Munt (betaalmiddel)

Van Wikipedia

Een munt (als collectivum: kleingeld of muntgeld) is een stuk metaal dat als geld gebruikt wordt, meestal in de vorm van ronde platte schijfjes, met een doorsnede van zo'n 0,5 tot 3 cm. De waarde van een munt wordt door een bepaalde bewerking door de overheid gegarandeerd. Bij het hedendaagse geld hebben munten meestal een lagere waarde dan bankbiljetten. De waarde van een munt wordt in de corresponderende munteenheid opgegeven.

Er zijn drie onafhankelijke munttradities in de wereld:

• De Chinese traditie begon in de tijd van de Strijdende Staten of wellicht wat eerder. In China werden munten gegoten en vaak van een gat in het midden voorzien. Door dat gat werd een touw geregen. Chinese munten werden vaak per streng verhandeld, vanwege de geringe waarde van de individuele munten. De aantallen munten per streng varieerden. Tot in het begin van de 20e eeuw verwisselde Chinees muntgeld op deze wijze van eigenaar.
• De Indische traditie goot staven van een metaal, waarvan plakjes werden gesneden die van van inkepingen werden voorzien.
• De westerse traditie komt waarschijnlijk uit Klein Azië. In het westen werden (en worden) munten geslagen. Een plakje metaal wordt in een matrijs gebracht en onder hoge druk wordt een afbeelding daarin geperst (geslagen).

Historisch werd er vooral gebruikgemaakt van drie metalen: koper, zilver en goud. Eeuwenlang is er gezocht naar een formule om de waarde van een bepaalde hoeveelheid goud in die van een bepaalde hoeveelheid zilver of koper uit te drukken. Het probleem was daarbij altijd dat de relatieve hoeveelheid van de metalen die in omloop was sterk afhing van de hoeveelheid die uit mijnen gedolven kon worden. In het Oude Egypte bijvoorbeeld is er een tijd geweest waarin zilver meer waard was dan goud, eenvoudig omdat er in het land wel goud- maar geen zilvermijnen waren.

Voor zover bekend zijn de eerste munten gemaakt (niet geslagen) in Sardes, de hoofdstad van Lydië (Een koninkrijk uit de oudheid gelegen in Klein-Azië). Ze waren gemaakt van elektrum, een natuurlijke legering van goud en zilver. De eerste munten waren ovale 'boontjes' met een gegraveerde afbeelding.

Eeuwenlang is de waarde van een munt eenvoudig de waarde van de hoeveelheid metaal waaruit hij bestond, geweest. De bewerking deed niet anders dan garanderen dat de munt inderdaad een zeker gewicht aan het betrokken metaal bevatte, zodat weging niet nodig was. De ribbels of teksten (randschriften) die nog steeds op de rand van munten voorkomen waren een middel om het zogenaamde snoeien van munten te voorkomen. Bij deze praktijk werd een klein randje van de munt afgesneden of afgevijld, zodat men er wat goud of zilver afhaalde, en vervolgens de munt (die nu dus minder waard was dan erop stond) gewoon weer in omloop bracht.

In onze tijd wordt de waarde van een munt niet meer door de metaalinhoud bepaald. Zoals het papier waaruit een bankbiljet bestaat slechts een fractie van de waarde van het biljet bedraagt, is het metaal in een euro nog geen euro waard. Het omgekeerde is trouwens ook mogelijk: het is wel gebeurd dat kleine muntjes uit de omloop gehaald werden omdat de hoeveelheid koper of zilver meer waard was dan de nominale waarde van de munt. Ons geldsysteem is niet meer gebaseerd op een gouden standaard (of zilveren standaard of koperen standaard). Ons geld is "fiduciair geld", dat wil zeggen geld dat zijn waarde ontleent aan het vertrouwen dat we er goederen en diensten mee kunnen kopen, waarbij de centrale banken tot taak hebben ervoor te zorgen dat de geldhoeveelheid die in omloop is niet te veel uit de pas loopt met de producten en diensten die wij met zijn allen leveren.

De studie van munten (muntkunde of numismatiek) is niet alleen een hobby die velen boeit en een onderwerp van financiële speculatie voor sommigen. Het is ook een belangrijke hulpwetenschap voor historici en archeologen. In feite is het vaak een wetenschap die deze twee met elkaar verbindt, aangezien het bij opgravingen van overblijfselen uit een historische tijd uitsluitsel over datering kan geven. Soms is het ook de enige informatie over de duur van de regeringsperiode van een bepaalde vorst.

Moderne munten worden geslagen volgens een speciaal muntproductieproces.

Meer afbeeldingen die bij dit onderwerp horen kunt u vinden in de categorie Coins van Wikimedia Commons.