30 Pułk Piechoty

Z Wikipedii

30 PUŁK STRZELCÓW KANIOWSKICH

Pułk ten powstał w listopadzie 1918 r. z oddziałów POW w Łowiczu – jako 30 pp. Ziemi Łowickiej. Organizatorem pułku i jego pierwszym dowódcą był ppłk Franciszek Karewo. Pułk organizacyjnie był w składzie 10 Dywizji Piechoty – zorganizowanej na bazie 4 Dywizji Strzelców. W drugiej połowie 1919 r. pułk został skierowany do walk w obronie Lwowa, następnie walczył z Ukraińcami pod Kulparkowem, Parsenkówką, Zimną Wodą, Łapanówką i Kaltwasserem. W tym czasie pułkiem dowodził płk Franciszek Sikorski. Sukces bojowy żołnierze pułku odnieśli pod Żyrawnem nad Świcą. Od końca maja do pierwszych dni lipca część pododdziałów pułku pełniła służbę wartowniczą na zachodniej granicy państwa. Po przybyciu z Kubania do kraju 4 Dywizji Strzelców, dowodzonej przez gen. Lucjana Żeligowskiego, jej żołnierze zasilają szeregi 30 pp. i razem biorą udział w ofensywie kijowskiej tocząc jednocześnie zwycięską walkę pod Kaniowem (stąd nazwa "Strzelcy Kaniowscy").

W dniach 14-16 lipca w rejonie Sadki (nad rzeką Seret) pułk bierze udział w ostatecznej ofensywie przeciwko wojskom ukraińskim. Wkrótce walczy pod Połockiem i Leplą, skąd przegrupowuje się na postój do Berezyny. W maju 1920 r. walczy z przeważającymi wojskami nieprzyjacielskim pod Biełkami i Kozinami. W czerwcu żołnierze pułku zostali wycofani na pozycje między Okuninem i Stelmachowem, z zadaniem obrony Warszawy. W sierpniu dowodzenie pułkiem przejął ppłk Kazimierz Jacynik. 15 i 16 sierpnia pułk wsławił się brawurowym wtargnięciem do Radzymina zajętego przez wojska rosyjskie. Jacynik odzyskał Radzymin siłami dwóch kompanii I batalionu 30 pułku, szwadronu 201 pułku szwoleżerów i II dywizjonu 4 pułku strzelców konnych. Pod koniec sierpnia walczył z konnicą Budionnego w rejonie Zamościa i Hrubieszowa, ponosząc największe w dziejach pułku straty. Ostatnią walkę wojnie 1920 r. pułk stoczył w dniach 11-13 września, w czasie końcowych działań pościgowych oddziałów polskich, zakończonych opanowaniem miasta Sokal nad Bugiem. Po zakończeniu działań wojennych pułk został skierowany do Skierniewic, gdzie stacjonował do 1924 r., w składzie 10 Dywizji Piechoty, której dowództwo znajdowało się w Łodzi. Tam otrzymał wyróżniającą nazwę "Strzelców Kaniowskich". 11 lipca tego roku, pułk został przeniesiony na stałe do Warszawy, do głównego budynku koszarowego (nr 63) Cytadeli. W czasie przewrotu majowego 1926 r. żołnierze pułku opowiedzieli się po stronie rządu. 9 czerwca 1928 r., w rocznicę bitwy pod Kaniowem, prezydent Rzeczypospolitej Polski wręczył pułkowi sztandar ufundowany przez mieszkańców Łowicza, Łodzi i Warszawy. W latach 30. XX w. w pułku funkcjonowała Szkoła Podoficerska. 4-5 września 1939 r. pułk razem z 10 DP został włączony w skład Armii "Łódź", z którą walczył w rejonie Sieradza. Wobec przewagi wojsk niemieckich został wycofany do Warszawy i podporządkowany Dowództwu Obrony Warszawy. W drugiej dekadzie września 1 batalion pułku dowodzony przez mjr Bronisława Kamińskiego walczył między Młocinami a wsią Placówka (obecnie) teren Huty "Lucchini"). 21 września został doszczętnie rozbity. Wówczas poległo około 600 żołnierzy batalionu, a wśród nich mjr Kamiński. Wszyscy zostali pochowani w zbiorowej mogile na Cmentarzu Wawrzyszewskim. Opiekuje się nią młodzież pobliskiej Szkoły Podstawowej nr 80. Po kapitulacji Warszawy część żołnierzy pułku dostała się do niewoli niemieckiej. Niektórzy przedostali się do Francji, inni brali udział w ruchu oporu nie tylko na terenie kraju, ale też w hitlerowskich obozach koncentracyjnych w: Oświęcimiu, Mauthausen, Gusen, Stutthofie oraz w obozach jenieckich w Woldenberg i Gross-Born. Żołnierze, którzy przedostali się na Zachód walczyli pod Narwikiem, Monte Cassino, pod Ankoną, Bolonią i w Normandii.

[edytuj] Dowódcy pułku

• ppłk Franciszek Karewo (XII.1918 – VII 1919);
• płk Franciszek Sikorski (– VIII 1920)
• ppłk Kazimierz Jacynik (VIII 1920 – IV 1924);
• płk Edward Kunisz (IV 1924 – III 1925);
• płk Izydor Modelski (III 1925 – IV 1930;
• płk Mieczysław Pereświet-Sołtan (IV 1930 – V 1936);
• ppłk Mieczysław Schmidt (V 1936 – IX 1939);
  • mjr Bronisław Kamiński (4 – 21 IX 1939);
• ppłk Stanisław Rutkowski (– IX 1939).