Nieuwe Kerk (Delft)

Van Wikipedia

52° 0' 44" N, 4° 21' 37" O

Nieuwe Kerk te Delft

interieur van de nieuwe kerk, 17e eeuw

Bijzetting van Koningin Juliana in 2004

De Nieuwe Kerk in Delft is een kerkgebouw aan de Markt in het centrum van de stad. De toren is met zijn 108,75 meter na de Domtoren in Utrecht de hoogste kerktoren van Nederland. De kerk is verder bekend vanwege het praalgraf van Willem van Oranje. Onder het praalgraf bevindt zich de grafkelder van het Koninklijk Huis.

Met uitzondering van zondag is het kerkgebouw de hele week te bezichtigen, en ook de toren kan beklommen worden. Het kerkgebouw zelf wordt nog elke zondag tweemaal gebruikt voor diensten van de plaatselijke Nederlandse Hervormde Kerk.

[bewerk] Geschiedenis

Volgens een overlevering knielt in 1351 de als zonderling bekend staande bedelaar Symon op de Grote Markt. Ene Jan Col, een inwoner van de stad, brengt de bedelaar wat eten. Wanneer beide mannen omhoog kijken zien ze een gouden kerk gewijd aan Maria. De bedelaar overlijdt kort erop, maar Jan Col blijft dertig jaar lang op dezelfde januaridag het visioen van de gouden kerk zien. Hij verkondigt de overtuiging dat Maria wil dat er op die plek, die op dat moment dienst doet als galgenveld, een kerk zal verrijzen. Twee sonderlinge devote Bagynen steunen Jan Cols verzoek. Na dertig jaar wordt door het stadsbestuur besloten op de betreffende plek inderdaad een kerk neer te zetten gewijd aan Maria.

Deze kerk was de tweede kerk van Delft en werd daarom de Nieuwe Kerk genoemd. Oorspronkelijk was de kerk van hout, maar al snel werd er een stenen basiliek omheen gebouwd. Tijdens de bouw van de stenen basiliek werd Sint Ursula de tweede beschermheilige van de kerk naast Maria. Op 6 september 1496, 100 jaar na de start van de bouw, was de toren af. Later zou de kerk nog uitgebreid worden.

Op 3 mei 1536 sloeg het noodlot toe: tijdens de Delftse stadsbrand, die vermoedelijk door blikseminslag in de toren van de Nieuwe Kerk ontstond, raakte de kerk zwaar beschadigd. Onder meer de spits moest vervangen worden. In 1872 werd deze spits, opnieuw na een blikseminslag, vervangen door de huidige naar een ontwerp van Pierre Cuypers.

Ongeveer in 1586 werd de toren van de kerk door Simon Stevin en toekomstig burgemeester Jan Cornets de Groot gebruikt om een valproef te doen met twee loden bollen, de één tien keer zo zwaar als de andere, waarbij bleek dat ze beiden gelijk ("dat haer beyde gheluyden een selue clop schijnt te wesen") op de grond vielen.

In 1654 raakte de Nieuwe Kerk opnieuw zwaar beschadigd; deze keer door de Delftse donderslag, een ontploffing in het Delftse kruithuis.

[bewerk] Grafkelder van Oranje-Nassau

De Oranjes waren voor de Tachtigjarige oorlog de belangrijkste machthebbers in de Nederlanden en hadden als vestigingsplaats Breda. Omdat bij het overlijden van Willem van Oranje Breda in handen van de Spanjaarden was, moest een andere begraafplaats voor hem worden gevonden. Omdat hij zijn residentie had in Delft, werd de Nieuwe Kerk in Delft uitgekozen als rustplaats voor Van Oranje, waar hij is bijgezet. Daarna heeft men een praalgraf doen laten verrijzen boven het graf dat gereed was in 1623.

Na hem zijn sindsdien alle Oranjes bijgezet in de grafkelder van Oranje-Nassau die aanwezig is in de kerk, terwijl de meeste voorouders van Willem van Oranje in de Grote kerk in Breda begraven liggen. De grafkelder waar eens Willem van Oranje is bijgezet, is sindsdien flink uitgebreid en bestaat nu uit 1 kleine kelder en 1 grote kelder. Hier zijn 46 leden van het Huis Oranje-Nassau bijgezet. Prins Bernhard is op 11 december 2004 als laatste bijgezet.