18 Dywizja Piechoty
Z Wikipedii
18 Dywizja Piechoty (18 DP) – nazwa polskich Wielkich Jednostek Piechoty XX wieku.
Spis treści |
[edytuj] Geneza
Pułki wchodzące w skład 18 Dywizji Piechoty wywodzą się z pułków jednostek "Błękitnej Armii" we Francji gen. Józefa Hallera. W 1919 r. – po powrocie do kraju – w wyniku reorganizacji odrodzonego Wojska Polskiego z oddziałów "hallerczyków" powstała 18 Dywizja Piechoty, w której skład weszły: 42 pp, 144 pp (późniejszy 71 pp), 145 pp (późniejszy 72 pp) i 149 pp (późniejszy 49 pp) oraz 18 Pułk Artylerii Polowej.
[edytuj] Udział w walkach z Ukraińcami oraz wojnie polsko-rosyjskiej 1919-1920 r.
W 1919 r. 18 DP brała udział w walkach z Ukraińcami o Lwów, a w toku dalszych działań zdobyła Kamieniec Podolski i Mohylew.
W 1920 r. dywizja pod dowództwem gen. Franciszka Krajewskiego uczestniczyła w walkach z wojskami bolszewickimi podczas kampanii kijowskiej, podczas których stanowiła ariergardę 6 Armii gen. Wacława Iwaszkiewicza, a następnie w zaciętych walkach odwrotowych aż po Brody (zdobycie miasta 3 sierpnia), m.in. z I Armią Konną Siemiona Budionnego. W sierpniu została przesunięta na północ do rejonu Modlina, gdzie brała udział w walkach Armii gen. Władysława Sikorskiego nad Wkrą, rozbijając korpus bolszewickiej kawalerii Gaj-Chana. Przeszła ona szlak bojowy znad Dźwiny do Połocka, a za niezłomną postawę i bohaterstwo swoich żołnierzy uzyskała miano "Żelaznej Dywizji".
[edytuj] Okres międzywojenny
Po zakończeniu wojny ze składu 18 DP wydzielono 49 pp i 72 pp, a w ich miejsce wszedł 33 pp zorganizowany na ziemi łomżyńskiej. W okresie II RP należała ona do dywizji wyborowych, a ze względu na dyslokację oddziałów wchodzących w jej skład w garnizonach na północy w pobliżu granicy z Prusami Wschodnimi zaliczana była do dywizji "osłonowych". Ten charakter dywizji zdecydował o tym, że w okresie pokojowym rekrutowała ona żołnierzy swoich pułków w znacznym stopniu (ponad 50 %) z wypróbowanej w patriotyzmie ludności Mazowsza i Podlasia. Jej sztab i pododdziały stacjonowały w następujących miejscowościach: w garnizonie Łomża – dowództwo i sztab, 33 pp, ośrodek sapersko-pionierski i kompania telegraficzna, w garnizonie Białystok – 42 pp im. gen. H. Dąbrowskiego, w garnizonie Zambrów – 71 pp i 18. dywizjon artylerii ciężkiej, a w garnizonie Ostrów Mazowiecka – 18 pułk artylerii lekkiej. Od 1929 r. do wybuchu wojny dowódcą 18 DP był gen. Czesław Młot-Fijałkowski.
[edytuj] Udział w wojnie obronnej 1939 r.
18 Dywizja Piechoty pod dowództwem płk dypl. Stefana Kosseckiego wchodziła w skład SGO "Narew". Fakt, że rekrutowała się z terenów, które miała bronić, spowodował, że już 31 sierpnia sprawnie i szybko zajęła wyznaczone jej pozycje obronne na linii rzeki Narew. Do 3 września miała ograniczony kontakt z wrogiem, wykonując tylko ograniczone wypady poza granicę niemiecką. 6 września dostała rozkaz zajęcia pozycji pod Różanem na miejsce 41 DP. 7 września 42 pp dostał rozkaz opuszczenia Ostrołęki i wycofania się za rzekę Ruż. 9 września został on skierowany pod Nowogród celem powstrzymania niemieckiej 21 DP. Jednym batalionem pułku wzmocniono obronę na wzgórzach pod Nowodworem, dwa pozostałe miały wziąć udział w akcji zaczepnej. Popołudniowe natarcie na Niemców, którzy zajęli Mątwice, powiodło się tylko częściowo i pułk musiał wycofać się na pozycje wyjściowe. W nocy z 9 na 10 września batalion 71 pp po rozpoznaniu wrogiej kolumny pancernej pod miejscowością Jakać, zaatakował ją nad ranem. Śpiących Niemców ostrzelała najpierw artyleria, a później uderzyła piechota. Niemiecki oddział rozbito oraz wzięto licznych jeńców, zdobyto 12 dział, kilkadziesiąt samochodów i czołgów, które następnie zniszczono. W dniach 10-13 września dywizja toczyła ciężkie walki w rejonie Zambrowa z niemieckimi oddziałami XIX Korpusu Pancernego gen. Heinza Guderiana. 11 września rozpoczęła nakazany odwrót. Jako pierwszy do przeprawy w Zambrowie dotarł 71 pp i - nie czekając na pozostałe pododdziały - zaatakował broniących ją Niemców. Natarcie jednak zostało odparte przez silnego w tym miejscu wroga. Po południu na Zambrów ruszył 33 pp. I to natarcie też się nie powiodło. Pod wieczór 71 pp ponownie za cenę wielkich strat wdarł się do Zambrowa, zdobywając sprzęt i biorąc ok. 200 jeńców, a po zmroku wycofał się na pozycje wyjściowe. 12 września resztki dywizji kolumnami ruszyły na Andrzejewo, gdzie natknęły się na Niemców. W wyniku nacierających od wschodu czołgów i ogromnej koncentracji ognia, natarcie zostało powstrzymane.Raniony pięcioma kulami z km padł płk Kossecki (raniony w klatkę, brzuch i przedramię) Przed utratą przytomności wydal rozkaz znajdującemu się w pobliżu sierżantowi z BON "Kurpie": Powiedzcie pułkownikowi Hertelowi i szefowi sztabu, że dywizja nie może się poddać. Ma dotrwać do nocy, a później przebijać się małymi grupkami, a nawet pojedynczo. Wycofujący się z resztkami wojska st.sierż. M.Marcz zameldował szefowi sztabu (Kazimierz Pluta Czachowski), że płk Kossecki został zabity.Do wyniesienia ciała z pola bitwy zgłosiło sie 20 ochotników.Cała grupa zginęła przy polnej drodze, w wyniku ostrzału z ckm. Ewakuacja,uznanego za nie żywego płk Kosseckiego udała się dopiero kierowcy" Łazika" (Edmund Barański), który odwiózł płk do punktu opatrunkowego w Łętownicy. Natarcie załamało się. W tym czasie wojska Niemieckie zajęły Zaręby Warchoły. Nie udały się kolejne próby przebicia i resztki dywizji były zmuszone poddać się.
W nocy z 13 na 14 września Niemcy popełnili ciężką zbrodnię wojenną, rozstrzeliwując ok. 200 jeńców polskich z 18 DP, zgromadzonych na terenie koszar w Zambrowie.
[edytuj] Skład podczas kampanii wrześniowej
- 33 pułk piechoty – d-ca ppłk dypl. Lucjan Stanek
- I baon – mjr Stanisław Wyderka
- II baon – mjr Władysław Święcicki
- III baon – mjr Józef Sikora
- pluton art. piechoty – kpt. Zygmunt Branicki
- 42 pułk piechoty im. gen. H. Dąbrowskiego – d-ca ppłk Wacław Malinowski
- I baon – mjr Tadeusz Rydel
- II baon – mjr Stefan Drewnowski
- III baon – mjr Feliks Chmielewski
- pluton art. piechoty – kpt. Bolesław Uchman)
- 71 pułk piechoty – d-ca ppłk dypl. Adam Zbijewski
- I baon – mjr Władysław Wnorowski
- II baon – mjr Stanisław Knapik
- III baon – mjr Jakub Fober
- pluton art. piechoty – por. Stanisław Brykalski)
- 18 pułk artylerii lekkiej – d-ca ppłk dypl. Witold Sztark
- I dyon – mjr Zygmunt Mierzwiński
- II dyon – kpt. Onufry Kaczanowski
- III dyon – kpt. Stanisław Krug)
- 18 dywizjon artylerii ciężkiej – d-ca ppłk Władysław Brzozowski
- 18 bateria motorowa artylerii przeciwlotniczej – d-ca por. Witold Pławiński
- 18 batalion saperów – d-ca mjr Jan Mizerek
- kawaleria dywizyjna (18 szwadron kawalerii Krakusi) – d-ca rtm. Józef Rudnicki
- 12 kompania kolarzy – d-ca por. Zygmunt Enerlich
- 12 kompania ckm na taczankach
- 38 kompania ckm plot.
- 18 kompania telefoniczna – d-ca kpt. Leon Kiimbeck
- służby
- 168 batalion Obrony Narodowej "Ostrołęka" (przydzielony czasowo do dywizji)
- kompania forteczna "Nowogród" (przydzielona czasowo do dywizji)
[edytuj] Ludowe Wojsko Polskie
We wrześniu 1945 roku przeformowano 1 Szkolną Dywizję Piechoty na 18 Dywizję Piechoty. Sztab dywizji stacjonował w Skierniewicach. W 1946 roku rozformowano OW Łódź, dywizję przekazano do OW Warszawa, a sztab przeniesiono do Białegostoku.
[edytuj] Skład
(1948)
dowództwo - Białystok
