Sophie der Nederlanden
Van Wikipedia
Wilhelmine Marie Sophie Louise van Oranje-Nassau (Den Haag, 8 april 1824 – Weimar, 23 maart 1897), Groothertogin van Saksen-Weimar-Eisenach, Prinses der Nederlanden, Prinses van Oranje-Nassau, kroonprinses der Nederlanden (1890-1897), was de enige dochter van koning Willem II der Nederlanden en Anna Paulowna.
Inhoud |
[bewerk] Jeugd, huwelijk en kinderen
Zij bracht een gelukkige jeugd door op Paleis Soestdijk en het jachtslot in Utrecht en werd door haar vader op relatief moderne wijze opgevoed. Tijdens haar opvoeding werd haar meer geleerd wat zij niet moest doen, dan wat ze wel moest doen. Hierdoor had ze een kleine leerachterstand.
Eind jaren dertig werd Sophie zwaar ziek. Om op krachten te komen, ging ze samen met haar moeder naar Weimar toe. Hier ontmoette ze erfgroothertog Karel Alexander van Saksen-Weimar-Eisenach. Toen hij op zijn beurt in 1841 in Nederland kwam, werden zij tijdens een tocht door Friesland verliefd. Ze huwden op 8 oktober 1842 in het paleis aan de Kneuterdijk in Den Haag. Karel Alexander was haar volle neef, zoon van de toenmalige groothertog Karel Frederik en Maria Paulowna, een zuster van Anna Paulowna. Hiermee werd Sophie schoonzuster van de latere Duitse keizer Wilhelm I (de zuster van haar man was met hem getrouwd).
Uit Sophie’s zeer succesvolle huwelijk met Karel Alexander werden de volgende kinderen geboren:
- Karel August Willem Nicolaas (31 juli 1844 – 20 november 1894), gehuwd met Pauline van Saksen-Weimar-Eisenach en vader van groothertog Willem Ernst
- Marie Anna Alexandrine Sophie (20 januari 1849 – 6 mei 1922), gehuwd met Hendrik VII Reuss
- Maria Anna Sophia Elisabeth (Sophie) (29 mei 1851 – 26 mei 1859)
- Elisabeth Sibylle Maria Dorothea (28 februari 1854 – 10 juli 1908), gehuwd met Johan Albrecht van Mecklenburg, zoon van Frederik Frans II van Mecklenburg-Schwerin.
In oktober 1892 vierden Sophie en Karel Alexander hun gouden bruiloft. Er werd een grote reünie gehouden. Namens Nederland waren Wilhelmina en Emma aanwezig. Op deze reünie ontmoette Wilhelmina voor het eerst haar latere man, prins Hendrik. Hij was hier ook bij aanwezig omdat zijn halfbroer getrouwd was met de dochter van Sophie, Elisabeth.
Door de dood van haar dochtertje Sophie is haar leven versomberd. In 1894 stierf haar oudste zoon, dit trof haar zeer zwaar. Sinds dat moment ging haar gezondheid langzaam achteruit, en verergerde bovendien haar allergische kwaal. In 1894 zij zei o.a.: Ik heb onuitputtelijk veel geleden.
[bewerk] Als groothertogin
Het hof in Weimar onderscheidde zich van andere Europese hoven. Dit omdat Weimar in 1816 een aantal constitutionele wetten had aangenomen, die er de toon aangaven. De cultuur speelde er ook een belangrijke rol. Haar echtgenoot besteeg in 1853 de troon van het als centrum van cultuur en wetenschappen bekende Saksen-Weimar-Eisenach. Zij en haar man waren o.a. bevriend met Hans Christian Andersen en Richard Wagner, bekende personen in de wereld van de literatuur, de allebei een tijd in Weimar verbleven.
Groothertogin Sophie wijdde zich ook aan de literatuur en initieerde, nadat de kleinzoon van Johann Wolfgang von Goethe diens literaire nalatenschap aan haar had vermaakt, de 143-delige Sophienausgabe van diens werk. Nadat haar in 1889 ook de papieren van Friedrich Schiller waren toevertrouwd, richtte zij te Weimar het Goethe-Schiller-Archiv op.
[bewerk] Sophie en Nederland
Sophie bleef de gang van zaken in Nederland op de voet volgen en hield nauw contact met haar Nederlandse verwanten. Ze was een trouw adviseur van de koninginnen Emma en Wilhelmina. Ook was Wilhelmina erg op haar tante gesteld, daar haar vader overleden was toen zij nog maar 10 jaar oud was. In haar autobiografie noemde zij haar: het enige overgeblevene van vader.
In haar autobiografie schreef Wilhelmina onder andere over haar: Tante kwam ieder jaar bij ons logeren en genoot er dan bijzonder van weer in haar oude vaderland te zijn. Tante was voor mij het laatst overgeblevene van vader, wat een bijzondere band gaf, en zij zou mijn opvolgster zijn ingeval mij iets zou overkomen. Reeds als kind woog dit laatste, dat zijn het was aan wie ik het vaderland zou achterlaten, bij mij heel zwaar. Er bestond een grote vriendschap en een sterke onderlinge waardering tussen tante Sophie en moeder. Tante, die zo goed met het leven hier te lande op de hoogte was gebleven, was voor moeder een gesprekspartner als geen ander. Met haar kon moeder over alles spreken. Tante had een aantal bijzondere gaven en was begiftigd met een scherp en groot verstand. Ook tante en ik waren grote vrienden en ik herinner mij nog levendig de vertrouwelijke praatuurtjes op haar kamer. Het waren uurtjes waar ik veel aan heb gehad. Tante was erg knap en heeft ontzaglijk veel voor Weimar gedaan. Landsvrouwe in grote stijl!
In de zomer van 1896 kwam Sophie met haar man voor het laatst in Nederland. Ze logeerden op paleis Soestdijk, omdat hier veel Sophie deed denken aan haar moeder, Anna Paulowna. In Nederland vierden ze de 38e verjaardag van koningin-regentes Emma.
[bewerk] Overlijden
Een half jaar na haar laatste bezoek aan Nederland overleed Sophie, 72 jaar oud. Haar man was die dag niet thuis.
Over haar dood vertelt Wilhelmina onder andere het volgende: Op het einde van die eerste drukke winter, de drieëntwintigste maart, kregen wij het bericht van het plotselinge overlijden van tante Sophie. Midden in haar arbeid zakte zij ineen en overleed binnen enkele uren. Wij waren diep bedroefd dit laatste van vader te moeten missen, ook om al de liefde die wij van haar ondervonden en omdat zij altijd met haar heldere verstand met raad en daad voor ons klaar stond. Zoals ik reeds vermeld heb, was zij mijn opvolgster voor het geval mij iets mocht gebeuren. Haar heengaan was een stuk werkelijk leven dat ik ondervond en dat mij rijper maakte. Het versterkte nog mijn verantwoordelijkheidsbesef tegenover mijn toekomstige taak....
[bewerk] Aanspraak op de Nederlandse troon
Na de dood van Willem III was zij eerste in de lijn voor de erfopvolging in Nederland. Na Sophie’s dood zou, indien Wilhelmina kinderloos was gebleven, Sophie’s kleinzoon Willem Ernst de opvolger zijn. Maar omdat volgens de grondwet een Nederlands staatshoofd geen andere kroon mag dragen (met uitzondering van die van Luxemburg) was volgens sommigen haar dochter Marie Wilhelmina's opvolgster.
Sophie had veel voor Weimar gedaan. Op 8 oktober 1924 werd daarom haar 100e geboortedag groots herdacht in Saksen-Weimar-Eisenach in tegenwoordigheid van haar kleindochter en naamgenote Sophie van Reuss, dochter van Marie.
| Bronnen en referenties: |
|
Autobiografie van koningin Wilhelmina Eenzaam maar niet alleen; Cruyningen, A. van; Het Koninklijk Huis der Nederlanden; Bouman, J.J. Op en om Oranjes troon; e.a. |
