AB Bolinder-Munktell

Frå Wikipedia – det frie oppslagsverket

Ein Bolinder-Munktell BM 35, var produsert frå 1952 til 1959

Bolinder-Munktell AB (ofte forkorta BM) er ein tidlegare svensk traktor- og maskinprodusent som vart grunnlagt i 1932 i Eskilstuna, ved at Munktells Mekaniska Verkstads AB gjekk saman med J & C G Bolinders Mekaniska Verkstads AB.

[endre] Histori

Ddepresjonen i slutten av 20-åra / starten av 30-åra førte til at Munktells Mekaniska Verkstads AB fekk økonomiske problem. Gøteborgfirmat J & C G Bolinders Mekaniska Verkstads AB, som var kjendt for sine svært driftsikre glødehovudmotorar, var heller ikkje urørt av depresjonen. Etter initiativ frå Handelsbanken vart det til at motoravdelinga ved Bolinders vart lagt saman med Munktells Mekaniska Verkstads. Det nye firmaet fekk namnet Bolinder-Munktell AB og vart liggande i Eskilstuna.

I 1950 vart Bolinder Munktell kjøpt opp av Volvo og vart ein dotterselskap under Volvo. Volvo heldt fram med å nytta dei to merkenamna Bolinder Munktell og Volvo utover 50-talet, men mot slutten av 50-talet gjekk dei over til merkenamner BM Volvo for alle produkta. I 1972 vart namnet endra til Volvo BM AB.

I 1979 starta Volvo AB og det finske firmaet Valmet OY eit samarbeide innan traktorproduksjon og stifta firmaet Scantrac AB i Eskilstuna. Det vart utvikla nye traktormodellar, som vart selde under namnet Volvo BM Valmet. I 1986 kjøpte Valmet alle Volvo sine aksjear i Scantrac og Volvo AB helt opp med traktorproduksjon, for å konsentrerte seg om produksjon av anleggsmaskiner.

I 1985 gjekk Volvo BM AB inn i eit samarbeide med Clark Equipment Company og namnet vart endra til Volvo Michigan Euclid Group NV (VME Group NV). Dei to firmaa Michigan og Euclid var tidlegar overtekne av Clark, som hadde heldt fram med å nytta merkenamna. I 1995 tok Volvo over heile dette selskapet og endra namnet til Volvo Construction Equipment.

Etter at Volva tok over har firmaet ekspandert og kjøpt opp fleire andre firma:

1960: Arvika-Thermaenius (Sverige)
1974: Livab (Sverige)
1982: Kockum Landsverk (Sverige)
1991: Åkermans Gjuteri & Mekaniska Verkstad (Sverige)
1991: Zettelmeyer Baumaschinen GmbH (Tyskland)
1995: Pel-Job Group (Frankrike)
1997: Champion Road Machinery Limited (Canada)
1998: Samsung Heavy Equipment (Sør-Korea)
1998: Mecalac (USA)
1998: Euclid (USA)
2000: Champion Road Machinery Limited (USA)
2001: Scat Trak (USA)

[endre] Produkt

[endre] Traktorar

Volvo BM 700

Bolindeer Munktell er best kjent for traktorane sine, som heilt til fyrst på 50-talet hadde to-sylindra glødehovudmotorar (semidieselmotorar) som gjekk på råolje. Dette var totaktsmotorar, med ein noko spesiell lyd. Desse motorane kunne starta i feil rotasjonsretning om dei vart kvalde i ein motbakke, noko som ikkje var heilt ufarleg. Men det førte òg til mange pussige situasjonar. Under ein demonstrasjon i Alfta ville føraren syna kor godt ein BM-traktor utstyrt med havlbelter tok seg fram i terrenget. For riktig å imponera tilsjåarane rygga han traktoren halvveges ned i ei våt myr. Men då han var på veg oppat var han uforsiktig og kvalde motoren, som stogga og deretter tente i feil rotasjonsretning, noko som resulterte i at traktoren for baklengs ned i myra, så jørmespruten stod i veret.

Under 2. verdskrig vart det produsert traktorar som gjekk på gengass, frå knott. I byrjinga fanst det ikkje teknologi for å kjøyra glødehovudmotorar på gengass, så i perioden 1941-1942 vart det nytta ein 4-sylindra Volvo forgassaromotor. BM utvikla så eit ombyggingssett for råoljemotorane sine, slik at dei kunne kjøyrast på gengass. Gengassagregata vart leverte av Hesselman.

Under krigen innleia BM eit samarbeide om traktorproduksjon med Volvo i Gøteborg. Begge firmaa leverte traktorar, som med unnatak av motorane var så godt som like. BM produserte sine eigne traktorar, med sine eigne råoljemotorar. I tillegg leverte dei traktorar utan motorar til Volvo, som sette inn sine eigne bensin/parafin-motorar. Dei to firmaa hadde separate salgaorganisasjonar; BM sine traktorar var grøne og Volvo sine raude. Kundane velgde i røynda mellom råolje- og bensin/parafin-drift.

Tidleg på 50-talet var det klart at glødehovudmotorarne var hadde utspela rolla si. Bolinder munktell utvikla difor ein serie med morderne direkteinnsprøyta dieselmotorar, som dei nytta både for traktorar og andre maskiner. Motorane hadde sama sylinderdiameter og slaglengd, men ulikt antal sylindrar. Den fyrste traktoren med dielsemotor, BM 35/36, kom i 1952. BM 35/36 hadde ein 3-sylindra dieselmotor, på 40 hk. I 1953 vart den etterfylgd av BM 55, med 4-sylindra dieselmotor på 52 hk og i 1955 kom BM 230 Viktor, med 2-sylindra dieselmotor på 31 hk. I 1959 kom Bolinder Munktell med BM 350 Boxer, som var ein svært moderne traktor på denne tida. I tillegg til landbruksversjonen vart BM 350 òg nytta som basis for Bolinder Munktell sine skogs- og annleggsmaskiner. BM 350 Boxer var difor med på å leggja grunnlaget for den seinare suksessen med dei gule annleggsmaskinene.

[endre] Skurtreskjarar

Skurtreskar

Bolinder Munktell starta produksjon av slepetreskjarar i 1940. Den fyrste modellen, MST-1, hadde ei skjærebredde på 1,5 m, noko som viste seg å vera i meste laget for traktorane som då var i bruk. Dette skal ha vore ein av dei aller fyrste europeiske skurtrekjarane. Utover 40- og 50-talet kom det fleire nye modellar. Produksjonen av slepetrekjarar helt fram til fyrst på 60-talet. I 1950 starta firmaet produksjon av sjølvgåabde skurtreskjarar, noko dei helt fram med heilt til 1982.

[endre] Skogsmaskiner

BM 230 Bamse

Sist på 40-talet og i større grad utover 50-talet tok mange til å nytta traktor i skogbruket. I byrjinga var utsyret svært enkelt, men etter kvart tok ymse firma til å utvikla halvbelter, vinsjar, tømmertilhengarar, kraner, osb. Ein av pionerane på dette området var Östbergs Smidesfabrik Alfta, som ofte nytta BM traktorar som grunneining for skogstraktorane sine. ÔSA og Bolinder Munktell utvikla saman beltetraktoren BMB 230 Bamse, men BM 230 Victor som grunneining. Bamse vart godt motteken og vart produsert frå 1957 til 1962. Samarbeidet mellom OSA og Bolinder Munktell resulterte i mange ulike skogsmaskiner, som til dømes dei lassbærande maskinenene SM-360, 660, 661 «stor-Nalle», som 3/4-belter på framdelen. Ein annan klassikar, byggd på BM 350, var SM 667 «Timmer Kalle». Produksjon av skogsmaskiner vart lagt ned 1977, for å satsa på produksjon av annleggsmaskiner.

[endre] Annleggsmaskiner

Det var ikkje Bolinder Munktell sjølve som la grunnen for den seinare så viktige produksjonen av annleggsmaskiner, med andre uavhengieb føretak. Det var til dømes Bröderna Lundberg som utvikla deb fyste baklastaren, H-10, baserte på ein BM-traktor. Opphavet til dumperproduksjonen starta med Livab, som byrja med å utvikla annleggstillhengarar. Bolinder Munktell samarbeidde i mange år med desse, men etter kvart utvikla dei eigne produkt. Klassiske produkt frå den tidlege perioden er dumperen «Gruskalla» og baklastaren LM 218, som begge var tufta på BM 350.

Utover 60- og 70-talet auka inntenktene frå annleggsmaskinprodyksjonen i høve til frå traktor- og skogsmaskin-produksjonen. Frå slutten av 70-talet bestemte Volva BM seg difor for å konsentrera seg om produksjonen om annleggsmaskiner.