Markgraafschap Antwerpen
Van Wikipedia
Het markgraafschap Antwerpen of de mark Antwerpen was sinds de elfde eeuw het gebied rond de steden Antwerpen en Breda. Algemeen wordt aangenomen dat de mark zijn ontstaan vond in de markenpolitiek van de Ottonen. Samen met de marken Valenciennes en Ename, vormde het een militair buffergebied aan de westelijke grens van het Duitse rijk. Aan de overkant van de Schelde lag immers het Franse koninkrijk (West-Frankenland). Aanvankelijk beperkte de mark zich tot de gebieden langsheen de Schelde (mogelijk te vereenzelvigen met het Land van Rijen, de Pagus Renensis). Nadat Ansfried, de laatste graaf van de gouw Toxandrië, in 994 bisschop van Utrecht werd, zou ook Taxandrië aan het markgraafschap zijn toegevoegd.
De mark Antwerpen behoorde reeds tijdens de 11e eeuw tot de ambtslenen van de hertogen van Neder-Lotharingen. Godfried van Bouillon verkreeg het Markgraafschap in 1076 uit de handen van keizer Hendrik IV. Na de dood van Godfried van Bouillon wordt in 1101 Hendrik I van Limburg tot markgraaf benoemd. De hervormingen van Godfried van Bouillon (afstand van de tienden aan de Antwerpse kerken) worden teniet gedaan. In 1106 werd het hertogschap (en bijgevolg ook het markgraafschap Antwerpen) toevertrouwd aan Godfried I van Leuven (zie Lijst van graven van Leuven en hertogen van Brabant. De graven van Leuven slaagden er bovendien in om zich door de heer van Breda als leenheer te laten erkennen. Ook de graaf van Holland, Dirk VII, maakte aanspraken op Breda maar in 1200 werd de stad definitief bij het hertogdom Brabant gevoegd. De titel markgraaf of markies van Antwerpen was voor de hertogen van Brabant een ambtstitel ondergeschikt aan het hertogschap van Neder-Lotharingen. Niettemin hebben zij zich hierop beroepen om in het oorkondelijk protocol ook de titel van markgraaf van het Heilig Roomse Rijk (marchio Sancti Emperii) te voeren.
In 1549 vaardigde keizer Karel V de Pragmatieke Sanctie uit, waarin het markgraafschap Antwerpen apart werd vermeld als een territorium binnen de Zeventien Provinciën. Deze eigenheid zet zich echter niet door: enige tijd later werd Antwerpen opnieuw deel van het Brabant beschouwd.
Na de Tachtigjarige Oorlog bleef Breda bij Staats-Brabant (Verenigde Provinciën), terwijl Antwerpen terug in handen van de Spanjaarden viel, zie Beleg van Antwerpen (1584-1585).
Na het verlies van de kwartieren Breda en de meierij Bergen op Zoom en Steenbergen bestond de mark Antwerpen nog uit drie steden en zeven kwartieren, met hun bijvang. Die steden waren Antwerpen, Lier en Herentals. Herentals vormde een apart kwartier, samen met zes andere: het Land van Arkel, de meierij Geel, de Vrijheid Hoogstraten, het Land van Rijen, de Vrijheid Turnhout en de meierij Zandhoven.
Meer dan twee eeuwen later, onder de Franse bezetting werd het gebied van het markgraafschap ondergebracht in het departement van de Twee Neten.
[bewerk] Externe link
| {{{afb_links}}} | Bourgondische Kreits | {{{afb_rechts}}} | {{{afb_groot}}} |
|---|---|---|---|
|
Markgraafschap Antwerpen - Graafschap Artesië (tot 1678) - Hertogdom Brabant - Franche-Comté (tot 1678) - Heerlijkheid Friesland (tot 1579) - Hertogdom Gelre (noorden tot 1579) - Groningen (tot 1594) - Graafschap Henegouwen - Graafschap Holland (tot 1579) - Hertogdom Limburg - Hertogdom Luxemburg - Heerlijkheid Mechelen - Graafschap Namen - Heerlijkheid Overijssel (tot 1579) - Heerlijkheid Utrecht (tot 1579) - Graafschap Vlaanderen - Graafschap Zeeland (tot 1579) - Graafschap Zutphen (tot 1591) |
