Antonio López de Santa Anna

Antonio de Padua María Severino López de Santa Anna y Pérez de Lebrón (ur. 21 lutego 1794 w Jalapie, zm. 21 czerwca 1876 w Mexico City) - meksykański polityk i wojskowy. Wielokrotny prezydent Meksyku, którym rządził w sposób dyktatorski i przyczynił się do jego upadku.

[edytuj] Biografia

Santa Anna był synem niższego urzędnika hiszpańskiej administracji kolonialnej. Swoja karierę rozpoczął od wstąpienia do armii hiszpańskiej, w której osiągnął stopień kapitana. W czasie walk o niepodległość walczył zarówno po stronie powstańców jak i rojalistów. W 1821 r. poparł Agustina de Iturbide, który pokonał Hiszpanów^[4]. W 1823 r. wziął udział w przewrocie przeciwko Iturbidemu, który został obalony. W 1828 r. wsparł Vicente Guerrero w jego walce o urząd prezydenta a później doprowadził do jego usunięcia z urzędu.

Santa Anna zyskał duże uznanie za udział w walkach z Hiszpanami w 1829 r., którzy próbowali odzyskać swoją dawną kolonię (ogłoszono go wtedy "bohaterem Tampico"). Jego "mir wojskowy" pomógł mu w zdobyciu prezydentury w 1833 r. kiedy wystąpił jako zwolennik federalizmu^[5] i przeciwnik Kościoła katolickiego. Jednak wbrew wcześniejszym zapowiedziom doprowadził do utworzenia silnie scentralizowanego aparatu administracyjnego. Przy władzy pozostawał do 1836 r. kiedy to udał się do Teksasu aby stłumić rebelię tamtejszych osadników amerykańskich próbujących się usamodzielnić i uzyskać niezależność od rządu meksykańskiego. W czasie ekspedycji karnej Santa Anny Teksańczycy ogłosili swoją niepodległość (2 marca 1836 r.). Santa Anna po pokonaniu powstańców w Alamo i pod Goliad udał się na wschód w kierunku rzeki San Jacinto gdzie doznał sromotnej porażki i został wzięty do niewoli przez Sama Houstona 21 kwietnia. Odesłano go stamtąd do Waszyngtonu gdzie odbył rozmowę z prezydentem Andrew Jacksonem. Następnie powrócił z USA do Meksyku gdzie zmuszono go do ustąpienia z urzędu i udania się na emeryturę.

W 1838 r. marynarka francuska próbowała zająć Veracruz w odwecie za szkody jakie ponieśli obywatele francuscy w Meksyku. Francuzi domagali się wtedy odpowiednich reparacji dla siebie, które były zakamuflowaną próbą uzależnienia Meksyku do Francji. Santa Anna poprowadził armię meksykańską do Veracruz i jedynie ostrzelał statki francuskie które już wypływały z portu. W czasie pojedynku artyleryjskiego stracił nogę. Dzięki tym "nadzwyczajnym wyczynom" zyskał sobie opinię "wybawiciela Meksyku" co wystarczyło mu po raz kolejny do objęcia władzy w kraju i sprawowania dyktatorskich rządów od marca do lipca 1839 r. podczas gdy oficjalny prezydent był za granicą. Dwa lata później doprowadził do zamachu stanu i przejął ponownie władzę w kraju, którą sprawował do 1845 r. wtedy to bowiem po pojmaniu go przez grupę Indian i oddaniu legalnym władzom został zmuszony do emigracji. Ocalenie znalazł na Kubie.

W 1846 r. wybuchła wojna ze Stanami Zjednoczonymi, Santa Anna skontaktował się z prezydentem amerykańskim Jamesem Knoxem Polkiem, aby ten pozwolił mu przedostać się przez blokadę morską w celu rzekomego negocjowania warunków pokojowych. Santa Anna obiecał Amerykanom, że użyje swych wpływów aby przekonać Meksykanów do złożenia broni. Po swoim powrocie Santa Anna przejął dowodzenie nad armią meksykańską. Jednak zamiast podjęcia "działań pokojowych" zwrócił się przeciwko Amerykanom. Ostatecznie został rozgromiony przez gen. Winfielda Scotta. Santa Anna znowu musiał się udać na polityczną emeryturę. Od 1847 r. przebywał na wygnaniu na Jamajce.

Dwa lata później zamieszkał w Tubaco w Kolumbii. W 1853 r. został zaproszony do kraju przez stronnictwo konserwatystów, którzy próbowali przejąć władzę. Razem z nimi ponownie udało mu się zapanować nad Meksykiem. Jednak i ten okres jego rządów był tak samo krótki jak i poprzednie. Santa Anna zagarniał pieniądze z budżetu państwa do własnej kieszeni, ponadto sprzedał Stanom Zjednoczonym część terytorium (tzw. Zakup Gadsdena) i ogłosił siebie dożywotnim dyktatorem. Obalono go w 1855 r. w wyniku tzw. "powstania Ayutla", którego głównymi przywódcami byli Benito Juárez i Ignacio Comonfort.

Nawet konserwatywni sojusznicy Santa Anny mieli już wtedy dość jego "politycznych i wojskowych talentów" i nie pomogli mu w trudnym momencie. Santa Anna musiał uciekać na Kubę. Później w kraju sądzono go zaocznie za korupcję i sprzeniewierzenie środków państwowych. Następnymi miejscami pobytu Santa Anny były m.in. Nowy Jork i Kolumbia. W czasie swojego pobytu w Stanach Zjednocznych w 1863 r. proponował swoje usługi w obaleniu cesarza Maksymiliana I osadzonego na tronie meksykańskim przez Francuzów, jednocześnie oferował swoje doświadczenie cesarzowi przeciwko któremu knuł spisek. Obydwie propozycje zostały odrzucone.

W 1874 r. wykorzystał ogłoszenie amnestii generalnej w kraju i wrócił do Meksyku. Dwa lata później zmarł opuszczony przez wszystkich, schorowany (przy końcu życia oślepł) i bez grosza przy duszy.

Santa Anna posiadał przyciągająca osobowość oraz wybitne zdolności przywódcze. Jego ekstrawagancki styl życia, umiłowanie luksusu i żądza władzy połączone z niekompetencją w sprawach państwowych doprowadziły Meksyk na skraj katastrofy, a jego samego do ubóstwa i utraty resztek szacunku.

[edytuj] Linki zewnętrzne

[edytuj] Przypisy

↑ 16 maja 1833 – 3 czerwca 1833, 18 czerwca 1833 – 5 lipca 1833, 27 października 1833 – 15 grudnia 1833, 24 kwietnia 1834 – 27 stycznia 1835, 20 marca 1839 – 10 lipca 1839, 10 października 1841 – 26 października 1842, 4 marca 1843 – 4 października 1843, 4 czerwca 1844 – 12 września 1844, 21 marca 1847 – 2 kwietnia 1847
20 maja 1847 – 15 września 1847, 20 kwietnia 1853 – 9 sierpnia 1855
↑ Valentín Gómez Farías (1833, 1834, 1839), Francisco Javier Echeverría (1841), Nicolás Bravo (1843), Valentín Canalizo (1844), Valentín Gómez Farías (1847), Manuel María Lombardini (1855)
↑ Valentín Gómez Farías (1833), Miguel Barragán (1835), Anastasio Bustamante (1839), Nicolás Bravo (1842), Valentín Canalizo (1843), José Joaquín Herrera (1844), Pedro María Anaya (1847), Martín Carrera (1855)
↑ Iturbide wcześniej walczył w armii królewskiej a później przyłączył się do powstańców.
↑ Federaliści opowiadali się za silną autonomią stanów meksykańskich i ograniczeniem władzy centralnej.