Grosz krakowski

Z Wikipedii

Grosz krakowski, srebrna moneta polska, wprowadzona przez Kazimierza Wielkiego w 1367 roku.

Moneta była wzorowana na groszu praskim zarówno co do wartości jak i typologii. Na awersie widniała korona i napis w podwójnym otoku: KAZIMIRVS PRIMUS DEI GRATIA REX POLONIE. Rewers zdobił piękny orzeł otoczony napisem GROSSI CRACOVIENSSES.

Wprowadzenie grosza krakowskiego wiązało się z przeprowadzaną przez króla reformą monetarną. W zjednoczonym po rozbiciu dzielnicowym państwie, w obrocie znajdowały się najróżniejsze monety, bite według różnorodnych stóp menniczych. Ogólnokrajowy zasięg posiadały jedynie grosze praskie. Kazimierz zdawał sobie sprawę, że jego grosz nie ma szans konkurować z czeską monetą, której dominacja opierała się obfitych złożach srebra w Kutnej Horze. W praktyce grosz krakowski był bity ze względów prestiżowych. Bardzo krótko i w małych ilościach, gdyż jego emisja była nieopłacalna. Aby utrzymać podobną zawartość srebra (a więc i wartość) jak w groszu praskim, pozyskiwano surowiec ze srebrnego złomu, który był drogi.

Główną ideą wprowadzenia grosza było ujednolicenie systemu monetarnego, którego grosz stał się podstawową jednostką obliczeniową, a realną funkcję monety pełnił grosz praski. Według tego systemu jeden grosz był wart dwa kwartniki, stąd często nazywano je półgroszami. Trudności jakie miała mennica krakowska ze srebrem spowodowały, że stopy tej nie udało się utrzymać i niebawem za jeden grosz praski żądano w obiegu handlowym czterech kwartników. Kolejną jednostką były ćwierćgrosze. Cztery na grosz i dwa na kwartnik. Stąd nazywane czasami półkwartnikami. Ćwierćgrosz równał się z kolei czterem denarom (16 denarów na grosz). Najmniejszą jednostką stał się obol. Na grosz potrzebne były 32 obole, czyli osiem na ćwierćgrosz, a dwa na denara. Wyższą jednostką, wyłącznie obrachunkową, był skojec, na który wchodziły dwa grosze. Reforma, z powodu braku w Polsce kruszcu spełniła tylko połowicznie swe zadanie. Wprowadzonym systemem posługiwano się praktycznie tylko w handlu lokalnym (miasto i okoliczne wsie). Handel międzymiastowy oraz międzynarodowy i tak, jak wszędzie w średniowieczu, opierał się na rzeczywistych relacjach zawartości kruszcu w monetach.

Grosz krakowski jest, w związku z tym co napisano wyżej, bardzo cenną monetą numizmatyczną. Współcześnie znane jest mniej niż 50 egzemplarzy. Na aukcjach numizmatycznych pojawia się bardzo rzadko, stąd trudno określić jego aktualną wartość.