlog waren er ruim 300 onderzeeboten, tijdens de oorlog kwamen daar nog eens 500 bij. In totaal heeft Duitsland meer dan 800 U-boten gehad. Nimmer heeft een marine zo'n grote onderwatervloot gehad. Deze U-boten waren doorheen de oorlog in volgende klassen onderverdeeld: Type II (binnenzee) Type VII (hoogzee of mijnenlegger) Type IX (oceaan) Type XI (oceaan) Type XIII (U-boottanker) Type XXI (oceaan) Type XXIII (binnenzee en ondiep water)

[bewerk] Het functioneren van de oppervlakte Kriegsmarine tijdens de oorlog

Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd de Kriegsmarine ingezet bij diverse militaire operaties over de gehele wereld. Hoewel in het begin veel missies op overwinningen uitliepen, waren de verliezen hierbij vaak rampzalig. Al in het begin werd de Kriegsmarine gekenmerkt door blunders en zware pech. Tijdens de oorlog werd 80% van alle Kriegsmarine schepen tot zinken gebracht.

Tussen september 1939 en april 1940 had de Kriegsmarine niet minder dan 60 schepen en 10.000 man verloren. Daar toe behoorden ook de zware kruiser Blücher en het slagschip Graf Spee, beiden gloednieuwe schepen die nog maar weinig gepresteerd hadden.

De verliezen uit het begin van de oorlog vielen echter in het niet bij de verliezen die Duitsland in de jaren erna zou lijden. In een periode van slechts twee jaar werd bijna de complete Duitse oppervlaktevloot weggevaagd.

Bovendien heeft Hitler nauwelijks belangstelling voor de oppervlaktevloot. Doordat Hitler tijdens de slag om Engeland in juli 1940 geen controle over het Britse luchtruim kon krijgen, kregen schepen niet de kans om uit te rukken en de Engelse kusten te bestoken. Bij de invasies van Frankrijk, België, Nederland, Oost-Europa en Rusland waren de schepen nauwelijks nodig. Bij de invasie van Afrika zouden grote oorlogsschepen wel handig geweest, maar doordat de Britse marine de zeepoort van Gibraltar in handen had, konden veel Duitse schepen niet in de Middellandse Zee komen.

Van april 1940 tot het einde van de oorlog heeft Duitsland nauwelijks gebruikgemaakt van haar Kriegsmarine. Veel schepen lagen gewoon rustig rondjes te varen rondom de Europese kusten te wachten op een vijand die maar niet kwam opdagen. Kwam deze vijand wel dan moesten de oorlogsschepen bijna altijd het onderspit delven omdat ze vochten tegen een vijand die numeriek of qua vuurkracht veel sterker was. Bovendien was de communicatie slecht en had de marine te maken met veel pech en blunders.

Daarnaast werden er nauwelijks nog nieuwe schepen bijgebouwd. Tegen het voorjaar van 1943 was de oppervlaktevloot van de Kriegsmarine al bijna compleet verslagen. De oorlog werd toen alleen nog maar met U-boten uitgevochten. De oppervlaktevloot presteerde zelfs zo slecht dat Admiraal Erich Raeder z'n ontslag indiende. Hij werd opgevolgd door Karl Dönitz die de marine nauwelijks kon herstellen.

Aan het einde van de oorlog waren de zware kruiser Prinz Eugen en het slagschip Lützow de enige twee schepen die de oorlog overleefd hadden. Hen wachtte een trieste herhaling van de tocht naar Scapa Flow, waarbij de Eugen in 1946 nog deel uitmaakte van een testvloot die met een atoombom, ter hoogte van Bikini, werd bestookt. De Lützow werd volledig ontmanteld te Scapa Flow. Enkel de drieloops geschuttoren van de Gneisenau, die deel uitmaakt van de restanten van de Atlantikwall, één der schroeven van de Eugen en een plaatselijke gedenksteen herinneren nog aan de eens zo machtige Kriegsmarine.

[bewerk] Operaties van de Kriegsmarine

september 1939 tot oktober 1939
Met de aanval van het verouderde slagschip Schleswig-Holstein op het Poolse garnizoen in Westerplatte om 04:45 op 1 september 1939 begint de Tweede Wereldoorlog. Nazi-Duitsland valt buurland Polen binnen en Groot-Brittannië verklaard de oorlog aan het Derde Rijk. Eerste grote offensief van de Kriegsmarine: Duitse oorlogsschepen moeten bevoorradingschepen voor de kust van Polen vernietigen. Deze bevoorradingsschepen, meestal van Britse afkomst, vervoeren munitie, soldaten of wapens voor het Poolse leger. Het offensief wordt een groot succes, binnen enkele dagen komt geen een schip Polen meer binnen en Poolse leger zit al snel zonder versterking.

oktober 1939 tot november 1939
De Kriegsmarine krijgt de opdracht om alle schepen die het gecapituleerde Polen te proberen te ontvluchten te vernietigen. Veel van deze schepen bevatten munitie en wapens die naar Groot-Brittannië worden gebracht. Ook zitten er veel Poolse militairen in die vanuit Engeland de strijd tegen Duitsland willen doorzetten. Tegelijkertijd met deze missie krijgen diverse U-boten de opdracht om terreur te zaaien langs de Engelse kust. De U-boot commandant Gunther Prien dringt de zwaar bewaakte marinebasis Scapa Flow en vernietigt daar het slagschip Royal Oak met een dubbele aanval. Hiermee wordt hij de grootste held van de Kriegsmarine, naast onder andere de illustere Otto Kretschmer en Fritz Lemp.

december 1939
Onder leiding van het slagschip Admiral Graf Spee beginnen een groot aantal Kriegsmarine schepen aan het grootse offensief om de alle Britse koopvaardijschepen ten oosten van Zuid-Amerika te vernietigen. Het offensief begint succesvol maar eindigt voor de Duitsers in drama. De Britten weten de meeste Duitse schepen tot zinken te brengen. Het grootse verlies is het gloednieuwe slagschip Graf Spee dat voor de kust van Montevideo vernietigd wordt.

januari 1940 tot mei 1945
Na het verliezen van de Graf Spee besluit Erich Raeder om het vernietigen van koopvaardijschepen voortaan alleen maar aan U-boten over te laten. Vanaf januari 1940 geeft hij de opdracht aan alle U-boot om voortaan elk koopvaardijschip te torpederen. De bedoeling is dat Groot-Brittannië compleet geïsoleerd wordt van Europa en zonder bevoorrading te zitten. Raeder geeft hiermee het startsein voor U-boot oorlog die bijna 5 jaar zal duren en zich over de gehele wereldkaart zal afspelen. Raeder gaat er vanuit dat Groot-Brittannië binnen een jaar van alle bevoorradingslijnen zal zijn ontdaan. Het plan pakt echter ander uit: Groot-Brittannië bouwt op grote schaal nieuwe schepen en vind steeds weer nieuwe plannen om de U-boot kapiteins te slim af te zijn. Tijdens de U-boot oorlog brengen de Duitsers bijna 3000 schepen tot zinken, hiertegenover staan zware verliezen: 800 schepen en ruim 40.000 man gaan ten onder.

april 1940
Duitsland begint aan de invasie van Noorwegen en Denemarken. De Kriegsmarine moet hierbij belangrijke strategische doelen aan de kust bestoken, ook moeten ze Duitse soldaten aan land zetten. Hoewel Noorwegen en Denemarken vrij snel worden ingenomen leidt de Kriegsmarine opnieuw zware verliezen: veel U-boten en kleinere oorlogsschepen gaan ten onder. De grootste nederlaag is het verlies van de zware kruiser Blücher. Het schip wordt tijdens de invasie van Oslo vernietigd omdat men vergeten was rekening te houden met (door Duitsland zelf geschonken) kanonnen die vanaf het land op de Blücher schieten. De Noren vuren slechts een schot af, deze kogel komt precies in de brug terecht waardoor de kapitein wordt gedood en het stuurloze schip op een zandbank strandt. De Noren schieten er, zonder dat er tegenstand van de Duitsers komt een paar torpedo's op af. De Blücher verdwijnt uiteindelijk in het ondiepe water.

juni 1940-april 1944
Het slagschip Tirpitz, op dat moment het grootste oorlogsschip ter wereld, wordt in juni 1940 dienst genomen. Al kort na de tewaterlating blijkt dat de Tirpitz te groot is om flexibel in de Noorse wateren te opereren. Bijna de gehele oorlog ligt het voor anker in een Noors fjord, waar ze in 1943 succesvol wordt beschadigd door een gedurfde aanval met piepkleine onderzeeboten of 'X-craft in 1943. De Tirpitz is door de aanval beroofd van haar zeewaardigheid en wordt naar een ander fjord versleept, om daar als drijvend fort ingezet te worden,alwaar het in 1944 ook wordt vernietigd. De Tirpitz heeft nooit aan een gevecht deelgenomen.

april 1941
Nadat de oppervlakteschepen van de Kriegsmarine bijna een geheel jaar niet in actie zijn geweest begint men nu aan operatie Rheinübung. Bij deze gevaarlijke missie moet de Duitse marine controle krijgen over het zeegebied ten westen van Ierland. Dit gebied wordt gedomineerd door Britse oorlogsschepen die voortdurend jacht maken op U-boten. Duitse oppervlakteschepen moeten een strooptocht beginnen tegen de Britse oorlogsbodems en vervolgens, gedurende de rest van de gehele oorlog, patrouilles varen over dit zeegebied. Voor het slagschip Bismarck is dat haar eerste gevechtsmissie. Aanvankelijk voorzag de operatie in de deelname van meerdere schepen naast Bismarck, waaronder de zware kruisers Admiraal Hipper, de gloednieuwe Prinz Eugen, de slagkruisers Scharnhorst en Gneisenau, het vliegkampschip Graf Zeppelin en een eskader snelle torpedojagers voor de lange afstand. Door allerhande factoren blijft het eskader uiteindelijk beperkt tot Bismarck en Prinz Eugen, dat in Mei 1941 de Straat van Denemarken oversteekt. Tijdens een heftige zeeslag weet de Bismarck, samen met de zware kruiser Prinz Eugen, het Britse slagschip HMS Hood tot zinken te brengen en het slagschip HMS Prince of Wales zwaar te beschadigen, die met hoge vaart poogden het Duitse eskader te onderscheppen. Enkele dagen later wordt het schip door torpedovliegtuigen aangevallen (waarbij men de Prinz Eugen had verloren, toen die in de verwarring van de eerdere zeeslag af was gedraaid) . De Bismarck raakt uiteindelijk stuurloos en wordt door Britse schepen en vliegtuigen tot een brandend, ineengeschoten wrak herleid. Na het verlies van de Bismarck besluiten de Duitsers Operatie Rheinübung af te blazen. De Prinz Eugen keert onverrichterzake terug en loopt enige tijd later Brest binnen.

november 1941
Operatie Sportpalast wordt ook een mislukking van de Kriegsmarine. Duitse oorlogsschepen moeten dit keer het zeegebied ten noorden van IJsland veroveren. Het is een strategisch gebied vanwege de vele, uit Canada afkomstige, bevoorradingsschepen die naar Groot-Brittanië varen. De operatie mislukt grotendeels door het slechte weer, luchtaanvallen van de Britten en doordat de Russische marine zich plotseling met het offensief gaat bemoeien. Het slagschip Admiraal Scheer gaat tijdens het offensief verloren, alsmede ook een groot aantal U-boten en destroyers. De verliezen voor de Britten zijn minimaal. De Prinz Eugen raakt zwaar beschadigd en blijft ruim 2 jaar lang onbruikbaar. Bij deze gelegenheid wordt de Eugen wel met een nieuwe radar uitgerust.

december 1941
Bij Operatie Wunterwasser moeten Duitse schepen een verdedigingslinie voor de kust van Zuid-Frankrijk gaan vormen. De linie van continue patrouillerende oorlogsschepen kan alleen worden opgebouwd als de zee ontdaan is van Britse vliegtuigen en schepen. Daarom moeten de slagschepen Scharnhorst en Gneisenau jacht maken op Britse schepen. Op 13 december 1941 brengt de Scharnhorst het Britse vliegdekschip Glorius tot zinken. Op 25 december wordt de Scharnhorst zelf bij een lucht bombardement vernietigd. De Gneisenau raakt zwaar beschadigd en keert terug naar de Franse kust voor een reparatie. Door gebrek aan geld zal het slagschip bijna twee jaar lang onbruikbaar blijven.

januari tot april 1942
De Kriegsmarine krijgt nu de opdracht om bevoorrading te leveren aan Duitse legertroepen die in Noord-Afrika vechten tegen de Britten. Duitse schepen, volgeladen met munitie en wapens, vertrekken vanuit Italië over de Middellandse zee op een reis naar Noord-Afrika. Tijdens deze reis krijgt de Kriegsmarine schepen de opdracht de transportschepen te verdedigen tegen Britse aanvallen. De missie kan maar half ten uitvoer worden gebracht. Omdat de straat van Gibraltar in Britse handen is, krijgt Duitsland bijna geen schepen in de Middellandse zee. De Kriegsmarine moet het doen met een paar Italiaanse destroyers en een handjevol U-boten dat ongezien door de straat van Gibraltar weet te komen, die uiteindelijk nooit meer uit de Middellandse Zee zullen terugkeren.

juni 1942
Duitsland doet een poging om controle te krijgen op het zeegebied tussen Zuid-Afrika en Antarctica. Ook deze missie mislukt: de zware kruiser Admiraal Hipper gaat hierbij bijna ten onder. Enkel de tegenwoordigheid van geest van de commandant redt de Hipper die hinkend terug naar Frankrijk vaart.

juli 1942- mei 1945
Na de mislukking van het bovenstaande offensief steunt Hitler de Hochseeflotte niet meer. Vanaf dat moment zullen alle Duitse oorlogsschepen alleen nog maar voor anker liggen rusten. Alleen de U-boten zijn nog actief. Hitler wilde uiteindelijk de hele vloot tot schroot omsmelten en de kanonnen in de Atlantikwal integreren. Kort daarna neemt Erich Raeder ontslag en wordt opgevolgd door Karl Dönitz. Dönitz moet leiding geven aan een marine die op sterven na dood is: slecht enkele grotere schepen zijn nog intact.

mei 1945
Karl Dönitz beseft dat de oorlog afgelopen is is en hij besluit alle schepen van de Kriegsmarine tot zinken te brengen om te voorkomen dat ze in handen vallen van de vijand. Tijdens operatie Regenboog worden de Graf Zeppelin, de Seydlitz, de Gneisenau, alle destroyers en een grote U-boot door hun eigen bemanning tot zinken gebracht. Alleen de Prinz Eugen en de Lützow worden intact door vijand veroverd.

[bewerk] Het functioneren van U-boot marine

In tegenstelling tot de bovenwater marine functioneerde de U-boot marine zeer goed. In de eerste drie jaren van de oorlog werden er zoveel vrachtschepen tot zinken gebracht dat Groot-Brittanië economisch bijna helemaal instortte. De U-boten waren lange tijd onoverwinnelijk.

Pas toen de Britten de Enigma codes konden ontcijferen kwam er een keerpunt in de U-boot oorlog. Zonder dat de Duitsers wisten dat hun codes ontcijferd werden gaven de U-boot kapiteins hun posities door. Na 1943 verloor Duitsland bijna al haar onderzeeboten. Voor meer informatie over dit onderwerp zie: Enigma en de U-bootoorlog.

Tijdens de oorlog verloor Duitsland ruim 700 van de 800 onderzeeboten en bijna alle bovenwaterschepen. Ruim 100.000 mannen vonden de dood in de golven.

[bewerk] Na de oorlog:

Pas in de jaren vijftig mocht Duitsland weer een marine opbouwen. Deze werd Bundesmarine genoemd omdat Kriegsmarine een negatieve bijklank had. Naast fregatten, korvetten, enkele Amerikaanse torpedobootjagers (Lütjensklasse) en een groot aantal kleinere vaartuigen beschikt Duitsland wederom over een klein aantal onderzeeboten, waarvan de Type 212 de recentste klasse is.