Bazalt
Z Wikipedii
Bazalt - skała lita pochodzenia wulkanicznego lub żyłowego(wylewna) (magmowego) o strukturze bardzo drobnoziarnistej, porfirowej i barwie czarnej, szarej lub zielonej, powstała podczas orogenezy alpejskiej. Starsze, zmienione bazalty nazywane są melafirami (permskie, karbońskie) lub diabazami (paleozoiczne). Głębinowym odpowiednikiem bazaltu jest gabro. Cechą charakterystyczną jest słupowa oddzielność bazaltu, powstała w wyniku kurczenia się zastygłej lawy w czasie jej oziębiania. Wietrzejąc bazalty ulegają zgorzeli i rozpadają się na drobne kawałki.
Spis treści |
[edytuj] Skład
Głównymi składnikami bazaltu są: plagioklazy (labrador-bytownit) i pirokseny (augit, hipersten, enstatyt, bronzyt), ponadto występują: amfibole (hornblenda, kaersutyt), melilit, skaleniowce (leucyt, nefelin, analcym), oliwin, szkliwo, niekiedy kwarc oraz biotyt, a także akcesoryczne: magnetyt, ulvospinel, ilmenit, rzadziej hematyt, piryt i grafit.
Twardość w skali Mohsa - 2,5 do 3,5
[edytuj] Występowanie w Polsce
W Polsce bazalty występują na Śląsku - od granicy z Niemcami do Góry Św. Anny jest ich tu kilkadziesiąt oraz sporadycznie w Beskidach - w dolinie Grajcarka.
[edytuj] Formy
Jako produkt wulkanizmu, w krajobrazie często zaznaczają się formami charakterystycznymi dla terenów powulkanicznych. W największej skali są to wielkie pokrywy lawowe – pokłady powstałe z wylewów lawowych na powierzchni wielu tysięcy km². W średniej skali mogą być widoczne jako stożkowe wzniesienia, neki, odsłony skał uformowanych w słupy (z najsławniejszą Groblą Olbrzyma), a w najmniejszej jako żyły i róże bazaltowe.
[edytuj] Zastosowanie
Bazalt jest stosowany jako materiał budowlany lub drogowy - kruszywo. Używany jest również jako surowiec do leizny kamiennej (topiony bazalt). Wyroby wykonane z przetopionego bazaltu mają twardość ok. 8,5 w skali Mohsa i dlatego są stosowane jako materiały trudnościeralne.
