Frans
Van Wikipedia
| Frans (Français) | |
|---|---|
| Gesproken in: | Frankrijk, een deel van België, Luxemburg, een deel van Zwitserland, grote delen van Afrika, Québec, Haïti, Zuid-Oost-Azië, Franse koloniën |
| Sprekers: | 87 miljoen moedertaalsprekers, 190 miljoen totaal |
| Rang: | 15 (moedertaal), 5 (totaal) |
| Taalfamilie | Indo-Europees |
| Dialecten: |
|
| Creoolse talen: | Haïti-Creools (Kreyòl Ayisyen)
|
| Alfabet: | Latijns |
| Officiële status | |
| Officieel in: | Frankrijk en overzeese gebiedsdelen, Algerije, België, Benin, Burkina Faso, Burundi, Cambodja, Canada, Centraal-Afrikaanse Republiek, Comoren, Congo-Brazzaville, Congo-Kinshasa, Djibouti, Equatoriaal-Guinea, Gabon, Guinee, Ivoorkust, Kameroen, Laos, Luxemburg, Madagaskar, Mali, Marokko, Mauritanië, Monaco, Niger, Senegal, Seychellen, Tsjaad, Togo, Tunesië, Vanuatu, Vietnam en Zwitserland. Ook Europese Unie, Italië (Valle d'Aosta), Verenigde Naties en Verenigde Staten (Louisiana). |
| Taalorganisatie: | Académie française (Frankrijk) Office québécois de la langue française (Québec) |
| Taalcodes | |
| ISO 639-1: fr ISO 639-2(B): fre/fra SIL: fra | |
Het Frans behoort tot de Romaanse talen en heeft zich zoals al deze talen ontwikkeld uit het Latijn. Het Frans wijkt echter op een groot aantal punten van de andere Romaanse talen af. Ten eerste kent het Frans een verregaande afslijting van morfologische uitgangen. Ten tweede heeft het Frans een groot aantal brekingen en klankmutaties, die al in het Oudfrans optraden en in het Middelfrans nog verder zijn geëvolueerd. Ten derde heeft het een licht Keltisch substraat (terug te vinden in een woord als quatre-vingts, "tachtig", letterlijk "vier-twintigen"; in de Keltische talen telt men in twintigtallen) en een vrij ingrijpend Germaans, vooral Frankisch, superstraat, dat zich onder meer uit in de dubbele ontkenningen ne ... pas, ne ... rien, ne ... personne enz.
Inhoud |
[bewerk] Plaatsbepaling en indeling
Het Frans zoals wij dat kennen is de gecultiveerde versie van het Francien, de streektaal van de Île de France. Dit behoort tot de Oïl-groep van de Gallo-Romaanse talen. Hoewel het Standaardfrans de streektalen van Frankrijk grotendeels verdrongen heeft onderscheidt men nog altijd een aantal meer of minder verwante zusjes van het Frans. Het overzicht laat zich als volgt samenstellen:
- Gallo-Romaanse talen
- Oïl-talen:
- Waals
- Picardisch
- Normandisch
- Gallo
- Francien, met het Frans als standaardvorm
- Champenois
- Bourgondisch
- Lotharings
- Poitevin-Saintognais
- Oc-talen
- Provençaals
- Gasconisch
- Languedocien (in enge zin)
- Limousijns
- Niçois
- Francoprovençaals (overgangstaal tussen oïl- en oc-varianten)
- Oïl-talen:
In Frankrijk worden de meeste van deze talen nog steeds als dialecten beschouwd. Bovendien kijkt men erop neer en wordt het gebruik ervan ontmoedigd. In de laatste jaren is de houding tegenover deze talen evenwel duidelijk versoepeld.
[bewerk] Verbreiding
Het Frans wordt gesproken door ongeveer 72 miljoen mensen als hun moedertaal. Het wordt gesproken door 53 miljoen mensen in Frankrijk, 7,5 miljoen mensen in Canada (voornamelijk in Québec), 4 miljoen in België (voornamelijk in Wallonië en Brussel) en 1,3 miljoen in Zwitserland. Het Cajun-Frans in Louisiana gaat snel achteruit; het werd in 2000 door minder dan 200.000 mensen gesproken.
Als taal van de onderdrukkende klassen in Rusland, Spanje, Engeland, Duitsland en elders (tsaren, koningen, adellijke renteniers, ...) is het gaandeweg sinds de val van het Ancien Régime meestal door de landelijke voertalen verdrongen, maar niettemin wordt het, in de nasleep van Frankrijks kolonialistische imperiumopbouw, naast door de bovenvermelde moedertaalsprekers, nog door zeker 50 miljoen mensen als tweede taal gebruikt. Met name in Afrika en wat minder in Zuidoost-Azië speelt het Frans een grote rol als cultuurtaal, omdat de bevolking ofwel meerdere volkstalen spreekt ofwel een taal die geen ontplooiingskansen heeft gehad. Daar geldt het Frans als 'neutrale' factor voor de elite. Het is in veel Afrikaanse landen een officiële taal, vaak de enige.
Het Frans wordt in vijfenveertig landen en territoria gesproken. In minimaal vijf van die gebieden (Frankrijk, Frans-Polynesië, Monaco, Nieuw-Caledonië en Saint-Pierre en Miquelon) is dit zelfs de meest gesproken taal. Daarnaast is het Frans een belangrijke immigrantentaal in elf andere landen.
Het Frans is nog steeds, ondanks de opkomst van het Engels, een belangrijke taal in het diplomatieke verkeer. Het is een van de officiële talen van de Verenigde Naties. Tot in de eerste helft van de 20e eeuw was het Frans de belangrijkste internationale taal; dit vind je onder andere terug in het gebruik van Franse termen in de posterijen.
[bewerk] Geschiedenis
Er zijn geschriften terug te vinden van het Frans uit de 9e eeuw na Christus. Het oudste document in het Frans zijn de Eden van Straatsburg, die blijkbaar door het gewone volk begrepen moesten worden. Het Frans als taal leefde echt op in de 12 eeuw maar de Gouden Eeuw van het Frans was tijdens de 17e eeuw, vooral door de literaire werken van Corneille, Racine en Molière. Men deelt het Frans in in het Oudfrans (ongeveer tot de dertiende eeuw), het Middelfrans (tot de zestiende eeuw) en het Nieuwfrans. De moderne Franse spelling stamt, net als de Engelse, grotendeels uit het einde van de Middeleeuwen; omdat de uitspraak sindsdien is veranderd is de schrijfwijze verre van fonetisch meer. Ze vertelt ons dan ook meer over de situatie in de Middeleeuwen, toen alle eindletters nog werden uitgesproken (filles klonk dus zoals het geschreven werd), de ai en de oi nog wijde tweeklanken waren en de ou meer als oow klonk (evenals de Middelnederlandse oe in boec!).
De meeste "Franse" teksten tot aan de veertiende eeuw zijn gesteld in de zuidelijke dialecten, het Occitaans dus.
[bewerk] Vervoegingen
Het Frans kent meer werkwoordstijden dan het Nederlands. Hieronder staat de vervoeging van de onregelmatige Franse werkwoorden être (zijn) en avoir (hebben).
| Infinitief | enkelvoud tegenwoordige tijd (présent de l'indicatif) | meervoud tegenwoordige tijd (présent de l'indicatif) | verleden (passé composé) | toekomende tijd (futur simple) enkelvoud | toekomende tijd (futur simple) meervoud | ||||||||
| 1e persoon | 2e persoon | 3e persoon | 1e persoon | 2e persoon | 3e persoon | 1e,2e,3e persoon | 1e persoon | 2e persoon | 3e persoon | 1e persoon | 2e persoon | 3e persoon | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| être | je suis | tu es | il/elle/on est | nous sommes | vous êtes | ils/elles sont | j'ai, tu as, enz. été | je serai | tu seras | il/elle/on sera | nous serons | vous serez | ils seront |
| avoir | j'ai | tu as | il/elle/on a | nous avons | vous avez | ils/elles ont | j'ai, tu as, enz. eu | j' aurai | tu auras | il/elle/on aura | nous aurons | vous aurez | ils auront |
[bewerk] Woordvolgorde
- Onderwerp
- Ontkenning (ne ...)
- Wederkerend voornaamwoord
- Meewerkend voorwerp: me, te, nous, vous
- Lijdend voorwerp
- Meewerkend voorwerp: lui, leur
- y en/of en
- Infinitief
- Ontkenning (... pas, rien, personne, jamais etc.)
- Voltooid deelwoord
[bewerk] Scholen
Op de middelbare school in Nederland is een Frans een verplicht vak vanaf het VMBO-TL. Sommige scholen met een lager niveau geven het ook.
In Vlaanderen is Frans in de lagere school altijd een verplicht vak in het vijfde en zesde leerjaar. Ook in het secundair onderwijs is het vaak een verplicht vak.
[bewerk] Zie ook
- Cajun-Frans
- Lijst van Franse spreekwoorden
- Lijst van Franse woorden en uitdrukkingen in de Nederlandse taal
- Frans in Nederland
- Alliance Française
 |
Wikibooks heeft een cursus over dit onderwerp: Cursus Frans (in opbouw) |
 |
Voor woordenboekinformatie, zie de pagina Frans op WikiWoordenboek |
 |
Zie de Franse editie van Wikipedia |
- (en) Frans voor reizigers - Uitspraak, woorden en zinnen, en links gerelateerd aan de Franse taal
- Kennis van het Frans in België, Nederland en de rest van de Europese Unie
| Indo-Europese talen > Kentum-talen > Italische en Romaanse talen > | ||
| Romaanse talen: | Italische talen: | |
| Aragonees | Aroemeens | Arpitaans | Asturisch (Leonees - Mirandees) | Catalaans | Corsicaans | Dalmatisch | Frans | Galicisch | Gascoons (Aranees) | Istriotisch | Istro-Roemeens | Italiaans | Ladino | Mozarabisch | Napolitaans | Occitaans | Portugees | Retoromaans (Ladinisch - Friulisch) | Roemeens | Sardisch | Spaans | Venetiaans | Faliskisch | Latijn | Oskisch | Umbrisch | Zuid-Piceens | |
