Hovudserien
Frå Wikipedia – det frie oppslagsverket
Hovudserien er kurva der hovuddelen av stjernene befinn seg i Hertzsprung-Russell - diagrammet. Stjerner på dette bandet er kjent som hovudseriestjerner eller dvergstjerner. Dei kaldaste stjernene er dei raude dvergane.
Denne lina er så tydeleg fordi spektraltypen og luminositeten avheng lineært av ikkje fleire faktorar enn stjernemassen så lenge stjerna fusjonerer hydrogen. Dette gjør dei aller fleste stjernene i det aktive livet sitt.
Når ein ser nærare etter er ikkje hovudserien nøyaktig ei line, men er litt utflytande. Det er mange grunnar til dette, den viktigaste er stadig usikkerheit i observasjonane. Usikkerheiten ligg hovudsakleg i manglar i avstandsberekningane men kan au variere heilt til uskilte dobbeltstjerner.
Men sjølv perfekte observasjonar vil gi ein utflytande hovudserie. Grunnen er at massen ikkje er den einaste parameteren ei stjerne har. Den kjemiske samansettinga og utviklingsstatusen hennar, som er forbundi med kvarandre, kan au flytte stjerna litt på hovudserien. Andre parametrar som kan føre til dette er nære fylgjesvener, rotasjon eller magnetfelt for å nemne somme. Det er få metallfattige stjerner (subdvergar) som ligg rett under hovudserien sjølv om dei fusjonerer hydrogen, og dermed kan den kjemiske samansettinga gi ei nedre grense på utflytinga.
Til vanleg kjem stjernene inn på og forlet hovudserien ovanfrå henholdsvis når dei er fødde eller startar å døy.
Sola vår er ei hovudseriestjerne, ho har vori det i ca. 4,5 milliardar år og vil fortsette med det enda 4,5 milliardar år. Etter at hydrogenreservoaret i kjernen er tømt vil ho ekspandere til ein raud kjempe.
[endre] Sjå også
- Astrofysikk
- Fusjon
- Stjerneutvikling
