Edward Webersfeld

Z Wikipedii

Edward Webersfeld (właśc. Edward Weber von Webersfeld, ur. 1846 we Lwowie, zm. 4 sierpnia 1918 r. we Lwowie) - aktor, dyrektor teatru, antreprener, publicysta, krytyk teatralny.

Spis treści 1 Droga życiowa 2 Wybrana bibliografia prac 2.1 Utwory literackie 2.2 Prace monograficzne 3 Praca redakcyjna 4 Działalność społeczna 5 Wybrane źródła

[edytuj] Droga życiowa

Syn nauczyciela szkół ludowych - Aleksandra i Ludwiki de Darre. Trzykrotnie żonaty. Miał jedną córkę - Magdalenę Webersfeld.
W latach 1861-1863 uczęszczał do C.K. Wyższego Gimnazjum w Rzeszowie. W 1863 r. zaciągnął się do oddziału powstańczego Żuawów śmierci w Ojcowie. Walczył pod Miechowem, następnie w oddziale Łopackiego, Rogojskiego, gen. Dionizego Czachowskiego, m. in. pod Stefankowiem, Boryją, Ostrowcem i Rzeczniowem.
Jako aktor prowincjonalny zadebiutował u Konstantego Łobojki jeszcze w 1863 r. w Rzeszowie i Sędziszowie. Jednak za oficjalny debiut uznaje się role u Józefa Bendy w 1865. W kolejnych latach występuje w teatrach prowincjonalnych u Sulikowskiego w Tarnowie, Miłosza Stengla w Stanisławowie, i u Józefa Bendy, m. in. w Jarosławiu, gdzie gra wraz z Modrzejewską. Na dwa sezony 1867/1869 zatrudnia się w Teatrze Polskim we Lwowie grając m. in. w:

• L. Starzeński, Gwiazda Syberii – Aleksander
• A. W. Kotzebue, Beniowski na Syberii – Gubernator
• C. Birch-Pfeiffer, Magdala, czyli Tajemnica dwóch rodzin – Oktor Smetson
• A. Dumas syn, Diana de Lys – Taupin
• A. Wilkoński, Emancypacja sabiny - Rejent

• 13.01.1870-30.07.1870 – gra w teatrach poznańskich wraz z trupą M. Stengla.
• Sezony 1870/71 (20.12.1870-08.07.1871 i 1871/1872 ): Teatr Krakowski, dyr.: A. hr. Skorupka, m. in. :
• E. Najac, Przyparty do muru – Tristan
• W. Shakespeare, Otello – Kasjo
• A. Dumas syn, Dama z kamelią – Gaston
• A. Durantin i R. Deslandes, Ziemia obiecana – Aubigny
• L. Morand i A. Delacour, Przysługa – Paweł
• A. Dumas syn, Ojciec marnotrawny – Naton
• W. L. Anczyc, Łobzowianie – Tomek
• W. Shakespeare, Kupiec wenecki – Gracjano

- 12.1871-24.03.1872 – w zespole K. Wołłowicza i A. Grafczyńskiego (m. in. w Rzeszowie) - 1872 – w zespole A. Trapszy (w Kielcach i Radomiu) - Sezon 1872/1873 (m. in. 08.72) w Warszawie: w teatrze ogródkowym „Tivoli” i „Alhambra” - Sezon 1872/1873 (10.06.73)i 1874r. – Teatr Polski we Lwowie - W sezonie 1874/1875 – jest dyrektorem własnego teatru prowincjonalnego - Sezon 1877/1878 (od 3.11.1877 do 19.01.1879) – w zespole P. Woźniakowskiego w Tarnowie - 1878-1880 – jest dyrektorem teatru występującego w poznańskim, m. in. w Śremie; na Śląsku Cieszyńskim (02.1879 ) i w Galicji (m. in. w Sanoku i Szczawnicy) - Sezon 1880/81: Teatr Polski we Lwowie, dyr.: Jan Dobrzański:

• A. Asnyk, Kiejstut – Konrad
• A. Fredro, Wielki człowiek do małych interesów – Leon
• J. Moers z Poradowa, Przeor Paulinóe, czyli Obrona Częstochowy – B. Müller
• S. Mosenthal, Zagroda Sobkowa – Kuba (wraz z Ludwiką Webersfeld)
• E. M. Labiche, Skarbonka – Cocarel

- Sezon 1881/82: Teatr Polski we Lwowie, dyr.: Adam Miłaszewski, m. in.:

• J. Słowacki, Horsztyński – Ksiński
• W. L. Anczyc, Kościuszko pod Racławicami – Nicefor
• A. Belot, Paragraf 47 – De Rives
• V. Sardou, Ferreol, reż. A. Podwyszyński – Ferreol (benefis Webersfelda)
• E. Gondienet, Gavaut, Minard i spółka – monodram (benefis Webersfelda)

- Sezon 1883/1884 – kieruje zespołem w Rzeszowie i Lwowie - 07.1903 r. – zgłasza się do konkursu na dyrektora Teatru Ludowego w Krakowie, wycofuje się po zapoznaniu z warunkami konkursu

• 12.05-01.09.1904 – obejmuje dyrekcję części grupy teatralnej Teatru Ludowego Miłośników Sceny, grającej we Lwowie w sali Colosseum.

Jest autorem kilku sztuk teatralnych i przekładów utworów dramatycznych z niemieckiego. Publikował wiele wspomnień z powstania styczniowego - głównie w prasie lwowskiej. Szczególnie cenne dla teatrologów są jego wspomnienia z pracy w trupach aktorskich galicyjskich teatrów wędrownych, które zamieszczał w latach 1890-1917, m. in. w "Scenie i Sztuce" i "Echu Muzycznym, Teatralnym i Artystycznym".

[edytuj] Wybrana bibliografia prac

[edytuj] Utwory literackie

• Nie zginęła! : obrazek historyczny w 4 aktach, – [nie wyd.], W 1897 wyst. m. in. przez teatr E. Webersfelda i Teatr Polski w Krakowie, Prem.: 29.XI.1897
• W pułapce : fraszka w 1 akcie, Lwów ; Złoczów, 1898
• Dziewczyna i Dama : (Pałac i rudera) : komedya w 3 aktach. – [nie wyd.], 1899/1900. - Rkps.: BTL 1028 w zbiorach BŚ w Katowicach
• Carski zbir : epizod z 1863, [w:] Dziennik Polski. - R. 36 (1903), nr 35,
• Carscy bohaterowie : obrazek sceniczny w 1 akcie na tle powstania z R. 1863/4, – Lwów, 1911

[edytuj] Prace monograficzne

• Jaworów : monografia historyczna, etnograficzna i statystyczna. – Lwów, 1904
• Teatr Miejski we Lwowie za dyrekcji Ludwika Hellera 1906-1918. – Lwów, 1917
• Teatra włościańskie: praktyczne wskazówki dla urządzenia przedstawień przez włościańskie kółka amatorskie – rkps. w zbiorach ZNiO w Wrocławiu
• Katechizm dla teatrów amatorskich. - Lwów ; Złoczów, 1898

[edytuj] Praca redakcyjna

1. 1893-1894 – Życie. Dwutygodnik polityczny, społeczny i ekonomiczny – red. odpow.: E. Webersfeld i Artur Cybański

[edytuj] Działalność społeczna

• 1887 - Towarzystwo Weteranów z roku 1863/64 - sekretarz
• 1888-1918 – Towarzystwo Wzajemnej Pomocy Uczestników Powstania 1863/64 – członek zwyczajny Delegacji Lwowskiej (oddziału lwowskiego)
• Od 1899– Towarzystwo Miłośników Sceny we Lwowie (od 1901 – Teatr Ludowy Miłośników Sceny we Lwowie) – członek zwycz.teatru od 22.07.1904 – członek komisji dla oprac. reformy organizacji towarzystwa
• 1906-1918 – związany z pracą w administracji Teatru Polskiego we Lwowie za dyrekcji Ludwika Hellera

[edytuj] Wybrane źródła

• B. Maresz, M. Szydłowska, Repertuar Teatru Polskiego we Lwowie : 1894-1900, Kraków, 2005
• B. Maresz, M. Szydłowska, Repertuar Teatru Polskiego we Lwowie : Teatr Miejski pod dyrekcją Tadeusza Pawlikowskiego : 1900-1906, Kraków, 2005
• J. Michalik, Dzieje Teatru w Krakowie w latach 1893-1915 : W cieniu Teatru Miejskiego, t. 5, cz. 2, Kraków, 1987
• E. Webersfeld, Z teki aktora[w:] Wspomnienia aktorów (1800-1925), t. 1, oprac. S. Dąbrowski, R. Górski, Warszawa, 1963
• E. Webersfeld, Z dawnych wspomnień [w:] Szkoła charakterów : księga jubileuszowa I Gimnazjum i Liceum w Rzeszowie, oprac. J. Świeboda, Rzeszów, 1985
• Teatr polski w latach 1890-1918 : zabór austriacki i pruski, pod red. T. Siverta, t. 4, Warszawa, 1987
• Teatr Miejski we Lwowie za dyrekcji Ludwika Hellera 1906-1918. – Lwów, 1917
• L. Weber de Ehrenzweig, Wyprawa Czachowskiego [w:] W 40 rocznicę powstania styczniowego : 1863-1903, Lwów, 1903
• Biogram E. W. [w:] Słownik biograficzny teatru polskiego, t. 1, Warszawa, 1973