Gracjan Fróg

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Gracjan Klaudiusz Fróg (ur. 8 grudnia 1911 r. w Laskówce, pow. Brzozów, zm. 11 maja 1951 r. w komunistycznym więzieniu na Mokotowie w Warszawie) – oficer służby stałej Wojska Polskiego (porucznik), członek wojskowej konspiracji Koła Pułkowe i żołnierz AK, dowódca 3. Brygady AK na Wileńszczyźnie, ps. "Góral", "Szczerbiec", "Zapora", "Subisław", "Mocarny"

Był synem Stanisława Froga i Bronisławy z domu Pawłowska. Uczęszczał do gimnazjum w Tarnobrzegu, w którym w 1930 r. zdał maturę. Następnie służył w Szkole Podchorążych Piechoty w Komorowie-Ostrowi Mazowieckiej, którą ukończył w 1933 r. w stopniu podporucznika. Otrzymał przydział do 2. Pułku Strzelców Podhalańskich w Sanoku. W 1936 r. został wysłany do Centrum Wyszkolenia Broni Pancernych w Modlinie, a następnie awansowany do stopnia porucznika. Po jego ukończeniu służył kolejno w 4. Batalionie Pancernym w Brześciu nad Bugiem, 7. Batalionie Pancernym w Grodnie i Dywizjonie Pancernym Nr 33 w Wilnie. Uczestniczył w wojnie obronnej 1939 r. jako dowódca szwadronu techniczno-gospodarczego w Dywizjonie Pancernym Nr 33, który działał w ramach Wileńskiej Brygady Kawalerii płk dypl. Konstantego Druckiego-Lubeckiego. Po bitwie pod Tomaszowem Lubelskim dostał się do niewoli niemieckiej, ale zdołał z niej uciec i dotarł do Przemyśla. Tam został aresztowany przez Sowietów, ale 3 listopada 1939 r. ponownie zbiegł. Powrócił do Wilna, gdzie związał się z konspiracją w postaci Kół Pułkowych; działał w Kole Pancerniaków. 19 marca 1941 r. został aresztowany przez NKWD i osadzony w więzieniu w Wilnie. Podczas przygotowywania transportu kolejowego w głąb ZSRR został uwolniony 23 czerwca tego roku przez polskich kolejarzy, którzy odczepili kilka ostatnich wagonów z więźniami. Po zajęciu Wilna przez wojska niemieckie ponownie przeszedł do konspiracji w szeregach AK; współorganizował 1. Pułk Pancerny im. Króla Bolesława Chrobrego AK. Od pocz. września 1943 r. dowodził oddziałem partyzanckim AK działającym w rejonie Sużan. Od grudnia 1943 r. do lutego 1944 r. współdziałał z 6. Brygadą AK Adama Boryczki ps. "Tońko". W tym czasie jego oddział, liczący ok. 100 partyzantów, został nazwany 3. Brygadą AK. Brał udział w licznych akcjach zbrojnych, m.in. w Turgielach, Rudominie, Polanach, Mikuliszkach, gdzie w styczniu 1944 r. rozbił ekspedycję karną niemieckiej żandarmerii i litewskiej policji pomocniczej. W nocy z 29 na 30 czerwca opanował Troki, zdobywając znaczne ilości broni, amunicji i wyposażenia wojskowego. W maju skutecznie walczył z litewskimi oddziałami Lietuvos Vietine Rinktine; ostatecznie w nocy z 13 na 14 maja 1944 r. po krwawej bitwie, w której został ranny, jego oddział opanował Murowaną Oszmiankę, rozbijając formacje LVR. Na czele swojej Brygady w sile ok. 750 ludzi brał udział 6-8 lipca w ciężkich, ale nieudanych walkach o Wilno w ramach operacji "Ostra Brama", podczas których poniesiono duże straty i musiano wycofać się. Otrzymał wówczas awans do stopnia kapitana. 17 lipca 1944 r. na odprawie oficerów AK w Boguszach został aresztowany przez NKWD i osadzony w więzieniu w Wilnie, a następnie przewieziony do ZSRR, gdzie przebywał w obozach NKWD w Riazaniu i Diagilewie. 1 marca 1946 r. udało mu się zbiec z tego ostatniego obozu (była to jedna z nielicznych udanych i najbadziej znanych ucieczek) i dotrzeć do Wilna, skąd przybył transportem repatriacyjnym do Łodzi. 10 lipca 1948 r. został tam aresztowany przez UB pod fałszywym zarzutem działalności konspiracyjnej w ramach Ośrodka Mobilizacyjnego Wileńskiego Okręgu AK mjr. dypl. Antoniego Olechnowicza ps. "Pohorecki". Oskarżono go też o współpracę z Niemcami w zwalczaniu partyzantki sowieckiej na Wileńszczyźnie. Po brutalnym śledztwie 13 listopada 1950 r. Wojskowy Sąd Rejonowy w Warszawie skazał go na karę śmierci. 11 maja 1951 r. został stracony w więzieniu mokotowskim. 17 stycznia 1959 r. zrehabilitowano go. Jego symboliczny grób znajduje się na Wojskowym Cmentarzu na Powązkach w Warszawie.