Watykan

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Ten artykuł dotyczy państwa. Zobacz też: wzgórze Watykan.

Portal Watykan

Watykan, Państwo Watykańskie (wł. Città del Vaticano, Stato della Città del Vaticano) – państwo-miasto europejskie, enklawa w Rzymie, Włochy. Najmniejsze państwo świata.

Status Civitatis Vaticanae
Stato della Città del Vaticano


Flaga Watykanu	Godło Watykanu

Watykan

teokratyczna monarchia elekcyjna

Głowa państwa

papież Benedykt XVI

Szef rządu

Sekretarz stanu
kard. Tarcisio Bertone

Powierzchnia
• całkowita
• wody śródlądowe

194. na świecie
0,44 km²
0%

Liczba ludności
• całkowita (2005)
• gęstość zaludnienia

233. na świecie
932
2118 osób/km²

Niepodległość

traktaty laterańskie
11 lutego 1929

Jednostka monetarna

euro (EUR, €)

Strefa czasowa

UTC +1 - zima
UTC+2 - lato

Hymn państwowy

Inno e Marcia Pontificale
( posłuchaj)

SCV

+39

Watykan to siedziba najwyższych władz Kościoła rzymskokatolickiego, gdzie rezyduje papież. Jest połączony unią personalną i funkcjonalną ze Stolicą Apostolską (łac. Sedes Apostolica, Sancta Sedes). Obywatele Watykanu to głównie dygnitarze kościelni, księża, zakonnice i Gwardia Szwajcarska. Oprócz tego do pracy przychodzi około 3000 osób mieszkających poza murami Watykanu (pracownicy poczty, radia, gazety, dworca kolejowego i służby medycznej). Obywatelstwo watykańskie jest wyłącznie czasowe. Kardynałowie otrzymują je na czas pobytu w Rzymie. Gospodarka opiera się na dochodach z pielgrzymek i wizyt w muzeach (rocznie od 4 do 7 mln turystów), rękodzieła i emisji znaczków pocztowych. Watykan ma prawo bicia własnych monet, które są często rarytasami numizmatycznymi. Na terenie Watykanu znajduje się maleńka stacja kolejowa.

[edytuj] Nazwa

Nazwa Watykan pochodzi od łacińskiego vaticinius, vaticinia, vaticinium oznaczającego proroczy, przepowiadający przyszłość, wieszczy, wróżebny. Pokrewny wyraz został użyty, m.in. w Wulgacie, księga Nehemiasza 6:12:

et intellexi quod Deus non misisset eum sed quasi vaticinans locutus esset ad me et Tobia et Sanaballat conduxissent eum

Przeniknąłem bowiem: Nie Bóg go posłał, lecz on wypowiedział to proroctwo o mnie, ponieważ go przekupili Tobiasz wraz z Sanballatem.

Także słowo vates oznacza wieszcza. Drugi człon nazwy pochodzi od łacińskiego anus oznaczającego okrąg, cykl, odbyt oraz stara kobieta, brzydka i odrażająca kobieta, wróżbiarka. Pełną nazwę Vaticanus można by więc tłumaczyć jako Proroczy/Wieszczy krąg lub Wiedźma. Jednakże, człon -anus dodawano także przy tworzeniu nazw miejsc na zasadzie Roma - Romanus. Vaticanus mogło więc oznaczać także Miejsce wróżbitów lub Miejsce prorocze. Polskim odpowiednikiem byłby tu Wróżów, Wieszczów lub Wiedźmin. Określenie pochodzi zapewne od wróżbiarzy, którzy oferowali w tym miejscu swoje usługi starożytnym Rzymianom.

[edytuj] Historia

Zobacz więcej w osobnym artykule: Historia Watykanu.

Historia Watykanu sięga IV wieku, kiedy cesarz rzymski przekazał biskupom Rzymu jeden z pałaców. Państwo Kościelne, władane przez papieży, powstało później. Jego powstanie związane były z odkryciem tzw. donacji Konstantyna, który miał darować papieżom Rzym wraz z okolicami. Państwo to utrzymało się do 1870, kiedy to armia króla Włoch Wiktora Emanuela II włączyła je do powstającego Królestwa Włoch. Papież nie zgodził się z tą decyzją i ogłosił się więźniem Watykanu. Dopiero w 1929 rząd włoski i Stolica Apostolska podpisali tzw. traktaty laterańskie, kończące spór.

Początkowo siedzibą papieży nie był sam Watykan lecz Lateran. Watykan był miejscem pielgrzymek do Grobu św. Piotra. Wokół już w pierwszych wiekach chrześcijaństwa zbudowano klasztory, przytułki i schroniska. Powstały też liczne kramy kupieckie obsługujące podróżujących. Pierwsze umocnienia obejmujące bazylikę św. Piotra i Mauzoleum Hadriana zostały zbudowane podczas pontyfikatu papieża Leona IV pod koniec IX wieku. Watykan stał się miejscem, gdzie papież mógł się schronić przed najeźdźcami. Przeniesienia siedziby papieskiej do Watykanu dokonał Grzegorz XI 17 stycznia 1377 po powrocie z Awinionu.

[edytuj] Konkordaty

Watykan podpisał z szeregiem państw umowy, między Kościołem a państwem, o statusie umowy międzynarodowej (konkordatów). Poniżej znajduje się niepełna lista państw, które podpisały konkordaty (w nawiasie podano datę ich ratyfikacji).

Francja (1801, za rządów Napoleona)
Bawaria (1817)
Prusy (1821)
Hiszpania (1851, 1953 - za rządów generała Franco)
Austria (1855)
Polska (1925, 28 lipca 1993)
Rumunia (1927)
Czechosłowacja (1928)
Włochy (1929 - za rządów Musoliniego, 1984)
Niemcy (1933, za rządów Hitlera)
Litwa (1934)

[edytuj] Warunki naturalne

Całe terytorium państwa watykańskiego od trzech stron otoczone jest murami. W kraju znajduje się zespół pałacowo-kościelny z Bazyliką świętego Piotra, placem św. Piotra, pałacem oraz wiele gmachów galerii, muzeów i budynków administracyjnych. Watykan posiada też Papieską Akademię Nauk i Obserwatorium Watykańskie założone w 1572 roku, oraz Ogrody Watykańskie. Niektóre części Rzymu należą do Watykanu np: 5 uniwersytetów, wiele kościołów, Bazylika Laterańska, Biblioteka Laterańska, Radio Watykańskie. Poza Rzymem znajduje się też letnia rezydencja papieża w Castel Gandolfo. Watykan posiada też swoją gazetę L'Osservatore Romano i telewizję - Watykański Ośrodek Telewizyjny.

[edytuj] Atrakcje turystyczne

Widok z Bazyliki św. Piotra w Watykanie

Schody w Muzeum Watykańskim

renesansowo-barokowy kompleks bazyliki św. Piotra
Muzea Watykańskie
- Muzeum Broni w dawnym więzieniu
- Pinakoteka
- Museo Chiaramonti
- Museo Sacro
- Museo Pio Clementino
- Museo Missionario-Etnologico
- Appartamento Borgia
Kaplica Sykstyńska ze słynnymi freskami Michała Anioła
Obelisk Amenemhata II ku czci boga słońca (w centrum Placu św. Piotra)
Brama św. Piotra
Brama dzwonnicy
Fontanna orła
Pałac Sykstusa V
Pałac Grzegorza XIII
Wieża Mikołaja V
Dziedziniec Gwardii Szwajcarskiej
Pałac Belwederski
Poczta Główna
Mury Leoniańskie

[edytuj] Bazylika

Kopuła

Zobacz więcej w osobnym artykule: Bazylika św. Piotra na Watykanie.

Bazylika św. Piotra na Watykanie (wł. San Pietro in Vaticano) - zbudowana w latach 1506-1626 rzymskokatolicka bazylika na placu św. Piotra na Watykanie. To drugi co do wielkości kościół na świecie (powierzchnia: 23,000 m²) i jedno z najważniejszych świętych miejsc chrześcijaństwa. Wedle tradycji stoi na miejscu ukrzyżowania i pochówku św. Piotra, uznawanego za pierwszego papieża - jego grób leży pod głównym ołtarzem. W bazylice i w jej podziemiach znajdują się także groby innych papieży w tym papieża Polaka - Jana Pawła II.

Oprócz bazyliki św. Piotra w Rzymie znajdują się jeszcze trzy inne kościoły mające tytuł bazyliki patriarchalnej. Są to:

[edytuj] Nauka

Najważniejszą instytucją naukową w Watykanie jest Papieska Akademia Nauk (założona w 1603 roku zreorganizowana w 1936). Ma 80 członków powoływanych przez papieża spośród wybitnych uczonych z całego świata (głównie przedstawicieli nauk matematyczno- przyrodniczych). Watykan nie prowadzi własnych badań naukowych, jest organem opiniodawczym papieża w sprawach nauki. Z nieteologicznej instytucji naukowych Watykanu najbardziej znane są: biblioteka (Bibliotheca Apostolica Vaticana), Pinacoteca Vaticana (założona w 1932, Muzea Watykańskie) i Watykańskie Muzeum Historyczne (założone w 1973 roku.). Pod egidą Watykanu działa 5 uniwersytetów: Papieski Uniwersytet Gregoriański (Gregorianum, założony w 1553), Papieski Uniwersytet Laterański (założony w 1824), Papieski Uniwersytet Świętego Tomasza z Akwinu (Angelicum, założone w 1909), Papieski Uniwesytet Urbana (założony w 1627), Papieski Uniwersytet Salezjański (założony w 1940), 7 kolegiów teologicznych, 5 instytutów studyjno-badawczych, m.in. największy ośrodek studiów biblijnych Papieski Instytut Biblijny (Biblicum, założony w 1909).

[edytuj] Tablice rejestracyjne

Gwardziści Szwajcarscy

Na tablicach rejestracyjnych Watykanu znajdują się trzy czarne litery "SCV" oznaczające Watykan, oraz pięć cyfr - dla samochodów administracji, oraz dwie litery "CV" oraz pięć cyfr dla samochodów mieszkańców. Jednoślady posiadaja odpowiednio litery "SCV" i cztery cyfry - administracja, oraz litery "CV" i cztery cyfry - mieszkańcy. Istnieją ponadto tablice specjalne dla papieża i kardynałów - na białym tle czerwone litery "SCV" i cyfry od 2 do 100. Numer 1 jest używany przez papamobile.