Bazylika św. Jana na Lateranie
Z Wikipedii
Bazylika św. Jana na Lateranie - jedna z czterech bazylik patriarchalnych znajdujących się na terenie Rzymu i Watykanu. Jako jedyna nosi tytuł arcybazyliki, gdyż jest katedrą biskupa Rzymu.
Fasada głównego wejścia do bazyliki została zaprojektowana w XVIII wieku przez Alessandro Galilei w stylu klasycznym (ukończono ją 1733). Układ pilastrów i półkolumn podkreśla pięcionawowe wnętrze bazyliki. Poniżej gzymsu widoczny jest napis: Onmius Ecclesiarrum Urbis et Orbis Mater et Caput - Matka i Głowa wszystkich kościołów miasta i świata. Jest to nawiązanie do roli jaką odgrywa ten kościół, będący jednocześnie katedrą papieży pełniących rolę biskupów Rzymu. Fasadę wieńczy piętnaście wysokich figur (7,0 m) przedstawiających doktorów kościoła z rzeźbą Chrystusa ustawioną w centralnej części. Kościół został zbudowany na początku IV wieku (ok. 313 - 319) jako kościół Zbawiciela. Podczas pontyfikatu Grzegorza Wielkiego wezwanie zostało zmienione na św. Jana Chrzciciela i św. Jana Ewangelisty.
Lateran początkowo był rezydencją kolejnych papieży. Tu, w 1300 r. papież Bonifacy VIII ogłosił po raz pierwszy jubileusz Roku Świętego. Po przeniesieniu siedziby przez Bendykta XI do Perugii, a następnie (podczas pontyfikatu Klemensa V do Awinionu) Lateran został spalony (1308) i ograbiony. Dlatego papież Grzegorz XI wracając z Awionionu przeniósł siedzibę na Watykan. Bazylikę na Lateranie odbudowano zachowując jej pięcionawowy układ. Największy zakres prac został przeprowadzony od XVI do XIX wieku. Obecny wygląd został nadany podczas pontyfikatu Innocentego X na obchody Roku Świętego 1650. Najwięcej zmian we wnętrzach zostało wprowadzonych przez Borrominiego.
Wejście do bazyliki prowadzi z szerokiego narteksu. Środkowe drzwi zostały przeniesione z Kurii znajdującej się przy Forum Romanum. Drzwi po prawej stronie to Święta Brama. W przedsionku, po lewej stronie, znajduje się rzeźba przedstawiająca Konstantyna. Pochodzi ona z term jego imienia. We wnętrzu, na pierwszym filarze prawej nawy bocznej, zachowała się część fresku Giotta ukazującego Bonifacego VIII ogłaszającego Rok Święty. W niszach filarów umieszczono posągi 12 apostołów autorstwa uczniów Berniniego. Posadzka wzorowana na stylu szkoły Cosmatich (arte cosmatesca) została wykonana w latach 1417 - 1431. Sufit ozdobiony herbami trzech papieży jest dziełem Giacomo della Porta. Ołtarz główny osłania gotycki baldachim wykonany podczas pontyfikatu Urbana V w 1367. Pod ołtarzem znajduje się płyta nagrobna Marcina V. Nawę główną zamyka absyda, w której zwraca uwagę bogata mozaika wykonana w XIII wieku przez Jacopo Torritti i Jacopo da Camerino. Centralną część zajmuje Krzyż Św., po stronie lewej Matka Boska i niewielka postać papieża Mikołaja IV, fundatora mozaiki.
W lewej części transeptu znajduje się późnorenesansowy ołtarz Najświętszego Sakramentu. Freski zdobiące ściany ilustrują historię bazyliki. Powstały na przełomie XV i XVI wieku. Boczne kaplice oraz nawy (zwłaszcza nawy skrajne) to miejsce spoczynku papieży i kardynałów. Po lewej stronie znajduje się wejście na dziedziniec klasztoru. Otaczają go średniowieczne krużganki wykonane przez kamieniarzy z rodziny Vassallettich zaliczanych do szkoły Cosmatich. Krużganki powstały w latach 1215 - 1232. Charakteryzują się delikatną rzeźbą kolumnienek, często skręconych, zdobionych mozaiką lub złoceniami.
Transept jest połączony z baptysterium Świętego Jana u Źródła na Lateranie. Zostało zbudowane w latach 314 - 320 przez adaptację istniejących tu wcześniej term Domu Faustyny. Miało kształt rotundy z basenem pośrodku osłoniętym baldachimem. Obecną formę na planie ośmiokąta uzyskało podczas przebudowy w 440 r. kopułę wsparto na ośmiu porfirowych kolumnach a wokół basenu zbudowano obejście. Do zewnętrznej nawy dobudowano cztery kaplice. Pierwsza z prawej poświęcona jest św. Janowi Chrzcicielowi. Najprawdopodobniej drzwi prowadzące do tej kaplicy pochodzą z term Karakalli. Pierwsza z lewej strony to kaplica św. Jana Ewangelisty. Zdobią ją mozaiki z V wieku.
Do kościoła przylega budynek, w którym mieści się dawna kaplica papieska Sancta sanctorum, w której znajduje się obraz Chrystusa Acheiropoieton. Zgodnie z legendą malować go zaczął św. Łukasz a ukończyli aniołowie. Widoczny jest przez okratowane okienko, do którego prowadzą Święte Schody (łac. Scala Santa). Zostały przywiezione z Jerozolimy do Rzymu w 326 r. przez św. Helenę, matkę Konstantyna. Zgodnie z legendą pochodzą z pałacu Poncjusza Piłata i po nich wschodził Jezus Chrystus. Kaplica San Lorenzo, w której obecnie mieszczą się schody został zbudowany w XVI wieku na polecenie Sykstusa V. Obecnie pokryte są drewnianą okładziną i wolno nimi wchodzić tylko na kolanach. Obok znajdują się dwie inne klatki schodowe, z których można korzystać bez umartwiania się. Budynek znajduje się od strony via Merulana.
Na placu San Giovanni in Laterano znajduje się najwyższy z 13 egipskich obelisków. Ma wysokość 31,0 m (z cokołem 47,0). Początkowo stał przy Circus Maximus. Papież Sykstus V polecił go przenieść w obecne miejsce.
