Brześć

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Ten artykuł dotyczy miasta na Białorusi. Zobacz też: miejscowość Brześć w Polsce.

Współrzędne: 52°05'00" N 023°42'00" E

Brześć

Herb Brześcia

72,9 km²

Położenie

52°05' N
23°42' E

Ludność (2004)
• liczba ludności
• gęstość

289 000
3964,3 os./km²

Nr kierunkowy

+375 162

Położenie na mapie

Strona internetowa miasta

Brześć, Brześć Litewski, Brześć nad Bugiem, Brześć Białoruski (błr. Берасьце, Брэст, ukr. Берестя, ros. Брест) - miasto na zachodniej Białorusi, położone tuż za przejściem granicznym w Terespolu, nad Bugiem.

[edytuj] Dane ogólne

Duży ośrodek przemysłowy (m.in. produkcja maszyn i mebli), kulturalny (muzeum twierdzy brzeskiej) i naukowy (uczelnie wyższe). Działa tam także polski konsulat generalny.

[edytuj] Historia

Miejsce w którym przenikały się kultury i wpływy polskie z ruskimi. Z tego powodu miejsce to było świadkiem wielu walk m. in. zdobycia tych terenów przez króla Bolesława Śmiałego i Kazimierza Sprawiedliwego. Miasto zostało jako Berestie wspomniane w ruskim latopisie z 1019 r. jako miasto w Rusi Kijowskiej. Później ziemie na których leży Brześć weszły w skład księstwa turowskiego, potem włodzimierskiego. W widłach Bugu i Muchawca książęta Litewscy po opanowaniu Brześcia w pocz. XIV w. wybudowali wieżę obronną na planie czworokąta, która została rozebrana w latach 30. XIX wieku podczas rozbudowy nowożytnej twierdzy. Zabudowania otaczające wieżę były w średniowieczu zdobywane kilkakrotnie przez Krzyżaków. Po drugiej stronie rzeki rozbudowała się osada - później także ufortyfikowana. W 1500 roku, zamek w Brześciu wytrzymał oblężenie 15 tys. Tatarów, którzy spalili miasto. Miasto jest znane z zawartej tu w 1596 r. tzw. unii brzeskiej między katolikami a prawosławnymi, która przetrwała na tych terenach 300 lat. Brześć został zdobyty podczas oblężenia Kozaków Chmielnickiego w 1648 roku. W latach 1654 i 1655 wydano konstytucje sejmowe w sprawie fortyfikacji miasta, dzięki czemu Brześć otrzymał dość nowoczesne obwarowania. W tym czasie zamek i miasto były tak silnie ufortyfikowane, że w 1655 r. wojska moskiewskie pod dowództwem Urusowa i Boratyńskiego odstąpiły od oblężenia. Jednakże podczas Potopu szwedzkiego w 1657 roku, udało się zdobyć twierdzę w Brześciu oddziałom Karola Gustawa i wojskom księcia siedmiogrodzkiego Rakoczego. Zamek odbiła szlachta województwa brzeskiego pod dowództwem podczaszego litewskiego M. Radziwiłła. By wzmocnić obronność, w 1659 r. wydano następną konstytucję sejmową. Podczas odbudowy w 1660 r. zamek zdobyły wojska moskiewskie pod dowództwem Chowańskiego. Wojska polskie odbiły Brześć w 1661 r. Po tym okresie bezustannego zdobywania i odbijania zamku, nastąpił nieco spokojniejszy okres, przerwany dopiero w 1706 roku opanowaniem zamku przez Szwedów pod dowództwem Meyerfeldena.

Po III rozbiorze Polski w 1795 r. Brześć przypadł Rosji. Na terenie zamku i miasta zbudowano twierdzę wg projektów Maleckiego, Opermana i Feldmana. Zabudowę miejską podobnie jak w Bobrujsku wyburzono, poza niektórymi budynkami murowanymi jak np. klasztorem jezuitów z 1623 r. gdzie umieszczono kancelarię i klasztorem bazylianów (Białym Pałacem) z 1629 r. gdzie umieszczono kasyno oficerskie. W Białym Pałacu właśnie w III 1918 r. podpisano pokój brzeski pomiędzy Rosją i Niemcami. Twierdza składała się z Cytadeli i trzech dział obronnych (Kobryńskiego, Wołyńskiego i Terespolskiego) połączonych czterema mostami i bramami. Umocnienie Wołyńskie powstało na miejscu średniowiecznego grodziska i klasztoru bernardynów z 1781 roku, który przebudowano na szpital. Później Rosjanie wielokrotnie rozbudowywali twierdzę, jednakże podczas I wojny światowej oddali ją bez walki. W jednej z fos twierdzy pochowano potajemnie słynnego księdza Stanisława Brzóskę (1831-1865), który był jednym z najdłużej działających dowódców w powstaniu styczniowym.

Po raz pierwszy twierdzę wykorzystały wojska polskie w działaniach wojennych w dniach 14-17 września 1939 roku. Później bronili się w niej Rosjanie w 1941 roku.

W trakcie I wojny światowej Niemcy i Austro-Węgry podpisały w Brześciu dwa traktaty pokojowe - z Ukraińską Republiką Ludową i z Rosją. Po wojnie Brześć wraz z Polesiem wszedł w skład Rzeczypospolitej Polskiej i stał się w 1921 r. stolicą województwa poleskiego. Wojewodą był tu m.in. Wacław Kostek-Biernacki. W roku 1930 w twierdzy brzeskiej przetrzymywano wielu więźniów opozycyjnych (m.in. Wincenty Witos, Norbert Barlicki, Stanisław Dubois, Herman Lieberman), którzy za swoją działalność w Centrolewie stanęli przed sądem w słynnym procesie brzeskim.

Dworzec kolejowy w Brześciu (1915 rok)

Dworzec kolejowy w Brześciu -panorama (2003)

Dworzec kolejowy w Brześciu od tzw. strony moskiewskiej (2003)

Po 17 września 1939 r. miasto wraz z całą tzw. Białorusią Zachodnią zostało włączone do ZSRR. W 1941 r. miała miejsce obrona twierdzy przed wojskami niemieckimi, w której wzięło udział wielu żołnierzy czeczeńskich; ze względu na prześladowania dopiero teraz otrzymują oni odznaczenia. Niemcy wymordowali większość miejscowych Żydów.

Od 1945 r. miasto znajdowało się w granicach BSRR w ramach umowy jałtańskiej, jest siedzibą władz obwodu. Od 1991 należy do Białorusi. Większość polskiej ludności została deportowana za Bug lub uciekła zaraz po wojnie, niewielka grupa wyjechała po 1956.

Obwód brzeski uczestniczy w polsko-ukraińsko-białoruskim Euroregionie Bug.