Łódź

Z Wikipedii

Współrzędne: 51°47'00" N 019°28'00" E

Łódź
Herb Łodzi Flaga Łodzi
Dewiza: Ex navicula navis
Województwo	łódzkie
Powiat	miasto na prawach powiatu
Gmina  - rodzaj	Łódź miejska
Prawa miejskie	1423
Prezydent miasta	Jerzy Kropiwnicki (e-mail)
Powierzchnia	293.3 km²
Położenie	51° 47' N 19° 28' E
Wysokość	163-284 m n.p.m.
Liczba mieszkańców (2006)  - liczba ludności  - gęstość  - aglomeracja	764,168 osób (czerwiec 2006, najwięcej 864 tys.) 2601 os./km² 1 318 600 (2004)
Strefa numeracyjna (do 2005)	(+48) 42
Kod pocztowy	90-001 do 94-413
Tablice rejestracyjne	EL
Położenie na mapie Polski Łódź
Urząd miejski3 ul. Piotrkowska 104 90-926 Łódź tel. (+48 42) 638-40-00; faks (+48 42) 638-40-04 (e-mail)
Wiadomości w Wikinews
Strona internetowa miasta

Łódź (niem. Lodz / Lodsch, Litzmannstadt (w okresie okupacji niemieckiej), ros. Лодзь, hebr. לודז') – miasto wojewódzkie w środkowej Polsce, położone na Wysoczyźnie Łódzkiej, na dziale wodnym I rzędu Wisły i Odry. Przejściowa siedziba władz państwowych w 1945 r. Siedziba władz województwa łódzkiego.

Drugie pod względem liczby ludności miasto w Polsce (764,168 osób ^[1]) i czwarte pod względem powierzchni (293,3 km²^[2]). Największe polskie miasto położone w całości po zachodniej stronie Wisły.

Ważny ośrodek akademicki (6. uczelni państwowych oraz 17. prywatnych), a także kulturalny. Sześć kilometrów od centrum Łodzi znajduje się Międzynarodowy Port Lotniczy Łódź im. Władysława Reymonta.

Pochodzenie nazwy miasta (a przedtem wsi) nie jest wyjaśnione. Dawniejsze hipotezy, że miała się ona wywodzić od nazwiska rodowego Łodzic, od "łozy" (wierzby), od nazwy rzeki "Łódka", od "łódki" (środka komunikacji) czy wreszcie od imienia Włodzisław w świetle nowszych badań okazały się nieprawdziwe.

Spis treści 1 Położenie geograficzne 2 Historia 3 Podział administracyjny 4 Turystyka 4.1 Zabytki 4.2 Inne atrakcje 4.3 Informacja turystyczna 4.4 Łodziofile 5 Komunikacja 6 Gospodarka 7 Kultura 7.1 Festiwale i przeglądy 7.2 Kina 7.3 Teatry 7.4 Muzea 8 Sport 9 Edukacja i Nauka 9.1 Wyższe uczelnie w Łodzi 10 Łodzianie 10.1 Honorowi Obywatele Łodzi 10.2 Laureaci plebiscytu "Łodzianin Roku" 10.3 Znani łodzianie 11 Miasta partnerskie 12 Przypisy 13 Literatura 14 Zobacz też 15 Linki zewnętrzne 15.1 Instytucje, strony oficjalne 15.2 Historia i zabytki 15.3 Inne

[edytuj] Położenie geograficzne

Położenie geograficzne Łodzi
Najdalej wysunięte granice miasta
na północ	51°51'40"
na południe	51°41'11"
na zachód	19°20'41"
na wschód	19°38'30"
Rozciągłość miasta
równoleżnikowa (na równoleżniku 51°)	17'49"
południkowa (na południku 19°)	10'29"

Łódź leży na wysokości od 163,6 m n.p.m. (dolina Neru poniżej Grupowej Oczyszczalni Ścieków) do 284,1 m n.p.m. (tzw. wzgórze "Radary" w rejonie ul. Iglastej w Nowosolnej). Teren zamknięty granicami administracyjnymi miasta opada w kierunku z północnego wschodu na południowy zachód, zgodnie z nachyleniem zachodniego stoku Garbu Łódzkiego.

Przez Łódź przepływa 18 większych lub mniejszych rzek i strumieni: Ner, Łódka (dawniej nazywała się Ostroga) i jej dopływ Bałutka, Dobrzynka, Gadka, Jasień i jej dopływ Karolewka, Olechówka i jej dopływ Augustówka, Jasieniec – dopływy Neru, źródłowy odcinek Bzury i jej pierwszy prawobrzeżny dopływ Łagiewniczanka, Sokołówka i jej dopływy Brzoza, Aniołówka i Wrząca, Zimna Woda (dopływ Aniołówki) – dopływy Bzury, oraz (po włączeniu Nowosolnej) Miazga (dopływ Wolbórki). Są to jednak niewielkie cieki, i w centrum miasta w większości płyną ukryte w podziemnych kanałach. (Zobacz też: Rzeki w Łodzi.)

Łódź graniczy z miastami: Aleksandrów Łódzki, Konstantynów Łódzki, Zgierz, Pabianice, oraz z gminami: Aleksandrów Łódzki, Andrespol, Brójce, Nowosolna, Pabianice, Rzgów, Stryków, Zgierz.

Krzyżują się tu linie kolejowe z Warszawy i Koluszek, Torunia i Kutna, Poznania i Ostrowa Wielkopolskiego, oraz drogi krajowe z Gdańska i Torunia, z Konina, Wrocławia, Piotrkowa Trybunalskiego i Częstochowy oraz z Warszawy. W najbliższym czasie krzyżować się też będą (ok. 10 km od miasta) dwie najważniejsze transeuropejskie autostrady – A1 i A2.

W 2003 r. zlokalizowano geograficzny środek Łodzi.

[edytuj] Historia

Zobacz więcej w osobnym artykule: Kalendarium historii Łodzi.

Pierwsza wzmianka w dokumencie z 1332 r. (wieś Łodzia); prawa miejskie nadane w Przedborzu nad Pilicą w 1423 r., a wraz z nimi pozwolenie na organizowanie targów. Do końca XVII w. Łódź rozwija się jako małe miasteczko rolnicze, będące własnością biskupstwa włocławskiego. Staje się ona wtedy lokalnym ośrodkiem handlowym oraz rzemieślniczym (mieściło się tu osiem młynów oraz warsztaty kołodziejów, bednarzy, szewców, cieśli i rzeźników). W szczytowym okresie rozwoju "Łodzi rolniczej" na początku XVI w., miasteczko liczy ok. 700 mieszkańców. Okres najazdów szwedzkich w połowie XVII w. doprowadza do upadku i częściowego wyludnienia. W 1739 r. w Łodzi mieszkało raptem 97 rodzin. W 1777 r. Łódź liczyła 265 mieszkańców, a w mieście stało 66 domów. Po II rozbiorze Polski w 1793 r. Łódź trafia do zaboru pruskiego. W tym czasie liczy jedynie 250 mieszkańców, a obszar zabudowany obejmuje obecne Stare Miasto. W 1798 r., wskutek sekularyzacji dóbr kościelnych, staje się miastem rządowym. Od 1807 r. należy do Księstwa Warszawskiego, od 1815 do Królestwa Polskiego. W 1820 r. – decyzją władz rządowych – włączenie Łodzi do grona osad przemysłowych i przeznaczenie jej roli ośrodka tkackiego i sukienniczego. Przemawiają za tym warunki naturalne i prawne:

• państwowa własność ziemi – możliwość wydzielania działek osadnikom,
• duże zalesienie – drewno jako materiał budowlany i opałowy,
• liczne drobne rzeczki o dużym spadku (m.in. Ostroga/Łódka, Jasień, Olechówka) – energia do napędu maszyn.

Decyzja ta jest początkiem okresu rozwoju "Łodzi przemysłowej". Do Łodzi przybywają przedsiębiorcy i robotnicy m.in. z Wielkopolski i Śląska, ale głównie z Brandenburgii, Saksonii, Czech i Moraw. Aby sprostać potrzebom producentów tkanin i dzianin oraz rzeszy zatrudnionych u nich pracowników, władze miejskie – w latach 1821-1823 – rozplanowują i wytyczają osadę sukienniczą Nowe Miasto. Ulokowano ją na południe od istniejącego Starego Miasta, a najważniejszym jej elementem jest centralnie położony, ośmioboczny rynek, z czterema wylotowymi ulicami na jego osiach (dzisiejszy Plac Wolności). W latach 1824-1827 wytyczają kolejną osadę – Łódka, położoną na południe od Nowego Miasta, wzdłuż osi, którą stanowi ulica Piotrkowska. Następuje gwałtowny rozwój Łodzi i przeobrażenie jej w ciągu kilkudziesięciu lat z małej mieściny (liczącej w 1830 r. 4 tys., a w 1865 r. 40 tys.) w przemysłową metropolię z 300 tys. mieszkańców w 1900 r. i 500 tys. w 1914 r. Na początku okresu "Łodzi wielkoprzemysłowej" powstają wielkie manufaktury, m.in. kompleks fabryczny Ludwika Geyera, rozwijający się od 1828 r. – z pierwszą na terenach Królestwa Polskiego maszyną parową (1839) – znany dziś jako Biała Fabryka. W latach trzydziestych jest to największe przedsiębiorstwo przemysłowe w Królestwie Polskim. Łódź eksportuje swoje wyroby głównie do Rosji i Chin.

Okres po upadku Powstania Listopadowego (1831) przynosi bariery celne i pewną stagnację. Jednak kolejną koniunkturę napędzają w drugiej połowie XIX w. rozwój rynku wewnętrznego, otwarcie w 1865 r. linii kolejowej Fabryczno-Łódzkiej do Koluszek na trasie kolei Warszawsko-Wiedeńskiej, napływ taniej siły roboczej (po uwłaszczeniu chłopstwa) i ponowne otwarcie eksportu (zniesienie przez Rosję granicy celnej w 1851 r.)oraz wprowadzenie w 1877 r. tzw. złotych ceł na granicy Cesarstwa Rosyjskiego. W tym czasie rosną fortuny przemysłowe Scheiblerów, Grohmanów, Poznańskich. Powstają pierwsze miejscowe banki (w 1872 r. z inicjatywy Karola Scheiblera – Bank Handlowy w Łodzi oraz Towarzystwo Kredytowe Miejskie w Łodzi), udzielające głównie kredytów handlowych. Rośnie też udział lokalnego kapitału w bankach warszawskich. Łódź staje się miejscem wielkich szans, głównie dla Żydów, Niemców, Polaków i Rosjan – przysłowiową Ziemią Obiecaną (jest to publicystyczne określenie Łodzi, będące tytułem jednej z najlepszych powieści W. Reymonta). Ich ślady są ciągle czytelne w dzisiejszym mieście w postaci zespołów pofabrycznych, zabytków architektonicznych, świątyń czy cmentarzy.

[edytuj] Podział administracyjny

Łódź podzielona jest na 5 dzielnic administracyjnych – ich powierzchnie przedstawia tabela (stan na 31 grudnia 2003).

Dzielnica	Powierzchnia
	km²	%
Bałuty	78,9	26,8
Górna	71,9	24,4
Polesie	46,0	15,6
Śródmieście	6,8	2,3
Widzew	90,8	30,9
Razem	294,4	100,0

[edytuj] Turystyka

Pałac Izraela Poznańskiego przy ul. Ogrodowej

Rynek Starego Miasta

Biała Fabryka Geyera przy ul. Piotrkowskiej

Pałac Heinzla – obecnie Urząd Miasta Łódź

Pałac Roberta Schweikerta, ob. Instytut Europejski w Łodzi

Cerkiew prawosławna Aleksandra Newskiego przy ul. Kilińskiego

Remiza strażacka na Księżym Młynie

Ławeczka Tuwima

Manufaktura

Rekordowe graffiti przy Piotrkowskiej

[edytuj] Zabytki

• Plac Wolności z klasycystycznym ratuszem z 1827 r., jeden z nielicznych na świecie placów w kształcie ośmiokąta foremnego
• Ulica Piotrkowska – jeden z najdłuższych deptaków Europy, a wzdłuż niego eklektyczne i secesyjne kamienice z XIX i XX w., m.in.:
  • Pałac Maksymiliana Goldfedera z 1892 r. przy ul. Piotrkowskiej 77
  • Eklektyczna kamienica Pod Gutenbergiem Jana Petersilgego z 1896 r. przy ul. Piotrkowskiej 86
  • Neobarokowy pałac Juliusza Heinzla z 1882 r. przy ul. Piotrkowskiej 104 (obecnie siedziba władz miejskich)
  • Pałac Roberta Schweikerta z początku XX w. przy ul. Piotrkowskiej 262/264 (obecnie siedziba Instytutu Europejskiego)
  • Neorenesansowy pałac braci Steinertów z 1896 r. przy ul. Piotrkowskiej 272
  • Dwór Ludwika Geyera z 1833 r. przy ul. Piotrkowskiej 286
• Pasaż Meyera – prywatna ulica z elektycznymi rezydencjami z 1886 r. (obecnie ul. St. Moniuszki)
• Pałace rodziny Poznańskich:
  • Neobarokowy pałac z 1898 r. przy ul. Ogrodowej 15 (obecnie Muzeum Historii Miasta Łodzi)
  • Pałac z 1896 r. przy ul. Więckowskiego 36 (obecnie Muzeum Sztuki w Łodzi)
  • Neorenesansowy pałac z 1904 r. przy ul. Gdańskiej 32 (obecnie Akademia Muzyczna w Łodzi)
• Pałac Scheiblera z 1865 na pl. Zwycięstwa (obecnie Muzeum Kinematografii w Łodzi)
• Rezydencja Edwarda Herbsta z 1876 r. przy ul. Przędzalnianej 72 (obecnie filia Muzeum Sztuki w Łodzi)
• Pałac Roberta Biedermanna z 1878 r. przy ul. Kilińskiego 2
• Neorenesansowa willa Arnolda Stillera z 1893 r. przy ul. Jaracza 45 (obecnie w budynku mieści się restauracja, klub i pomieszczenia biurowe)
• Pałac J. Hertza z 1898 r. przy al. Kościuszki 4 (obecnie rektorat Uniwersytetu Medycznego)
• Pałac Rudolfa Kellera z 1890 r. przy ul. Gdańskiej 49/51
• Pałacyk Reinhardta Bennicha z 1904 r. przy ul. Gdańskiej 89
• Secesyjny pałacyk Elektrowni Łódzkiej przy ul. Gdańskiej 107
• Secesyjna willa Reinholda Richtera z 1904 r. przy ul. ks. Skorupki 6/8 (obecnie rektorat Politechniki Łódzkiej)
• Secesyjna willa Leopolda Kindermanna z 1903 r. przy ul. Wólczańskiej 31/33 (obecnie siedziba Miejskiej Galerii Sztuki Pod Jabłoniami)
• Klasycystyczny budynek dawnego Bielnika Kopischa z 1826 r. przy ul. Tymienieckiego 5 (obecnie GETIN Bank SA)
• Neorenesansowa willa Henryka Grohmana z 1892 r. przy ul. Tymienieckiego 24/26 (obecnie Muzeum Książki Artystycznej w Łodzi)
• Secesyjna willa Leona Kaufmana z 1911 r. przy ul. Żeromskiego 96 (obecnie Fortis Bank Polska S.A.)
• Zespół cmentarzy (katolicki, ewangelicki, prawosławny) z zabytkowymi grobowcami, założony w 1856 r. przy ulicy Ogrodowej 39/43 (tzw. Stary Cmentarz)
• Cmentarz żydowski na Bałutach przy ul. Brackiej 40, założony w 1892 r.; największa nekropolia żydowska w Europie (42 ha, ponad 200 tys. pochowanych), z największą na świecie żydowską budowlą cmentarną (grób Izraela Poznańskiego)
• Zespół klasztorny oo. franciszkanów przy ul. Okólnej 185:
  • Barokowy kościół św. Antoniego z 1723 r.
  • Budynek klasztorny z 1746 r.
• Zespół kaplic drewnianych przy ul. Wycieczkowej 75:
  • Kaplica św. Antoniego z 1676 r.
  • Kaplica św. Rocha z początku XVIII w.
• Kościół rzymskokatolicki św. Józefa, drewniany, z 1768 r. przy ul. Ogrodowej 22 (przeniesiony ze Starego Miasta)
• Neoromański kościół rzymskokatolicki Podwyższenia Świętego Krzyża z 1880 r. przy ul. Sienkiewicza 38
• Neobizantyjska Cerkiew Archikatedralna (prawosławna) św. Aleksandra Newskiego z 1884 r. przy ul. Kilińskiego 56
• Neorenesansowy kościół luterański Świętej Trójcy z 1891 r. na Placu Wolności (od 1945 r. kościół rzymskokatolicki Zesłania Ducha Świętego)
• Neoromański kościół luterański św. Jana z 1884 r. przy ul. Sienkiewicza 60 (od 1945 r. kościół rzymskokatolicki Najświętszego Imienia Jezus oo. jezuitów)
• Neoromański kościół ewangelicko-augsburski św. Mateusza z 1928 r. przy ul. Piotrkowskiej 283
• Neogotycki kościół rzymskokatolicki Wniebowzięcia NMP z 1897 na Placu Kościelnym
• Neogotycka rzymskokatolicka Archikatedra św. Stanisława Kostki z 1912 r. przy ul. Piotrkowskiej 265 i pałac biskupi
• Grób Nieznanego Żołnierza w Łodzi nieopodal katedry
• Klasycystyczna tkalnia Ludwika Geyera z lat 1835-1837, tzw. Biała Fabryka przy ul. Piotrkowskiej 282/284 (obecnie Centralne Muzeum Włókiennictwa)
• Eklektyczny zespół fabryczny Izraela Poznańskiego z lat 1872-1897 przy ul. Ogrodowej (obecnie centrum handlowe Manufaktura)
• Eklektyczne zespoły fabryczne Karola Scheiblera z lat 1855-1914 na pl. Zwycięstwa 2, przy ul. ks. W. Tymienieckiego oraz Kilińskiego
• Zespół osiedli robotniczych Karola Scheiblera z lat 1873-1900 tzw. Księży Młyn przy ul. Księży Młyn, Przędzalnianej, Fabrycznej, ks. W. Tymienieckiego
• Zespół budynków straży pożarnej z 1878 r. przy ul. ks. W. Tymienieckiego 30
• Eklektyczna tkalnia Ludwika Grohmana z 1896 r. przy ul. Targowej

[edytuj] Inne atrakcje

• Łódzkie ZOO – przy ul. Konstantynowskiej, założone w 1938 r. na terenach będących pozostałością Puszczy Łódzkiej
• Łódzki Ogród Botaniczny – przy ul. Krzemienieckiej, gdzie na powierzchni 64 ha rosną gatunki flory rodzimej oraz liczne rośliny obcego pochodzenia, zebrane w 9 działach tematycznych: flora polska, ogród japoński, systematyka roślin zielonych, alpinarium, arboretum, rośliny ozdobne, rośliny lecznicze i przemysłowe, biologia roślin i dział zieleni parkowej
• Palmiarnia Łódzka – w najstarszym parku miejskim w Łodzi Źródliska przy ul. Piłsudskiego, spadkobierczyni kolekcji roślin – przede wszystkim palm – z oranżerii fabrykantów i carskich urzędników
• Las Łagiewnicki – będący największym miejskim kompleksem leśnym w Europie, z wydzielonym fragmentem jako rezerwat, z ośrodkiem rekreacyjno-wypoczynkowym Arturówek i szlakami dla turystów
• Parki w Łodzi – w Łodzi znajduje się ponad 30 parków, które pełnią wiele niezwykle ważnych funkcji ekologicznych i społecznych i są nieocenionym elementem struktury miasta
• Rudzka Góra – przy ul. Starorudzkiej, z trasami dla rowerów górskich, 800-metrowym torem saneczkowym i znajdującą się u jej podnóża stylową bacówką
• Uliczna Galeria Wielkich Łodzian – jedyna chyba tego typu w Europie, tak oryginalna w formie i lokalizacji, ze znaną w całej Polsce Ławeczką Tuwima przy ulicy Piotrkowskiej
• Największe graffiti na świecie – umieszczone na ścianie o powierzchni ponad 900 m² przy ul. Piotrkowskiej 152; rekord wpisany został do Księgi Rekordów Guinnessa
• Linia tramwajowa 0, obsługiwana zabytkowym składem 5N+5ND w każdą letnią niedzielę.
• Centrum Manufaktura, największy obiekt handlowo-usługowo-rozrywkowy w Polsce przy ulicy Karskiego 5.

[edytuj] Informacja turystyczna

• Centrum Informacji Turystycznej, ul. Piotrkowska 87 (wcześniej przy al. Kościuszki 88)
• Izba Turystyki Ziemi Łódzkiej, ul. Kopcińskiego 31/33
• PTTK Oddział Łódzki, ul. Wigury 12a
• Biuro Promocji, Turystyki i Współpracy z Zagranicą, ul. Piotrkowska 104a
• Muzeum Historii Miasta Łodzi, ul. Ogrodowa 15

[edytuj] Łodziofile

• Towarzystwo Przyjaciół Łodzi, ul. Łagiewnicka 54/56
• Stowarzyszenie Przyjaciół Starego Miasta w Łodzi, ul. Stary Rynek 1
• Towarzystwo Opieki Nad Zabytkami Oddział w Łodzi, ul. Wigury 12a
• Fundacja Ulicy Piotrkowskiej
• Stowarzyszenie Łódka – ulica Księży Młyn 1

[edytuj] Komunikacja

Zobacz więcej w osobnym artykule: Tramwaje w Łodzi.

Łódź stanowi ważny węzeł komunikacyjny. Przez miasto i w jego pobliżu przebiegają drogi krajowe i międzynarodowe:

• 1 E75 Gdańsk – Toruń – Łódź – Częstochowa – Cieszyn – granica państwa
• A2 E30 Nowy Tomyśl – Poznań – Łódź
• 14 Łowicz – Stryków – Łódź – Zduńska Wola – Sieradz – Złoczew – Walichnowy
• 72 Konin – Turek – Uniejów – Łódź – Brzeziny – Rawa Mazowiecka.

Miasto posiada międzynarodowy port lotniczy Lublinek, dworce kolejowe: Łódź Fabryczna, Łódź Kaliska, dworce autobusowe: Łódź Centralna, Łódź Północna.

Komunikację miejską stanowi 71 linii autobusowych (w tym 7 nocnych) i 19 linii tramwajowych (w tym 4 regionalne). Obsługują je nowoczesne pojazdy: ponad 70% taboru autobusowego stanowią niskopodłogowce. Po ulicach Łodzi jeździ także 15 całkowicie niskopodłogowych tramwajów typu Cityrunner.

W najbliższym czasie powstanie Łódzki Tramwaj Regionalny, który będzie jeździł pomiędzy Zgierzem, Łodzią a Pabianicami. Całkowity koszt może przekroczyć 265 mln zł. Połowę tej sumy wyłoży Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego.

[edytuj] Gospodarka

Zobacz więcej w osobnym artykule: Gospodarka Łodzi.

Przemysł włókienniczy, który stworzył potęgę Łodzi, ma coraz mniejsze znaczenie. Z liczących się w tej branży, pozostały m.in. Próchnik, Redan S.A. i Zakłady Tekstylno-Konfekcyjne Teofilów.

Obecnie szczególne znaczenie dla miasta mają rozwój nowych technologii, infrastruktury oraz pozyskiwanie inwestorów w trzech branżach: centra zaplecza biznesowego (tzw. BPO – Business Process Offshoring), logistyka i AGD.

Swoje siedziby w Łodzi mają mBank i Multibank, a centra usług biurowych GE Money Bank i Philips (jego Europejskie Centrum Księgowości powstałe w Łodzi obsługuje 115 oddziałów z 20 krajów). W Łodzi powstała Grupa Atlas, a siedzibę ma polski przewoźnik lotniczy – Centralwings.

Łódzką domeną stała się produkcja sprzętu AGD, w Łodzi zainwestowali m.in. Merloni Indesit i Bosch/Siemens oraz ich poddostawcy. Dzięki temu Łódź stała się jednym z dominujących w Europie ośrodków produkcji tego sprzętu.

W ciągu ostatnich lat w Łodzi zainwestowali też: Gillette (największa na świecie fabryka tej firmy jest w Łodzi), VF Corporation, ABB, Polska Grupa Farmaceutyczna, Hutchinson, Ericpol, TP SA czy ComArch. Accenture tworzy tzw. informatyczne centrum Demo, a centrum księgowe tworzy CitiBank. W 2006 r., amerykański potentat informatyczny Dell, zdecydował wybudować w mieście swoją fabrykę.

Powstały też duże centra handlowo-rekreacyjne, m.in. Galeria Łódzka i Manufaktura (zajmująca powierzchnię aż 27 ha).

• Łódzka Specjalna Strefa Ekonomiczna
• ŁOP – Łódzki Okręg Przemysłowy

[edytuj] Kultura

Łódź to również ośrodek kulturalny, pełen różnego rodzaju imprez muzycznych, teatralnych, literackich, plastycznych i filmowych. Tu rokrocznie odbywa się kilkadziesiąt festiwali i przeglądów (m.in. Explorers Festiwal czy Festiwal Nauki, Techniki i Sztuki).

W mieście funkcjonuje 16 placówek muzealnych, z unikalnym w Europie Centralnym Muzeum Włókiennictwa, oraz Narodowym Muzeum Sztuki – posiadającym najbogatsze w Polsce zbiory sztuki współczesnej. Działa też wiele teatrów (m.in. Teatr Wielki, Teatr Muzyczny, teatry dramatyczne, teatry dla dzieci), Filharmonia (w niedawno przebudowanym futurystycznym gmachu nawiązującym jednak frontonem do dawnej fasady filharmonii), kina i galerie.

Licznie odwiedzanym przez publiczność wydarzeniem artystycznym są Łódzkie Spotkania Baletowe. Co dwa lata – na scenie łódzkiego Teatru Wielkiego – prezentowane są najnowsze trendy w światowym balecie.

Miasto, nie bez powodu określane jest mianem "HollyŁódź", stanowi przecież największy w Polsce ośrodek produkcji filmowej. W Wytwórni Filmów Fabularnych zrealizowano w drugiej połowie XX w. większość polskich filmów fabularnych. W Wytwórni Filmów Oświatowych powstają filmy edukacyjne i znakomite dokumenty np. nagrodzony Europejską Nagrodą Filmową Felix Usłyszcie mój krzyk Macieja Drygasa. W słynnym Studio Małych Form Filmowych Se-ma-for powstawały znakomite animowane seriale dla dzieci Miś Uszatek, Colargol, Zaczarowany ołówek, Kot Filemon. W Se-ma-forze Zbigniew Rybczyński zrealizował film Tango, za który otrzymał Oscara. Tu istnieje Państwowa Wyższa Szkoła Filmowa, Telewizyjna i Teatralna, gdzie pierwsze swoje zawodowe kroki stawiali m.in. Andrzej Wajda, Roman Polański czy Krzysztof Kieślowski. Tu także od 2000 r. odbywa się prestiżowy Festiwal Camerimage – impreza, na którą przyjeżdżają najwybitniejsi operatorzy i reżyserzy z całego świata.

Łódź ma także szczęście do sukcesów grup muzycznych oraz wykonawców – O.S.T.R., Trubadurzy, Varius Manx, Ich Troje, Blue Cafe, Cool Kids of Death, Coma, Mikrowafle, zdobywają grono wiernych słuchaczy w całym kraju, a nawet poza jego granicami.

Centrum kulturalnym miasta jest linia ulic Piłsudskiego – Piotrkowska – Kościuszki/Zachodnia, aż do Pałacu Poznańskiego i budowanej tuż za nim – na terenach dawnego imperium włókienniczego fabrykanta Izraela Poznańskiego – Manufaktury, która niebawem stanie się swoistym miastem w mieście. W tych starych budynkach z czerwonej cegły powstaje ogromne centrum handlu, usług, biznesu, nauki, mody, kultury i sztuki.

Na Piotrkowskiej, wraz z przecinającymi ją ulicami, obok najlepszego w Polsce wyboru małych pubów i restauracji, a latem ogródków piwnych, których tradycje sięgają XIX w., znajdują się salony mody, kina, teatry, filharmonia, galerie sztuki, muzea. Coraz więcej jest także luksusowych sklepów i banków. Tu można przyjść, usiąść i popatrzeć na tętniące życiem miasto.

[edytuj] Festiwale i przeglądy

Zobacz więcej w osobnym artykule: Festiwale i przeglądy w Łodzi.

Rokrocznie w Łodzi odbywa się kilkadziesiąt festiwali i przeglądów. Dzięki nim oraz bogatej ofercie kulturalnej łódzkich teatrów, muzeów i galerii, miasto coraz bardziej jest kojarzone z miejscem o interesujących przedsięwzięciach artystycznych. Z roku na rok powiększa się też liczba festiwali rozpoznawalnych nie tylko w Polsce, ale i na świecie (m.in. Camerimage, Festiwal Dialogu Czterech Kultur, Międzynarodowy Festiwal Fotografii, Festiwal Fiesta Libre), przyciągając coraz większe grono turystów oraz miłośników teatru, filmu czy muzyki.

[edytuj] Kina

• Silver Screen (10 sal)
• Cinema City (14 sal)
• Kino Baltyk
• Kino Polonia
• Kino Charlie
• Kino Cytryna

[edytuj] Teatry

Zobacz więcej w osobnym artykule: Teatry w Łodzi.

W Łodzi w wielu miejscach można obcować ze sztuką teatralną. Działa tu m.in. Teatr im. Stefana Jaracza w Łodzi, Teatr Muzyczny, teatry dramatyczne, teatry dla dzieci. Znajduje się tu także Teatr Wielki, będący drugim pod względem wielkości gmachem operowym w kraju i jednym z największych w Europie – ponad 1300 miejsc na widowni. Zainaugurował on swoją działalność w 1967 r. i do tej pory przygotował ponad 240 premier. W bieżącym repertuarze Teatru Wielkiego znajduje się kilkanaście oper, baletów, operetek – od klasyki po dzieła współczesne.

[edytuj] Muzea

Zobacz więcej w osobnym artykule: Muzea w Łodzi.

Wśród licznych placówek muzealnych, które znajdują się w Łodzi, jest m.in. Narodowe Muzeum Sztuki – z unikatową w skali Europy, gromadzoną od lat 30. XX w., kolekcją sztuki nowoczesnej, Centralne Muzeum Włókiennictwa – posiadające (w zabytkowym gmachu Białej Fabryki Ludwika Geyera) największą w Polsce kolekcję tkaniny artystycznej, Muzeum Historii Miasta Łodzi (w pałacu Izraela Poznańskiego, jednego ze współtwórców XIX-wiecznej potęgi przemysłowej miasta), Muzeum Archeologiczne i Etnograficzne – z zabytkami regionu łódzkiego oraz wspaniałą kolekcją numizmatyczną – z monetami, wśród których wiele prezentowanych ocalało tylko w kilku lub kilkunastu egzemplarzach na świecie, czy jedyne w Polsce Muzeum Kinematografii, w którym znajduje się zabytkowy sprzęt filmowy, rekwizyty ze słynnych filmów i lalki z Se-ma-fora.

[edytuj] Sport

Zobacz więcej w osobnym artykule: Sport w Łodzi.

Łódzkie kluby sportowe (opisane):

• Anilana Łódź - piłka ręczna
• AZS Łódź [1] – lekkoatletyka
• Budowlani Łódź [2] – rugby, zapasy
• Elta Łódź - tenis stołowy, piłka nożna
• Kolejarz łódź - piłka nożna
• Klub Rowerowy Adventure Łódź [3] – kolarstwo górskie
• ŁKS Łódź [4] – koszykówka, piłka nożna, siatkówka, tenis ziemny
• Łódzki Klub Jeździecki – jeździectwo
• Orzeł Łódź – sport żużlowy
• Start Łódź – siatkówka
• TŻ Łódź [5] – sport żużlowy
• Widzew Łódź [6] – piłka nożna

[edytuj] Edukacja i Nauka

• Centrum Badań Molekularnych i Makromolekularnych PAN
• Centrum Badań Mikrobiologicznych PAN
• Europejskie Regionalne Centrum Ekohydrologii UNESCO

rektorat UŁ

Pałac Jakuba Hertza – obecnie rektorat UM

Pałac Karola Poznańskiego – obecnie rektorat AM

Willa Reinholda Richtera – obecnie rektorat PŁ

[edytuj] Wyższe uczelnie w Łodzi

W Łodzi istnieją obecnie 23 uczelnie wyższe (6 państwowych i 17 niepaństwowych).

Uczelnie publiczne:

• Akademia Muzyczna im. Grażyny i Kiejstuta Bacewiczów AM
• Akademia Sztuk Pięknych im. Władysława Strzemińskiego ASP
• Państwowa Wyższa Szkoła Filmowa, Telewizyjna i Teatralna im. Leona Schillera PWSFTviT
• Politechnika Łódzka PŁ
• Uniwersytet Łódzki UŁ
  • Wydział zamiejscowy m.in. w Sieradzu
• Uniwersytet Medyczny UM
  • Wydział zamiejscowy w Piotrkowie Tryb.

Uczelnie niepaństwowe:

• Salezjańska Wyższa Szkoła Ekonomii i Zarządzania SWSEiZ
• Społeczna Wyższa Szkoła Przedsiębiorczości i Zarządzania SWSPiZ
  • Wydziały zamiejscowe w Brodnicy, Ostrowie Wlkp., Warszawie i Garwolinie
• Wyższe Seminarium Duchowne WSD
• Wyższe Seminarium Duchowne Towarzystwa Salezjańskiego WSDTS
• Wyższe Seminarium Duchowne oo. Franciszkanów WSDOo.F
• Wyższa Szkoła Administracji Publicznej w Łodzi WSAP
• Wyższa Szkoła Edukacji Zdrowotnej WSEZ
• Wyższa Szkoła Finansów i Informatyki im. prof. J. Chechlińskiego WSFiInf
  • Wydział zamiejscowy w Kaliszu
• Wyższa Szkoła Humanistyczno-Ekonomiczna WSHE
  • Wydziały zamiejscowe w Bydgoszczy i Koninie
• Wyższa Szkoła Informatyki WSInf
  • Wydziały zamiejscowe w Bydgoszczy, Włocławku i Opatówku
• Wyższa Szkoła Kupiecka WSK
  • Wydziały zamiejscowe w Piotrkowie Tryb., Sieradzu, Koninie i Szczecinku
• Wyższa Szkoła Marketingu i Biznesu WSMiB
• Wyższa Szkoła Pedagogiczna WSP
• Wyższa Szkoła Studiów Międzynarodowych WSSM
• Wyższa Szkoła Sztuki i Projektowania WSSiP
• Wyższa Szkoła Turystyki i Hotelarstwa WSTiH
• Wyższa Szkoła Zawodowa Łódzkiej Korporacji Oświatowej WSZ ŁKO

[edytuj] Łodzianie

[edytuj] Honorowi Obywatele Łodzi

• Artur Brauner
• Karl Dedecius
• Kazimierz Dejmek
• Marek Edelman
• Jan Karski
• Jan Paweł II
• Stefan Miecznikowski
• Arnold Mostowicz
• Józef Piłsudski
• Roman Polański
• Jan Soldenhoff-Zdrojewski
• Albert Thomas
• Andrzej Wajda
• Władysław Ziółek

[edytuj] Laureaci plebiscytu "Łodzianin Roku"

• 1992 – Jaromir Jedliński, Andrzej Ostoja-Owsiany i Andrzej Pawelec
• 1993 – Marek Markiewicz
• 1994 – Jerzy Kropiwnicki
• 1995 – Wacław Dec
• 1998 – Jan Machulski
• 1999 – Marek Edelman
• 2000 – Marcel Szytenchelm
• 2001 – ks. Piotr Turek
• 2002 – Piotr Dzięcioł
• 2003 – Tadeusz Robak
• 2004 – Marek Belka
• 2005 – Andrzej Niemczyk
• 2006 - Leszek Markuszewski

[edytuj] Znani łodzianie

Zobacz więcej w osobnym artykule: Lista znanych osób związanych z Łodzią.

Z miastem związanych było i jest wiele osób, w których życiu Łódź odegrała znaczącą rolę i którzy w Łodzi pozostawili swój ślad:

• materialny – istniejący do dziś, w postaci dzieł sztuki, pomników architektury czy budynków użyteczności publicznej,
• niematerialny – w nauce, kulturze, życiu politycznym, nie tylko Polski, ale także Europy i świata.

[edytuj] Miasta partnerskie

Miasto	Kraj	Data podpisania umowy
Barreiro	Portugalia	03.09. 1996
Chemnitz	Niemcy	1972
Iwanowo	Rosja	21.01. 1992
Kaliningrad	Rosja	1992
Lyon	Francja	1991
Mińsk	Białoruś	25.02. 1993
Murcja	Hiszpania	14.10. 1999
Odessa	Ukraina	07.05. 1993
Örebro	Szwecja	25.08. 2001
Puebla	Meksyk	1997
Rustawi	Gruzja	27.06. 1995
Stuttgart	Niemcy	26.09. 1988
Szeged	Węgry	2004
Tampere	Finlandia	1996
Tel Awiw	Izrael	1994
Tianjin	Chińska Republika Ludowa	11.10. 1994
Wilno	Litwa	22.01. 1991

[edytuj] Przypisy

[edytuj] Literatura

• Łódź. Dzieje miasta, red. R. Rosin, t. 1: do roku 1918, red. B. Baranowski, J. Fijałek, Łódź-Warszawa 1980, wyd. 2 1988.
• Parki Łodzi, red. Jakub Mowszowicz, Łódź 1962.
• Waldemar Bieżanowski,Łódka i inne rzeki łódzkie, Łódź ZORA 2004.
• Waldemar Bieżanowski,Z dziejów kanalizacji i wodociągów łódzkich, Łódź ZORA 2006.
• Archiwum Państwowe w Łodzi zespół nr 39\520\0 obejmujący lata 1938-1944.
• Mirosław Jaskulski,Stare fabryki Łodzi, Łódź 1995 ISBN 83-86699-01-9.
• Grażyna Kobojek,Księży Młyn, Łódź 1998 ISBN 83-86699-11-6.
• Małgorzata Laurentowicz-Granas, Joanna Manzett-Kubiak, Pałace Ziemi Obiecanej, Łódź 1997 ISBN 83-86699-10-8.
• Stanisław Łukawski, Łódzka secesja, Łódź 1997 ISBN 83-86699-02-7 ISBN 83-86699-02-7.
• Leszek Skrzydło, Rody fabrykanckie, Łódź 1999.
• Leszek Skrzydło, Rody fabrykanckie II, Łódź 2000 ISBN 83-87522-23-6.
• Krzysztof Stefański, Gmachy użyteczności publicznej dawnej Łodzi, Łódź 2000 ISBN 83-86699-45-0.
• Mirosław Zbigniew Wojalski, Działo się w Łodzi..., wyd. II' Łódź 1996 ISBN 83-86699-00-0.
• Mirosław Zbigniew Wojalski, Cmentarz Żydowski w Łodzi, Łódź 1999, wyd III 2002.
• Mirosław Zbigniew Wojalski, Kieszonkowa kronika dziejów Łodzi, Łódź 1998 ISBN 83-86699-42-6, wyd V 2006.
• Mirosław Zbigniew Wojalski 575 lat Miasta Łodzi, Łódź 1998 ISBN 83-8669-13-2, wyd V 2006.
• Praca zbiorowa, Łódź – Księży Młyn. Historia ludzi, miejsca i kultury, Łódź 1998.
• Praca zbiorowa, Łódź 2000. W drodze do przyszłości, Łódź 1995.

[edytuj] Zobacz też

• Herb Łodzi
• Hejnał Łodzi
• Vicky Leandros "Theo, wir fahr'n nach Lodz"
• Gwara łódzka
• Ulica Piotrkowska w Łodzi
• Księży Młyn
• Pałac Izraela Poznańskiego
• Teatr Wielki
• Łódzkie wieżowce
• Filharmonia Łódzka
• Stowarzyszenie Śpiewacze "Harmonia" - najstarszy chór z Łodzi
• Port lotniczy Łódź im. Władysława Reymonta
• Ring autostradowy wokół Łodzi
• Las Łagiewnicki w Łodzi
• Palmiarnia Łódzka
• Tramwaje w Łodzi
• Ruda Pabianicka
• Nowosolna
• Powiat łódzki
• Synagogi Łodzi

[edytuj] Linki zewnętrzne

[edytuj] Instytucje, strony oficjalne

• Oficjalna strona miasta
• Urząd Miasta Łodzi
• Port Lotniczy im. Władysława Reymonta
• Plan miasta udostępniany przez Ośrodek Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej w Łodzi

[edytuj] Historia i zabytki

• Stara Łódź
• Zabytki Łodzi
• Łódzka secesja
• Historia Łodzi – Polskie Towarzystwo Historyczne
• Informator kulturalny
• Łódź – zimą równie ciekawa

[edytuj] Inne

• kategoria Łódź w katalogu DMOZ
• Zdjęcia Łodzi
• Zdjęcie satelitarne Łodzi w Wikimapii
• Internetowe Radio O Łodzi.
• Studenckie Radio Żak Politechniki Łódzkiej
• Wydarzenia kulturalne