Apeldoorn (stad)
Van Wikipedia
 |
|
| Provincie |  Gelderland |
| Gemeente |  Apeldoorn |
| Inwoners | 136.920 (1 jan 2006) |
| Geografische ligging | 52° 13 NB 5° 57 OL |
| Geografische ligging | {{{coordinaten}}} |
| Belangrijke verkeersaders | A1, A50, N344 |
| Netnummer | 055 |
| Postcodes | 7300 - 7339 |
Apeldoorn (
uitspraak (info·uitleg)) (Nedersaksisch: Apeldoorne) is de grootste stad op de Veluwe in de Nederlandse provincie Gelderland. Apeldoorn is de hoofdplaats van de gemeente Apeldoorn. Het is de twaalfde stad van Nederland met 136.920 inwoners (per 1 januari 2006). Hoewel Apeldoorn tot de grotere plaatsen van Nederland behoort, heeft het nooit officieel stadsrechten gekregen.
Apeldoorn ontwikkelde zich pas in de laatste honderd jaar tot een van de grootste steden van het land. Het staat tegenwoordig bekend om zijn stadsparken en zijn groene karakter. Kenmerkend is de Apeldoornse huisjes-structuur, met veel monumentale en vrijstaande woningen en relatief weinig hoogbouw. Door de bouw van de nieuwbouwwijken Zonnehoeve en Zuidbroek zal het inwoneraantal in de komende jaren stijgen naar ongeveer 170.000 inwoners.
Inhoud |
[bewerk] Geschiedenis
De geschiedenis van Apeldoorn begint ongeveer in 792, toen het als "villa ut marca Appoldro" werd genoemd in een schenkingsacte. In die tijd was het nog niet meer dan een paar huizen. Aan het eind van de 16e eeuw kwam de productie van papier op gang en groeide Apeldoorn snel. Aan de Grift (een beekje dat tegenwoordig ook weer door het centrum kabbelt) werden de eerste papiermolens neergezet. Tot aan 1800 was deze industrie erg belangrijk voor Apeldoorn, waarna hij van betekenis afnam en zowat verdween, op enkele grote papierfabrieken na. Andere molens werden wasserijen.
Zeer belangrijk voor de groei van Apeldoorn was dat de familie van Oranje zich er vestigde. In 1684 kocht Stadhouder Willem III huis Het Loo, omdat het centraal in een groot jachtgebied lag. In vervolg op andere paleizen, en met name die van Versailles, wilde hij echter ook in Apeldoorn een paleis van formaat en de fonteinen moesten ook hoger spuiten dan die van Versailles, wat ook gelukt is. Ook Koningin Wilhelmina heeft nog gewoond op Paleis het Loo.
In 1869 was het Apeldoorns kanaal klaar, waardoor schepen ook Apeldoorn konden bereiken en Apeldoorn had dus, net als naburige Hanzesteden Deventer en Zutphen, een eigen haven.
Vervolgens werd Apeldoorn in 1876 aangesloten op het landelijk spoorwegnet en had het ook een spoorwegstation met koninklijke wachtruimte. Dit alles zorgde voor toenemende bedrijvigheid in de regio. In deze periode ontwikkelde Apeldoorn zich steeds meer van dorp naar stad, in 1940 had Apeldoorn 74.447 inwoners, iets minder dan de helft van wat het nu is.
In de jaren zestig vestigden zich de rijksdiensten (belastingdiensten) in Apeldoorn en daarmee ook vele andere bedrijven. Het aantal inwoners groeide weer snel, hele nieuwbouwwijken moesten uit de grond worden gestampt. Zo zijn in de jaren '60 en '70 van de vorige eeuw de wijken De Maten (30.000 inwoners) en Zevenhuizen (22.000 inwoners) gebouwd. Zevenhuizen bezit de eerste echte hoogbouwwoningen van Apeldoorn.
[bewerk] Bezienswaardigheden
Tegenwoordig is Apeldoorn vooral bekend door de reclames van Centraal Beheer ("even Apeldoorn bellen") en door attracties als de Apenheul, Koningin Julianatoren en Paleis het Loo (tegenwoordig een museum). Verder is Apeldoorn het stedelijk middelpunt van Nederlands grootste aaneengesloten bos- en natuurgebied, de Veluwe.
In Apeldoorn staat de Grote Kerk, ook wel bekend als Koninginnnekerk. Deze kerk is gesticht in 1892 door Koningin Emma. In deze kerk bevinden zich 2 koninginnenramen, één raam aangeboden aan koningin Wilhelmina en één raam aangeboden aan koningin Beatrix.
De Parkenbuurt, ten noorden van het centrum, is de mooiste wijk van Apeldoorn. Hier staan veel oude herenhuizen, soms rijk versierd met ornamenten. Er is in deze wijk zelfs voor Apeldoornse begrippen veel groen. In 2005 is de wijk rijksbeschermd stadsgezicht geworden.
Het centrum van Apeldoorn is een mix van oud en nieuw. In het centrum is de oude dorpskern goed te herkennen. Er staan vrij veel monumentale panden, maar de oude winkelpanden zijn vaak, in elk geval op de begane grond, ingrijpend gemoderniseerd, waardoor ze veel van hun karakter verloren hebben. 'De stad', de gebruikelijke benaming voor het centrum, heeft vooral een modern, volgens de critici saai, uiterlijk. In het centrum zijn er veel winkelmogelijkheden, vooral geconcentreerd langs de Hoofdstraat, de langste winkelstraat van Nederland, en het overdekte winkelcentrum De Oranjerie. Nadeel is dat verreweg de meeste winkels filialen zijn van de landelijke grote ketens en dat er maar weinig speciaalzaken zijn die het centrum iets eigens kunnen geven. De gemeente Apeldoorn heeft echter plannen gemaakt om de binnenstad de komende jaren aantrekkelijker te maken, zodat deze zich op den duur kan meten met de binnensteden van in grootte vergelijkbare steden als Arnhem en Nijmegen.
Ook is in de binnenstad van Apeldoorn in het kader "herleef de beek" een oude beek, de Grift, weer bovengronds gehaald. Deze beek maakte deel uit van de vele sprengen die Apeldoorn en omgeving rijk is. Deze sprengen zijn echter grotendeels onder de grond verplaatst, maar worden nu dus weer "heropend".
De stad bezit naast paleis Het Loo nog een aantal musea. In CODA (Cultuur Onder Dak Apeldoorn) aan de Vosselmanstraat zijn naast de centrale bibliotheek, het voormalige historische museum en het eveneens voormalige Van Reekum Museum gevestigd. Het Nederlands Politie Museum is tijdelijk aan het Apeldoorns Kanaal gevestigd.
De schouwburg Orpheus is in november 2004 heropend en is nu een van de vijf grootste schouwburgen van Nederland. De grootste zaal is te gebruiken als concertzaal én theaterzaal en qua akoestiek concurreert deze zaal met het Concertgebouw te Amsterdam. In Nederland is dit de eerste zaal waar theaterproducties en concerten allebei perfect kunnen worden uitgevoerd.
[bewerk] Bereikbaarheid
Apeldoorn is per snelweg bereikbaar via de rijkswegen A1 en A50. Op de A50 tussen Arnhem en Apeldoorn en het A1-traject tussen Apeldoorn en Deventer-Oost zijn medio 2006 spits- respectievelijk plusstroken in gebruik genomen. Door minister Peijs van verkeer en waterstaat zijn deze spitsstroken geopend.
Apeldoorn is ook per trein bereikbaar. Tussen station Amersfoort en station Deventer stopt de intercity tweemaal per uur op station Apeldoorn. Hierdoor kent Apeldoorn een snelle en directe verbinding met Amsterdam, Rotterdam, Schiphol, Den Haag, Utrecht en Enschede. Tussen station Zutphen en station Apeldoorn rijdt een stoptrein.
Sinds de nieuwe dienstregeling van de NS is ingevoerd (op 10 december 2006), stoppen ook de internationale treinen op station Apeldoorn zoals tot 1995 gebruikelijk was. Hierdoor heeft Apeldoorn weer een rechtstreekse verbinding met Rheine, Osnabrück, Hannover, Wolfsburg en Berlijn. Ook rijden per deze datum stoptreinen richting Deventer en Almelo, die op de nieuwe stations Apeldoorn-Osseveld en Twello stoppen. Eveneens per deze datum is het Station Apeldoorn De Maten, gelegen aan de lijn Apeldoorn - Zutphen, in gebruik genomen. Hierdoor beschikt Apeldoorn nu over drie spoorwegstations.
In Apeldoorn zelf zorgt een ringweg voor een goede en snelle bereikbaarheid van de wijken van de stad. Ook kent Apeldoorn een zeer fijnmazig netwerk van fietspaden.
De verschillende wijken van de stad zijn bovendien verbonden door elf stadsbuslijnen. Deze stadsbussen rijden om het kwartier en sluiten altijd op elkaar aan. Bovendien kost een retourtje met de stadsbus in Apeldoorn slechts 1 euro. Hierdoor is het gebruik van de stadsbus in Apeldoorn de laatste jaren sterk toegenomen.
[bewerk] Topsport in Apeldoorn
In Apeldoorn zijn er 3 verenigingen die op hoog niveau in Nederland spelen, 2 volleybalclubs en 1 voetbalclub.
[bewerk] Volleybal
- Het damesteam van Dros/Alterno speelt in de eredivisie.
- Het herenteam van Piet Zoomers/Dynamo speelt in de eredivisie.
[bewerk] Voetbal
- AGOVV Apeldoorn behoort sinds seizoen 2003/2004 weer tot de betaalde voetbalclubs en speelt in de eerste divisie (Jupiler League). AGOVV wil in de toekomst een nieuw stadion bouwen in de Zuid-West poort van Apeldoorn. Het stadion zal een capaciteit van ongeveer 8000 toeschouwers krijgen. Zaken met de bewoners zijn nog niet rond.
[bewerk] Toekomst
In mei 2006 is aan de oostkant van Apeldoorn begonnen met de bouw van een Omnisportcentrum ,dat de A-locatie van de Koninklijk Nederlandse Atletiek Unie wordt en de thuishaven van Piet Zoomers/Dynamo, die daar eredivisie volleybal gaat spelen. Ook komt er een groot winkelcentrum van ruim 12.000m².
Het gebied rondom het Centraal Station krijgt in 2006 een facelift. Het station zelf blijft staan, zij het in gerenoveerde vorm. Wederom heeft een deel van de Belastingdienst zich in Apeldoorn gevestigd, ditmaal in het stationsgebied.
Aan de zuidkant van het Centraal Station wordt nu gewerkt aan het nieuwe gebouw van het ROC Aventus. Nu bezit het ROC nog over 23 verschillende locaties verspreid over de Stedendriehoek (Apeldoorn, Deventer en Zutphen) maar straks moet dat één groot gebouw worden waar ruim 20.000 leerlingen les kunnen krijgen. In samenwerking met Saxion Hogescholen en de Christelijke Hogeschool Windesheim wil de gemeente Apeldoorn het aantal hbo-opleidingen (in 2007 zijn het er twee) de komende jaren uitbreiden. Zo moet Apeldoorn in de toekomst op onderwijsgebied kunnen concurreren met steden als Arnhem, Zwolle, Enschede en Deventer.
Verder wordt op dit moment de nieuwe wijk Zuidbroek gerealiseerd; de wijk zal ongeveer 10.000 inwoners krijgen. Deze wijk zal tussen de A50, industrieterrein Apeldoorn-Noord en de wijk Zevenhuizen/Anklaar gelegen zijn.
Ook wordt er in Apeldoorn druk gewerkt aan de kanaalkades. De bestaande bebouwing zal worden vervangen nieuwbouw in een stijl vergelijkbaar met die rond "Het Potlood", een woontoren aan de Koningshaven.
Waterschap Veluwe heeft plannen voor het (opnieuw) bevaarbaar maken van het Apeldoorns kanaal (van Dieren tot Hattem). Hiervoor zouden tientallen bruggen vervangen moeten worden en zou het gehele kanaal gebaggerd moeten worden. Ook zal een deel van snelweg A1 verhoogd moeten worden, hetgeen mogelijk problemen oplevert voor het vrachtverkeer.
[bewerk] Bekende Apeldoorners
[bewerk] Koninklijke Familie
[bewerk] Overige bekende Apeldoorners
- Leon van Bon, wielrenner
- Arie Boomsma, model, presentator
- Peter Bosz, voetballer en voetbaltrainer
- Joop Braakhekke, televisiekok
- Stephan Brenninkmeijer, filmregisseur
- Rosa Bromet, schrijfster
- Nienke Disco, belspelpresentatrice, radio DJ
- A. den Doolaard, schrijver
- Piet de Jong, premier
- Jan Kromkamp, voetballer
- Medy van der Laan, staatssecretaris
- Gert-jan Liefers, Atleet
- Wilhelm Röntgen, natuurkundige
- Kees Schilperoort, presentator
- Ans Schut, schaatsster
- Henny Stoel, nieuwslezeres
- Edward Sturing, voetballer en voetbaltrainer
- Ronnie Tober, zanger
- Jeroen Trommel, volleyballer
- Theun de Vries, schrijver
- Ugur Yildirim, voetballer
- Demy de Zeeuw, Voetballer
- Roeland van Zeijst, radiopresentator
- Wim Zomer, acteur
- Silvester Zwaneveld, cabaretier
[bewerk] Landelijk bekende Apeldoornse bedrijven/werkgevers
- Belastingdienst
- Monuta Uitvaartverzorging en verzekering
- Centraal Beheer Achmea
- HITT verkeersbegeleiding
- Kadaster
- Nederlandse Politieacademie
- Remeha CV-ketels
- Sandd Postbedrijf
- TNO
- Vitens Waterleidingbedrijf
- Wegener uitgeverij
- Sparta Fietsfabrikant
- Nemef, fabrikant van hang- en sluitwerk
[bewerk] Overige informatie
Zie ook de Apeldoornse wijken: Binnenstad, De Parken, De Maten en Zuid, Zevenhuizen, Kerschoten, Orden, Berg en Bos, Woudhuis en Osseveld.
De stad Burlington in Canada is een partnerstad van Apeldoorn. Tussen omstreeks 1963 en 1990 had Apeldoorn contact met de partnersteden Gagny, Gladsaxe, Minden, Sutton (Londen) en Wilmersdorf (Berlijn). Naar de laatste vier zijn straatnamen in industriegebied Kuipersveld vernoemd.
[bewerk] Externe links
|
|
 |
|---|---|
| Hoofdplaats: Apeldoorn | |
| Dorpen: Beekbergen | Hoenderloo | Hoog Soeren | Klarenbeek | Lieren | Loenen | Oosterhuizen | Uddel | Ugchelen | |
| Gehuchten: Assel | Beemte-Broekland | Engeland | Groenendaal | Hooilanden | Nieuw-Milligen |
Radio Kootwijk | Wenum-Wiesel | Woudhuizen | Woeste Hoeve |
|
