Bitwa morska pod Abukirem

Z Wikipedii

Mapa pozycji okrętów i ich ruchów podczas bitwy pod Abukirem, 1 sierpnia–2 sierpnia 1798. Brytyjskie okręty są czerwone, a francuskie - niebieskie. Pośrednie pozycje mają analogiczne kolory, ale wyblakłe. Oparte na mapie Intelligence in War, John Keegan, 2003

Bitwa morska pod Abukirem (1798), zwana także bitwą nad Nilem miała miejsce 1 sierpnia-2 sierpnia 1798 podczas wyprawy egipskiej Bonapartego.

Bitwa ta była ważną bitwą morską z czasów francuskich wojen rewolucyjnych pomiędzy flotą brytyjską dowodzoną przez admirała Rear-Admiral Nelosna a flotą francuską wiceadmirała François-Paul Brueys D'Aigalliers. Francuzi stracili 1700 zabitych (razem z ich wodzem Brueysem) i 3000 jeńców. Brytyjskie straty wynosiły 218 zabitych.

[edytuj] Wstęp

Generał Napoleon Bonaparte zamierzał zagrozić brytyjskim pozycjom w Indiach poprzez inwazję i podbój Egiptu. Ekspedycja obok celów politycznych miała również cele kulturalno-naukowe, dlatego dołączyło do niej wielu uczonych. Wielu intelektualistów francuskich dyskutowało możliwość przekopania kanału między Morzem Śródziemnym a Morzem Czerwonym. Po około trzech tygodniach cała ekspedycja wylądowała w Egipcie. Brytyjska flota złożona z 14 okrętów (każdy miał 74 działa) pod wodzą Nelsona patrolowała wschodnią część Morza Śródziemnego, dostrzegła Francuzów pod Abukirem. Francuzi dla wsparcia ekspedycji użyli floty złożonej z 13 okrętów liniowych, 4 fregat i 4 galer (8000 ludzi i 1182 działa).

[edytuj] Przygotowania

Brytyjski atak na zakotwiczoną francuską linię bojową. Thomas Whitcombe.

Obie floty spotkały się 1 sierpnia tuż przez zachodem słońca. Francuzi stali zakotwiczeni w zatoce Abukir na płytkich wodach w pobliżu mielizny. Mielizna chroniła południowo-zachodnią stronę portu w którym stała flota francuska, podczas gdy od strony sterburty na północnym wschodzie było otwarte morze. Nelson był już słynnym dowódcą, więc admirał Brueys przestudiował jego taktykę w bitwie pod Cape St Vincent oraz w innych starciach. Biorąc to wszystko pod uwagę, Brueys ustawił swoją linię bojową na kotwicy, co miało uniemożliwić Brytyjczykom złamanie linii. Oczekiwał, że bitwa rozpocznie się następnego ranka, gdyż nie wierzył że Brytyjczycy zaryzykują nocne strarcie w pobliżu mielizny na niezbadanych wodach. Bez zbytniego pośpiechu rozpoczęto przygotowania do bitwy. Podczas bitwy na pokładach statków francuskich panował taki nieporządek, że było niemożliwym ostrzelanie angielskich liniowców z lewych burt, które były zawalone rozmaitymi pakunkami. Możliwe, że Francuzi przygotowywali się do nocnej próby ucieczki.

[edytuj] Bitwa

Admirał Nelson obserwował francuską flotę, która była zakotwiczona zbyt daleko od mielizn. Nelson zauważył to i rozkazał swojej linii bojowej podzielić się na dwie części, jedna miała wejść między Francuzów a mieliznę, podczas gdy druga zbliżyć się do głębszej części, a potem obie miały pokryć ogniem flotę francuską z obu stron. Należy przypomnieć, iż na francuskich statkach bakburty (lewa strona statku), osłonięte lądem, nie były w ogóle przygotowane do walki. Anglikom natomiast udało się okrążyć linię francuskich statków i zaatakować równocześnie ze sterburty oraz bakburty. Jeden z brytyjskich okrętów, Culloden, osiadł na mieliźnie, ale reszta dała sobie radę i rozpoczęła ostrzał floty francuskiej. Wiatr wiejący z północy sprawił, że okręty francuskie nie były w stanie pomagać sobie nawzajem, pozwalając Neslonowi niszczyć statki francuskie jeden po drugim, idąc wzdłuż ich linii jak po sznurku.

Eksplozja francuskiego okrętu flagowego Orient. Arnald George.

Pierwszy pod ogień dostał się francuski 120-działowy okręt flagowy L'Orient. Salwa Bellerophona pozbawiła go omasztowania i francuski okręt flagowy zaczął dryfować. Następne salwy padły z okrętów Alexander oraz Swiftsure. O godzinie 21:00 L'Orient stanął w ogniu a bitwa została przerwana, gdyż okręty starały się jak najbardziej oddalić od płonącego flagowca floty francuskiej. O około 22:00 ogień dotarł do prochowni i nastąpiła eksplozja. Fragmenty statku rozleciały się w promieniu kilkuset metrów. Tylko 100 członków załogi zniszczonego flagowca na 1000 przeżyło, skacząc do morza, gdy okręt jeszcze płonął.

Tylko dwa francuskie okręty liniowe - Généreux i Guillaume Tell - razem z fregatami Diane i Justice zdołały się wymknąć. Reszta do rana 2 sierpnia została zdobyta (9 okrętów) bądź została spalona (także próbujący ucieczki Timoléon, który osiadł na mieliźnie i eksplodował 3 sierpnia). Francuzi, oprócz okrętów, stracili 1700 ludzi (zabici i utopieni), 1500 rannych, 2000 jeńców. Anglicy mieli 2 okręty poważnie uszkodzone, 218 ludzi zabitych i 678 rannych.

Płynący do macierzystych portów pochodzący z floty Nelsona angielski okręt Leander, którego kapitanem był Edward Berry, został zdobyty przez jeden z okrętów francuskich, któremu udało się wymknąć z zatoki Abukir. Okrętem tym był 74 działowy Généreux.

Bitwa utrwaliła brytyjskie panowanie na morzach do końca francuskich wojen rewolucyjnych i miała swój poważny udział we wzroście sławy admirała Nelsona.

[edytuj] Przyczyny klęski Francuzów

Pierwszą, podstawową, przyczyną porażki Francuzów było nazbyt statyczne ustawienie statków. Okręty nie mogły pomagać sobie w czasie bitwy, gdyż ich pozycje były obronne, nastawione na ostrzał przeciwnika z daleka i niedopuszczenie go w bliski zasięg. Lepiej wyszkoleni marynarze brytyjscy potrafili tak manewrować statkami i dobrze obsługiwać ożeglowanie, że zdołali otoczyć przednią formację francuską zdobywając przewagę liczebną. Dalsze swobodne ostrzeliwanie pozostałych okrętów francuskich było konsekwencją posiadania przez Brytyjczyków większej ilości liniowców. Tę przewagę wypracowano na początku starcia.

Kolejne przyczyny porażki to lepsze wyszkolenie angielskich marynarzy, brak skompletowanej załogi na francuskich statkach (część marynarzy znajdowała się podczas bitwy na brzegu), nieprzygotowanie do walki bakburt i zbędne obciążenie balastem pokładów.

[edytuj] Zwycięstwo Nelsona

Po zwycięstwie pod Abukirem gratulacje Nelsonowi przysłał car Rosji, sułtan Turcji oraz król Neapolu. Od kapitana statku Swiftsure Nelson otrzymał trumnę wykonaną z wyłowionego masztu statku L'Orient, aby po śmierci mógł spocząć we własnym triofeum. Nelson dostał również od rządu 4 fregaty oraz dożywotnią pensję w wysokości 2000 funtów wraz z tytułem barona Nilu.

[edytuj] Zobacz też

• słynne bitwy