Księżyc

Zdjęcie obok pokazuje widoczną z Ziemi stronę Księżyca – z dużym (85 km średnicy) kraterem uderzeniowym Tycho, z którego wybiegają koncentrycznie smugi jasnej materii. Ciemne owalne obszary to baseny zastygłego bazaltu powstałe około 2,5 mld lat temu także na skutek uderzeń meteorytów. Księżyc jest pokryty pyłem erozyjnym i utworami skalnymi, jego powierzchnia została ukształtowana w głównej mierze przez ostrzał meteorytowy oraz działalność wulkaniczną.

Próbki gruntu księżycowego, pobrane w trakcie misji Apollo, wykazały skład podobny do składu skorupy ziemskiej. Badania przeprowadzone podczas tej misji wykazały śladową aktywność tektoniczną Księżyca. Obecnie nie ma na jego powierzchni czynnych wulkanów. Posiada szczątkową atmosferę, nie znaleziono na nim śladów życia.

[edytuj] Pochodzenie

Pochodzenie srebrnego globu nie jest do końca jasne; wyjaśnienie jego genezy znajduje się na razie w fazie hipotez. Jedna z nich, teoria wielkiego zderzenia, zakłada że około 4,5 mld lat temu na skutek kolizji kształtującej się Ziemi z inną planetą został oderwany fragment materii ziemskiej, z której uformował się Księżyc. Inna hipoteza mówi o możliwości przechwycenia przez ziemskie pole grawitacyjne Księżyca powstałego jako samodzielna planeta.

[edytuj] Dwie strony Księżyca

Ze względu na to, że okres obrotu Księżyca wokół własnej osi jest zsynchronizowany z jego okresem obiegu dookoła Ziemi (27^d7^h43^m), z Ziemi widoczna jest tylko jedna strona Księżyca. Zjawisko libracji pozwala jednak oglądać z Ziemi wąski pas brzegowy drugiej strony Księżyca. Odpowiednio długo prowadzone obserwacje pozwalają zobaczyć 59% jego powierzchni. Część Księżyca, którą można zobaczyć z Ziemi nazwana została widoczną stroną a przeciwległa niewidoczną stroną. Niewidoczna strona nie powinna być mylona z ciemną stroną, która jest nieoświetloną półkulą i nakłada się z niewidoczną stroną tylko podczas pełni. Tak naprawdę, niewidoczna strona otrzymuje przeciętnie trochę więcej światła słonecznego niż widoczna strona, a powodem tego są zaćmienia Księżyca. Jedną z charakterystycznych cech niewidocznej strony jest prawie pełny brak mórz księżycowych, obszarów które posiadają niskie albedo.

[edytuj] Wybrane kratery księżycowe

Zobacz też: Kratery księżycowe według średnicy.

Krater	Średnica (km)	Wysokość ścian (km)
Arystoteles	87	2,73
Clavius	225	4,9
Grimaldi	222	3
Kopernik	90	3,9
Platon	100	2,44
Scheiner	110	6
Tycho	85	4,46
Albategnius	129	4,4
Archimedes	100	2,6
Klawiusz
Eudoksus
Kepler
Langren
Posejdon
Ptolemeusz	140	3
Teofil

[edytuj] Inne obiekty na powierzchni Księżyca

Nazwa	Nazwa łacińska
Ocean Burz	Oceanus Procellarum
Morze Chmur	Mare Nubium
Morze Deszczów	Mare Imbrium
Morze Jasności	Mare Serenitatis
Morze Nektaru	Mare Nectaris
Morze Oparów	Mare Vaporum
Morze Przesileń	Mare Crisium
Morze Spokoju	Mare Tranquillitatis
Morze Wilgoci	Mare Humorum
Morze Zimna	Mare Frigoris
Morze Obfitości	Mare Fecunditatis
Jeziora Doskonałości	Lacus Excellentiae
Jezioro Śmierci	Lacus Mortis
Zatoka Rosy	Sinus Rosis
Zatoka Tęczy	Sinus Iridum
Bagno Zgnilizny	Palus Putredinis

[edytuj] Eksploracja Księżyca

Pierwszym wytworem ludzkich rąk, jaki pojawił się na Księżycu, była radziecka bezzałogowa sonda kosmiczna Łuna 2. Rozbiła się ona 14 września 1959 o 21:02:24 czasu uniwersalnego (zulu). Pierwszy człowiek stanął na Księżycu 20 lipca 1969. Był nim dowódca załogi misji Apollo 11 – Neil Armstrong, który wypowiedział historyczne słowa: „To jest mały krok człowieka, ale wielki skok ludzkości”. Jako ostatni opuścił powierzchnię naturalnego satelity Ziemi Eugene Cernan, który był członkiem misji Apollo 17 w roku 1972.

Chronologiczna lista dwunastu ludzi, którzy stanęli na Księżycu.

[edytuj] Pływy

Oddziaływanie Księżyca wywołuje pływy na Ziemi. Ziemia obraca się z większą prędkością kątową niż Księżyc obiega Ziemię. W wyniku czego szczyt fali pływowej wyprzedza Księżyc o około 10°. Szczyt ten przyspiesza ruch Księżyca, a spowalnia ruch obrotowy Ziemi. W wyniku czego odległość od Księżyca do Ziemi rośnie średnio rocznie o 3,8 cm.^[1] Zjawisko to może być rozpatrywane jako "Eksport" momentu pędu z Ziemi na Księżyc i jest jedną z przyczyn systematycznego zwiększania doby gwiazdowej czyli czasu trwania obrotu Ziemi. Proces ten będzie trwał dopóki ma Ziemi będą płyny lub czas obrotu Ziemi zsynchronizuje się z obrotem Księżyca.

Ilustracja przedstawiająca Ziemię i Księżyc w maksymalnym oddaleniu od siebie nawzajem. Pokazuje ona stosunek średnicy Ziemi do odległości pomiędzy nią a Księżycem.