Toilet
Van Wikipedia
Een toilet (ook wel: wc voor water closet) is een onderdeel van het sanitair bedoeld voor wegspoelen van urine en ontlasting. Het woord toilet wordt zowel gebruikt voor het sanitair zelf als voor de ruimte waarin het sanitair staat. Het woord toilet wordt ook gebruikt voor een kamer die alleen gebruikt wordt voor het toilet.
Het woord toilet is oorspronkelijk afkomstig uit het Frans.
Inhoud |
[bewerk] Geschiedenis
[bewerk] Minoïsche beschaving
De oudste toiletten stammen waarschijnlijk af van de Minoïers. In hun paleizen zijn resten van rioleringen en toiletten teruggevonden. Toch hun cultuur is met de eeuwen verloren gegaan en hierdoor duurde het tot de Romeinen dat er weer rioleringen waren.
[bewerk] Grieken
Bij de Grieken kon men al een toilet terugvinden met een buizensysteem van klei. De gebruiker moest dan op een houten bril gaan zitten, waaronder een aardewerken pot bevestigd was.
[bewerk] Romeinen
In de tijd van de Romeinen werden er al 'kleinste kamertjes' op een continu spoelend rioolsysteem aangesloten. Deze kan men de eerste toiletten noemen. De gewone mensen moesten hun behoefte kwijt in een emmer.
In deze tijd ontstonden de eerste openbare toiletten. Hier ligt de oorsprong van een spreekwoord dat wij nu nog steeds kennen. Toen keizer Vespasianus hoorde dat de in de latrine opgevangen urine werd verkocht om te gebruiken bij de productie van leer en wol, besloot hij belasting te heffen op het gebruik van de latrines. Toen zijn zoon Titus bezwaar maakte tegen deze belasting, liet hij hem ruiken aan een munt. Titus moest toegeven dat hij niets rook. Hierop antwoordde Vespasianus: Pecunia non olet (geld stinkt niet).
[bewerk] Middeleeuwen
In de Middeleeuwen was het de gewoonte om de behoeften te doen in een aan de buitenmuur van een kasteel bevestigd kamertje. Van een spoelsysteem was geen sprake. Het afval kwam dan in een slotgracht of in een ravijn terecht. Aangezien het water uit een slotgracht meestal als drinkwater werd gebruikt, werden op deze manier verschillende ziekten verspreid. Voor de gewone mens was het allemaal nog eenvoudiger, hij deed zijn behoefte gewoon waar hij zin had: in de vrije natuur, op een mesthoop, of gewoon op straat. Soms werd een emmer gebruikt die dan op bepaalde momenten ergens geleegd moest worden. Dat gebeurde dikwijls op straat.
[bewerk] Ancien Régime
In de renaissance verschenen de eerste gemakstoelen of kakstoelen. Dat waren gewoon stoelen met een gat erin, waar dan een emmer onder geplaatst kon worden. Deze stoel werd niet alleen in de slaapkamer, maar ook in woonkamers gezet. Toen was er blijkbaar minder behoefte aan privacy bij het doen van de behoeften. Lodewijk XIV ging bijvoorbeeld gewoon door met zijn gesprekken tijdens het lozen van zijn uitwerpselen.
De meeste potten werden uitgevoerd in aardewerk of porselein, ze hadden een handvat. Als de spijsvertering zijn werk had gedaan, werden de uitwerpselen afgedekt met een doek en verwijderd. Bij zieke patiënten werden de urine en uitwerpselen eerst nagekeken door de chirurgijn. De andere, armere mensen moesten zich maar behelpen met wat de natuur bood. In het Kasteel van Versailles is nooit één toilet gebouwd, terwijl er duizenden hovelingen vertoefden, in hun eigen stank. Parfums en andere trucjes zoals handschoenenen waren dus onontbeerlijk.
Uit deze tijd stamt ook het herondekken van de latrines, een houten of stenen plank met een gat erin, bovenop een goot of sloot. Het was zelfs niet ongebruikelijk dat er in zo'n plank meerdere gaten waren, zodat zoals de Romeinen in de oudheid, meerdere personen tegelijk, en naast elkaar, hun behoefte konden doen.
[bewerk] Modern toilet
Wie de uitvinder is van het moderne toilet is niet duidelijk. Het kleppenspoelsysteem zou uitgevonden zijn door John Harington, een hoveling van koningin Elizabeth van Engeland. Hij publiceerde in de 16e eeuw een pamflet met de instructies voor zo'n kleppensysteem, dat hij 'Ajax' genoemd had. In de 18e eeuw zou George Jennings de mechanismen in de loodgieterij geperfectioneerd hebben. In 1775 patenteerde ene Alexander Cumming een systeem om door te trekken. Dan is er nog Thomas Crapper, die het afvoersysteem verbeterd heeft met een combinatie van kleppen en een sifon, zoals dat in ons modern toilet terug te vinden is.
[bewerk] Attributen
Bij een modern toilet zijn meestal een aantal attributen aanwezig, zoals: een toiletborstel, een toiletrolhouder en vaak ook een kleine wasbak. Soms is er luchtverfrisser aanwezig, bijvoorbeeld als spuitbus of een blokje dat zowel een parfum als een schoonmaakmiddel bevat en in de pot gehangen kan worden.
[bewerk] Ontwikkelingen
Met de komst van elektronica zijn er nieuwe ontwikkelingen in de 'toiletindustrie' op te merken. Om het comfort te verhogen hebben sommige toiletten de mogelijkheid om als bidet (achterwerk-douche) te functioneren. Een pulserende straal reinigt het onderlichaam en voor vrouwen is er een vaginale douche. Een föhn maakt alles weer droog.
Nieuwe ontwikkelingen spelen ook in op de behoefte het toilet zo net mogelijk te houden, vooral restaurants maken gebruik van een automatische toiletbrilreiniger. Dit systeem reinigt de bril telkens nadat er gespoeld wordt, zo blijft de hygiëne gegarandeerd zonder 'dure' poetsvrouw. De reiniging gebeurt door een uitklappende arm aan de spoelbak die de bril schoonmaakt terwijl deze ronddraait.
[bewerk] Bijnamen en synoniemen
Omdat het toilet zo alledaags is en toch niet zo chic, zijn er allerlei bijnamen voor, zoals:
- wc afkorting van het Engelse 'watercloset' lett.: waterkast.
- 't gemak
- poepdoos
- husie(n), huusjen, huisje
- nummer 100
- de plee
- het kleinste kamertje
- hudo (vooral in de jeugdbeweging gebruikte afkorting van houd uw darmen open, maar de eigenlijke betekenis van dit Indisch woord is: groot olifanten zadel)
- piesemopsantee (vernederlandsing van het Franse puis-je m'absenter? lett.: mag ik mij verwijderen?)
- bestekamer
- doos
- plee
- privaat
- retirade
- schijtdoos
- schijthuis
- secreet
- kakdoos
- kakhuis
- closet
- stinkhol(e)
- trollenbak
- 't heuske
- de koer (stamt uit de tijd dat het toilet buiten was, op de "koer")
- kammenet (in Apeldoorn)
- jannetje éénoog (Bunschoten)
[bewerk] Zie ook
 |
Meer afbeeldingen die bij dit onderwerp horen kunt u vinden op de pagina Toilet op Wikimedia Commons. |
