Gabriel Kolenda

Z Wikipedii

Gabriel Kolenda herbu Bełty (ok. 1606 - 1674), grecko katolicki działacz religijny Rzeczypospolitej, metropolita kijowski.

W 1626 r. wstąpił do unickiego zakonu bazylianów. Jako kleryk uczył się na akademiach w Braniewie (1627-1630), Wienie i Rzymie (1633-1639). W 1633 r. wyświęcony na prezbitera. W latach 1642-1655 pełnił funkcję koadiutora przy metropolicie unickim Antonim Sielawie, natomiast od 1653 był koadiutorem biskupstwa połockiego. W 1655 wybrany na arcybiskupa połockiego oraz na czasowego administratoa metropolii kijowskiej. Funkcję tę pełnił do 1665 r. kiedy zatwierdzony został na funkcję metropolity. W latach 1666-1674 był protoarchimandrytą (generałem) zakonu bazylianów. Od 1655 r. aż do swojej śmierci pełnił funkcję archimandryty klasztoru bazylianów w Supraślu. Na skutek wojny toczącej się w latach 1654-1667, ukrywał się przed kozakami oraz Szwedami. Wiele parafii i klasztorów oderwanych od unii kościelnej starał się przywracać na łono Kościoła. Kolenda rozpowszechniał kult Jozafata Kuncewicza -władyki połockiego i meczennika unii kościelnej. W 1655 r. uchodząc z metropolitą Antonim Sielawą z Połocka zabrali sarkofag z relikwiami męczennika i na 10 lat pozostawili na Podlasiu w klasztorze w Supraślu, którego Gabryiel Kolenda był archimandrytą. Jako metropolita znany był ze śmiałych wypowiedzi nasiąkniętych duchem kontrreformacyjnym. Pragnął narzucić unię mieszczanom witebskim, których posądzał o przelanie męczeńskiej krwii Jozafata Kuncewicza. W 1670 r. grzmiał na rajców Witebska za dozwolenie na wybudowanie za miastem (na prywatnej ziemi pisarza miejskiego), świątyni prawosławnej. Pisał wówczas:"Jeśli tedy nie przestaniecie tych schadzek i dum moskiewskich o schiźmie, tedy przyjdzie mi się ująć o krew Błogosławionego Jozafata, która z Województwa Witebskiego cała już była wykorzeniła schizme". Domagał się również pełnej niezależności unitów. Protestował przeciwko próbom podporządkowania Cerkwii unickiej episkopatowi rzymskokatolickiemu w Polsce. Domagał się też zakazu pobierania przez łacinników dziesięciny od unitów. Uwolnił też wiele unickich klasztorów spod władzy prowincji zakonnych, tworząc z nich klasztory autonomiczne (archimandrie) podległe władzy metropolity. Na kapitule bazylianów w Supraślu w 1661 r.ogłosił siebie protoarchimandrytą (generałem) tego zakonu. Ponownie wybrany na głowę zgromadzenia na kapitule w Brześciu w 1666 r. Usamodzielnienie kilku klasztorów bazyliańskich wywołało wewnętrzny konflikt w episkopacie unickim.

[edytuj] Źródła

• Religija i Carkwa na Belarusi. Encyklapedyczny dawednik, Mińsk 2001, ss. 139-140
• Miesięcznik Supraśl-Nazukos, 2005, nr 222/7
• [Mikołaj Ratkiewicz], Kronika Lawry Supraskiej, „Archeograficzeskij sbornik dokumientov otnosjaszczichsja k istorii severozapadnoj Rusi”, 1870, t. 9, ss. 223-253