Vroegchristelijke bouwkunst
Van Wikipedia
| Byzantijnse kunst | |
|---|---|
| Byzantijns aardewerk | |
| Byzantijnse architectuur | |
| Byzantijnse beeldhouwkunst | |
| Byzantijnse literatuur | |
| Byzantijnse muziek | |
| Byzantijnse schilderkunst | |
Vroegchristelijke architectuur (ook wel Byzantijnse architectuur genoemd) is de architectuur uit de eerste eeuwen van het christendom.
Constantijn de Grote, die zich de dertiende apostel noemde, maakte in 330 Byzantium tot zijn bestuurlijke en religieuze hoofdstad, waarna de stad voortaan Constantinopel ging heten (tegenwoordig wordt de stad Istanboel genoemd). Hierdoor versnelde hij de opsplitsing van het Romeinse rijk in een westelijk en oostelijk deel. In het westen woonde de Latijnsprekende bevolking en aan de andere kant de Griekssprekende bevolking. Door de ineenstorting van het Romeinse rijk in de vijfde eeuw kwam de aandacht steeds meer bij de grotere politieke en culturele macht van het oostelijk deel te liggen.
De vroege christenen (onder het bewind van Constantijn de Grote) toonden weinig belangstelling voor kunst of architectuur. De muren van ontmoetingshuizen en catacomben waren echter al wel versierd met wanddecoraties. De inspiratie voor een architectonische uitdrukkingsvorm vond men niet bij de Romeinse tempel, maar bij de basilica met zijbeuken. De grootste basilica die Constantijn liet bouwen was de oude Sint Pieterskerk in Rome, die in de zestiende eeuw volledig is vervangen. Omdat deze als een bedevaartkerk zou gaan gebruiken, werd ze voorzien van een breed dwarsschip, wat ongebruikelijk was in die tijd.
Nadat Constantijn de Grote vertrokken was (330), raakte de bouwkunst in Rome in het slop, en werden de keizerlijke paleizen verlegd naar andere steden in Europa. Een van deze gebouwen is erg origineel. Het grondplan bestaat uit een vierkant met aan alle vier zijden een apsis.
In de ondergrond van de San Clemente, een twaalfde-eeuwse kerk in Rome, bevinden zich nog gedeelten van een basilica waarvan de bouw in 380 begon. De geschiedenis van de kerkelijke architectuur van West-Europa in de daaropvolgende eeuwen is voor een belangrijk deel die van de gedeeltelijke uitbreiding van het oosteinde. Van de vijfde-eeuwse christelijke kerkarchitectuur in Constantinopel is vrijwel niets bewaard gebleven, behalve de ruïnes van de kerk van het klooster van de heilige Johannes Studios. Salonica (Thessaloniki) is rijker aan vijfde eeuwse kerken dan Constantinopel. In de Salonicaanse provincie staat de kerk van de heilige Leonidas, waarvan de totale lengte 186 meter bedroeg.
Het grootste en duurste gebouw wellicht ooit gebouwd is de Hagia Sophia in Constantinopel. De architecten, twee begaafde wetenschappers, hadden nooit een architectenopleiding of bouwkundige opleiding gevolgd. Ze ontwierpen een enorme rechthoek van 71 x 77 meter om een vierkante ruimte in het midden, afgebakend door 4 pilaren die een koepel dragen op een hoogte van 55 meter.
De karakteristieke vorm voor de elfde-eeuwse byzantijnse kerken was de ingeschreven kruisplattegrond. Het waren rechthoekige of vierkante gebouwen, verdeeld in negen traveeën, waarvan de middelste een groot vierkant met een koepel erop is. De geheel uit baksteen vervaardigde voorgevels van Constantinopel en Salonica, die waren geleeed met halfzuilen, pilaren en nissen, keren niet meer terug in de elfde eeuw.
