Bernhard van Lippe-Biesterfeld
Van Wikipedia
Bernhard Leopold Frederik Everhard Julius Coert Karel Godfried Pieter van Lippe-Biesterfeld (Jena, 29 juni 1911 - Utrecht, 1 december 2004) was Prins der Nederlanden, Prins van Lippe-Biesterfeld, Noble Seigneur en Graaf van Schwalenberg en Sternberg. De prins was de echtgenoot van wijlen koningin Juliana der Nederlanden. Hij werd officieel geciteerd als "Z.K.H. de Prins der Nederlanden".
Inhoud |
[bewerk] De jaren in Duitsland
Bernhard werd als Bernhard Leopold Friedrich Eberhard Julius Kurt Karl Gottfried Peter Graf zur Lippe-Biesterfeld geboren in Jena, dat destijds in het groothertogdom Saksen-Weimar-Eisenach lag. Hij staat in de Burgerlijke Stand van Jena vermeld als geboren op 28 juni 1911 om 2.45 u. De prins beschouwde dit als een foutieve weergave en vierde zijn verjaardag op 29 juni, de datum die ook in zijn trouwakte staat vermeld. Er is echter geen sluitend bewijs dat 29 juni correct is.
Hij was de oudste zoon van prins Bernhard van Lippe (1872-1934), een broer van de laatste regerende vorst van Lippe, Leopold IV. Zijn moeder was de eerder gescheiden barones Armgard von Sierstorpff-Cramm (1883-1971). Het huwelijk tussen de ouders van Prins Bernhard werd in eerste instantie als morganatisch aangemerkt. Prins Bernhard werd dan ook geboren als Graaf zur Lippe-Biesterfeld. Pas in 1913 erkende de Vorst van Lippe het huwelijk als ebenbürtig en werd Bernhard alsnog prins. Hij had één jongere broer, Aschwin (1914-1988). Bij zijn geboorte had hij slechts de titel van graaf omdat Leopold het huwelijk tussen zijn ouders aanvankelijk niet als ebenbürtig erkende. In 1916 werd het huwelijk alsnog erkend en kreeg Bernhard de prinsentitel met het predicaat Doorluchtige Hoogheid.
Bernhards jeugdjaren op het landgoed van zijn ouders, Reckenwalde, verliepen gemoedelijk. Na enige jaren privélessen te hebben gevolgd doorliep hij de kostschool en enkele jaren daarna ging hij naar het gymnasium te Berlijn waar hij in 1929 zijn diploma haalde. Na universitaire rechtenstudies in München en Lausanne studeerde de prins in 1935 af in Berlijn. In datzelfde jaar ging hij werken bij Berlin NW-7, de bedrijfsspionagedienst van het chemiebedrijf IG Farben.
Intussen was de prins lid geworden van de Sturmabteilung (SA) van de NSDAP, en van de Reiter-SS. Zijn NSDAP-lidmaatschap heeft de prins eind 1995 nog ontkend. Hij bleef, nadat het Rijksinstituut voor Oorlogsdocumentatie bewijs voor zijn NSDAP-lidmaatschap presenteerde, volhouden niet zèlf lid te zijn geworden. Mogelijk is hij lid gemaakt door een van de gebroeders Langenheim met wie hij in die jaren bevriend was. Wel is duidelijk, dat de contributie tijdens zijn lidmaatschap steeds nauwgezet betaald werd.
[bewerk] Verloving en huwelijk
Bernhard zou prinses Juliana in 1936 tijdens een skivakantie in het Duitse Garmisch-Partenkirchen hebben leren kennen. Volgens sommige bronnen was de relatie echter al eerder beklonken, tijdens een geheime ontmoeting in Amsterdam. Kort na de ontmoeting in Garmisch-Partenkirchen maakten zij hun verloving bekend. Het huwelijk vond op 7 januari 1937 plaats in Den Haag. Tijdens een galaconcert op de avond voor het huwelijk werd het Horst Wessel-Lied gespeeld en brachten diverse aanwezigen de Hitlergroet. Overigens moet er op worden gewezen dat dit galaconcert een officieel karakter had waarbij de volksliederen van beide landen werden gespeeld. De Nazi's hadden bepaald dat aan het Duitse volkslied het Horst-Wessel-Lied, als verplicht nummer, zou worden toegevoegd. Het lied werd niet op aandrang van prins Bernhard gespeeld. Het was onderdeel van het officiële protocol dat werd afgewerkt bij officiële gelegenheden met "bevriende" naties en staatshoofden. Met het ontvangen van het Nederlanderschap veranderde Bernhards achternaam van zur Lippe-Biesterfeld in van Lippe-Biesterfeld.
Hij kreeg bij Koninklijk Besluit van 6 januari 1937 de titel Prins der Nederlanden met het predicaat Koninklijke Hoogheid. Door het opgeven van de Duitse nationaliteit ten behoeve van zijn huwelijk met Juliana verloor Bernhard de mogelijkheid vrij over zijn goed gevulde Duitse bankrekening te beschikken, die omgezet werd in een Sperrkonto - iets waar zijn schoonvader ook al mee was geconfronteerd. Hij gebruikte daarvan in 1937 een bedrag van 200.000 gulden om het bos rondom zijn ouderlijk huis te kopen, waarbij hij de helft van het bedrag als een soort belasting moest afdragen aan de Duitse overheid. Op deze manier kon hij het tegoed toch nog benutten, omdat het geld aantoonbaar in Duitsland besteed werd. Deze betaling is later - ten onrechte - aangezien als pro-Nazihandeling.
Prins Bernhard en prinses Juliana kregen vier kinderen:
- Beatrix (1938),
- Irene (1939),
- Margriet (1943) en
- Marijke (1947), koos later "Christina" als roepnaam.
Daarnaast verwekte de prins twee buitenechtelijke dochters:
- Alicia de Bielefeld (1952) bij een Duitse pilote. Dit werd pas na Bernhards overlijden bekend. In 2004 was zij nog tuinarchitecte in Californië, tegenwoordig (2006) heeft zij haar werkzaamheden moeten neerleggen vanwege een ernstige ziekte.
- Alexia (1967) bij zijn Parijse maîtresse Hélène Grinda. Dit was een al langer bekend "publiek geheim".
De geruchten dat Bernhard nog meer buitenechtelijke kinderen zou hebben zijn tot nu toe nooit bevestigd door onafhankelijk onderzoek. Bernhard wilde dat zijn erfenis onder zijn zes dochters verdeeld zou worden.
Het huwelijksleven van Bernhard en Juliana verliep dus niet altijd even vlekkeloos. Tegenover de buitenwereld wekten beiden de indruk dat zij (naarmate de jaren vorderden) veel affectie voor elkaar genoten. Zo vierden zij op 30 april 1987 hun 50-jarig huwelijksjubileum met een groot defilé op paleis Soestdijk, hetgeen een waar volksfeest werd. Het was echter geen geheim dat het paar in feite gescheiden leefde; de beide echtelieden bewoonden ieder een eigen vleugel van paleis Soestdijk; Juliana de Soester vleugel en Bernhard de Baarnse.
[bewerk] De prins tijdens de Tweede Wereldoorlog
De Tweede Wereldoorlog was een belangrijke periode in het leven van de prins. Hij hield aan deze tijd verschillende hoge onderscheidingen over. Ook schiep deze periode voor de prins een zekere spanning. Zijn moeder en zijn broer verbleven nog in Duitsland en verzet tegen Nazi-Duitsland zou repercussies voor zijn familie kunnen hebben. Toen Duitsland Nederland binnenviel vertrok de prins met zijn gezin naar Londen. Onmiddellijk na aankomst daar maakte hij een tot nu toe onopgehelderde reis naar Parijs. Vervolgens trachtte Bernhard echter de Britse en later de geallieerde zaak te dienen. Hij bood zijn diensten aan bij de Britse geheime dienst. (Loe de Jong, Het Koninkrijk, deel 9, p. 369.) Aanvankelijk werd hij door de Britten gewantrouwd vanwege zijn Duitse afkomst. Hij werd daarom geschaduwd door de MI-6-agent Ian Fleming. De prins was echter, in tegenstelling tot vele andere uitgeweken Nederlandse hoogwaardigheidsbekleders in Londen, overtuigd van de geallieerde overwinning. Op 25 juni 1940, drie dagen na de Franse capitulatie, sprak hij voor de Overseas Service van de BBC over Hitler als een Duitse tiran en sprak hij zijn vertrouwen uit in de Britse overwinning op Duitsland (Het Koninkrijk, deel 9, p. 369). Op 13 november 1940 werd Bernhard benoemd tot verbindingsofficier tussen de Nederlandse en Britse strijdkrachten.
Het wantrouwen van de Britten tegen de prins was inmiddels verdwenen. In het najaar van 1940 behaalde de prins ook zijn vliegbrevet en hij nam enkele malen deel aan geallieerde operaties boven Europa. In 1944 was hij driemaal bemanningslid van een Amerikaanse bommenwerper die acties boven Europa uitvoerde. Ook maakte hij enkele vluchten boven Europa als piloot van een eenpersoonsjager. (Het Koninkrijk, deel 9, p. 371.) Ook bij de Engelandvaarders en op de onderzeeboten was de prins gezien en bekend. Regelmatig bracht hij bezoeken aan deze mannen. Tijdens de oorlog wist de prins goede contacten te leggen met de stafchef van het hoofdkwartier van Dwight D. Eisenhower, generaal Walter Bedell Smith. Na de oorlog bleven de prins en Bedell Smith vrienden. Tenslotte valt nog te wijzen op de plaats van de prins bij de operatie Market Garden. Deze slag was een idee van generaal Bernard Montgomery. De prins had deze operatie ontraden omdat snel oprukken van Nijmegen naar Arnhem van een tankdivisie onmogelijk zou zijn. Het polderlandschap bood daartoe, naar de informatie van de illegaliteit, niet voldoende mogelijkheden. Ook de Amerikanen zagen weinig heil in operatie Market Garden. De Britse veldmaarschalk zette echter door met het bekende negatieve resultaat. Daarnaast waren er hardnekkige geruchten, dat de operatie via prins Bernhards hoofdkwartier door de spion Christiaan Lindemans c.q. King Kong was verraden aan de Duitsers. Hiervoor bestaat evenwel geen enkel bewijs.
Prins Bernhard was als waarnemer namens de Binnenlandse Strijdkrachten aanwezig bij zogenaamde capitulatiebesprekingen tussen de Duitse generaal Blaskowitz en de Canadese generaal Foulkes op 5 mei 1945 in Hotel De Wereld in Wageningen. Een dag eerder, op 4 mei, hadden alle Duitse troepen in Noordwest Europa (inclusief Nederland) al gecapituleerd voor de Britse veldmaarschalk Bernard Montgomery. Op 6 mei werd even buiten Wageningen een document getekend dat de capitulatie van Duitse troepen in Nederland regelde. Prins Bernhard was hierbij niet aanwezig.
[bewerk] Dagelijks leven van de prins
Bernhard was grondlegger en eerste voorzitter van het Wereld Natuur Fonds in 1961 en een van de twee oprichters van de Bilderberg-conferentie, een internationale groepering, waarvan de samenstelling enigszins varieert, die jaarlijks bijeenkomt om over het idee van Europese eenheid te praten zoals die zowel achter een vermomming als ten koste van constructieve trans-Atlantische relaties werd en wordt ontwikkeld en welke hij van 1954 tot 1976 officieel voorzat.
In 1975 werd prins Bernhard beschermheer van AMREF Flying Doctors Nederland, een organisatie die zich inzet voor betere gezondheid in Afrika. Zijn kleinzoon, prins Willem-Alexander, nam het beschermheerschap in 1999 van hem over.
Ook was hij tot 1976 goodwill-ambassadeur van het Nederlandse bedrijfsleven in het buitenland. Naast deze functies bekleedde hij ook enkele hoge militaire functies. Zo was hij adjudant van koningin Wilhelmina, die hem aan het eind van de Tweede Wereldoorlog tot bevelhebber van de Binnenlandse Strijdkrachten benoemde. Tussen 1946 en 1976 was de prins inspecteur-generaal van de Koninklijke Landmacht, Luchtmacht en Marine.
[bewerk] De Lockheed-affaire
In 1976 werd bekend dat prins Bernhard betrokken was bij een smeergeldaffaire, de Lockheed-affaire. Onder de vele bewijzen voor het aannemen van steekpenningen was een brief van de prins zelf waarin hij om betaling verzocht. Ook waren er bewijzen gevonden dat de prins betrokken was bij het betalen van steekpenningen aan de Argentijnse junta onder Juan Peron, opdat men Nederlands rollend materieel van Werkspoor zou kopen.
Dit had belangrijke politieke consequenties, en zowel koningin Juliana als de toenmalige minister-president Joop den Uyl overwoog af te treden. Een verbloemend rapport van een driehoofdige onderzoekscommissie beoordeelde een aantal handelingen van de prins als laakbaar. Nadat Juliana met aftreden had gedreigd, besloten de Staten-Generaal de zaak niet voor de rechtbank aanhangig te maken. Om het geschokte rechtsgevoel te bevredigen op een wijze die de schade aan de monarchie zou minimaliseren, werd Bernhard een verbod op het dragen van militaire uniformen opgelegd. Ook moest hij vele openbare functies neerleggen.
Naar later bekend werd ging het bij de Lockheed-affaire om een bedrag van 1,1 miljoen dollar. Achteraf zou de prins, in een na zijn dood gepubliceerd interview met de inmiddels eveneens overleden journalist Martin van Amerongen (De Groene Amsterdammer) stellen dat hij het als een grote fout van zichzelf zag om dat geld aan te nemen, omdat hij immers zelf niet bepaald gebrek aan geld had. Het volledige bedrag dat de prins ontving heeft hij naar eigen zeggen gedoneerd aan het Wereld Natuur Fonds.
[bewerk] Een open brief
In 2004 schreef prins Bernhard een open brief aan de Volkskrant om zijn naam te zuiveren. Hij had de oud-directeur van de Rijksvoorlichtingsdienst, Hans van der Voet, gevraagd onderzoek te doen naar vier onderwerpen:
- verhalen over het vermeend losbandige leven van de moeder van Bernhard, Armgard von Sierstorpff-Cramm;
- de twee zonen die Bernhard in Londen zou hebben verwekt;
- een brief die de prins aan Adolf Hitler zou hebben geschreven over het landvoogdijschap over Nederland, de zogeheten stadhoudersbrief;
- de beschuldiging dat Bernhard de Slag om Arnhem zou hebben verraden.
Van der Voet vond voor geen van de vier beweringen bewijzen, maar zijn onderzoek werd door vakhistorici weinig serieus genomen. De brief is bijzonder omdat leden van het Koninklijk Huis in Nederland zelden direct reageren op aantijgingen vanuit de pers. Premier Balkenende had vanuit zijn ministeriële verantwoordelijkheid toestemming gegeven voor publicatie van de brief. Met name beschuldigde de prins de journalisten en schrijvers J.G. Kikkert, Tomas Ross, Hans Galesloot en Philip Dröge ervan te ver te zijn gegaan. De tweede schreef een roman over het leven van Bernhard. Hij zei zich op 15 bronnen te baseren.
[bewerk] Overlijden
Op 17 november 2004 maakte de RVD bekend dat prins Bernhard aan longkanker leed. Het persbericht luidde als volgt: "Zijne Koninklijke Hoogheid Prins Bernhard der Nederlanden is de afgelopen weken poliklinisch in het UMC-AZU behandeld wegens klachten van kortademigheid. De klachten werden veroorzaakt door vocht in de borstholte. Het vocht is verwijderd, waardoor de klachten verminderden. Bij onderzoek van het vocht werden cellen verkregen die kunnen wijzen op uitzaaiingen van een tumor. In 1994 is prins Bernhard geopereerd aan een tumor van de darm en in 2000 aan een borsttumor. De prins beperkt zich in zijn activiteiten omdat hij een vermindering van krachten ervaart."
Op 29 november 2004 volgde een nieuwe mededeling van de RVD. De toestand van de prins zou achteruitgaan. Naast de eerder vastgestelde tumor in de luchtwegen was nu ook een kwaadaardige tumor in de darmen vastgesteld.
Op woensdag 1 december 2004 kreeg prins Bernhard op Paleis Soestdijk last van zijn aandoeningen. Omdat zijn klachten daar niet goed te behandelen waren, werd hij overgebracht naar het Universitair Medisch Centrum Utrecht, het UMC. Daar werd, op zijn verzoek, de behandeling gestaakt. Prins Bernhard overleed dezelfde avond om 18.50 uur. Hij werd 93 jaar oud.
Van dinsdag 7 december 2004 tot en met donderdag 9 december 2004 was er tussen 9.00 en 23.00 uur gelegenheid voor het publiek om afscheid te nemen van de prins in Paleis Noordeinde.
Op zaterdag 11 december 2004 vond de uitvaartdienst van de prins plaats in de Nieuwe Kerk in Delft. De uitvaart droeg een sterk militair karakter. Zijn kist werd op een affuit, het onderstel van een kanon, naar Delft gebracht. Op het moment dat de kist met het stoffelijk overschot van de prins de kerk werd ingedragen vlogen drie F-16's en een Spitfire over, waarbij een zogenaamde "Fly-pass manoeuvre" in de "Missing Man formation" werd uitgevoerd. Na de plechtigheid werd prins Bernhard bijgezet in de koninklijke Grafkelder van de Oranjes in de Nieuwe Kerk te Delft.
[bewerk] Postuum interview
Op 14 december 2004 publiceerde de Volkskrant een interview met de prins, gebaseerd op negen gesprekken die de prins vanaf 2001 voerde met hoofdredacteur Pieter Broertjes en journalist Jan Tromp van de Volkskrant, buiten medeweten van de regering, de Rijksvoorlichtingsdienst en de familieleden van de prins. In het interview onthulde de prins het bestaan van zijn dochter Alicia. Verder gaf hij nogmaals zijn visie op de omvang van het vermogen van het koninklijk huis, en verstrekte hij nadere bijzonderheden over de Hofmans-affaire, en over de bestemming van het Lockheedgeld. Toen een dag later archiefstukken over de Hofmans-affaire openbaar werden gemaakt, bleek dat de opvattingen van de prins niet geheel met de feiten spoorden.
[bewerk] Onderscheidingen van Prins Bernhard
In zijn jonge jaren was de Prins verzot op uniformen en onderscheidingen. Later gaf hij hier veel minder om en noemde hij ze "Banket-orden". Veel van zijn orden gaf hij in bruikleen aan het Museum van de Kanselarij van de Nederlandse Ridderorden op Het Loo.
De Prins gaf er bij de zeldzame gelegenheden dat hij zijn onderscheidingen nog droeg de voorkeur aan om alleen zijn in de oorlog of in verband met de oorlog verkregen orden, kruizen en medailles te dragen. Vanaf de Tweede Wereldoorlog heeft de Prins de Nederlandse regels genegeerd en zijn onderscheidingen steeds op de "Engelse" wijze gedragen. In de Nederlandse krijgsmacht draagt men ze opgemaakt in de Pruisische trant. Zie ook de Lijst van onderscheidingen van prins Bernhard der Nederlanden
[bewerk] Zie ook
[bewerk] Externe links
- Speciale site van de NOS over het overlijden
- Open brief van prins Bernhard
- Bernhard van Lippe-Biesterfeld op Go2War2.nl
- Informatiesite voor het onderwijs over prins Bernhard (Kennisnet)
- Biografie op Parlement & Politiek
- Koninklijke Bibliotheek - dossier Prins Bernhard (1911-2004)
- Nieuws bijzetting
- Nieuws bijzetting
- Nieuws bijzetting
