Jan Čapek z Sán
Z Wikipedii
Jan Čapek z Sán (XV wiek), czeski dowódca wojskowy, husyta, w l. 1431-34 dowodził wojskiem polnym sierotek.
W 1433 r. podczas wojny polsko-krzyżackiej na czele sierotek, wspólnie z siłami polskimi, najechał i spustoszył należące do zakonu krzyżackiego Nową Marchię i Pomorze Gdańskie, docierając do Bałtyku. W czasie wyprawy husyci m. in.: od 6 lipca przez 6 tygodni oblegali Chojnice; zajęli Pelplin i spalili tamtejszy klasztor cystersów; zdobyli Tczew, gdzie okrutnie obeszli się z pojmanymi Czechami, służącymi u krzyżaków jako żołnierze zaciężni; ostrzelali Gdańsk z dział ustawionych na Biskupiej Górce i spalili leżący poza murami miejskimi szpital św. Jakuba z kaplicą, a także blokhauz w Wisłoujściu, po czym splądrowali i spalili klasztor cysterski w Oliwie.
Pod Oliwą (w rejonie Jelitkowa) wyprawa dotarła do brzegów Zatoki Gdańskiej. Jak zapisał Jan Długosz, morze wywarło wielkie wrażenie na Czechach, którzy wykąpali się w nim i nabierali słoną wodę do naczyń, by pochwalić się nią po powrocie do kraju. Jan Čapek miał wjechać konno w fale i przemówić: Oto bracia, przyznaję się wam, że osiągnąwszy w tym miejscu koniec świata, nie mogę się dalej posuwać, ponieważ wzbraniają mi tego morskie wody.
Za okazaną pomoc król Władysław II Jagiełło podarował Čapkowi wielbłąda. Krótko potem, w czasie oblężenia katolickiego Pilzna, zwierzę zostało zagarnięte przez obrońców miasta podczas wypadu i od tego czasu wielbłąd jest jednym z elementów herbu Pilzna.
W 1434 r. w bitwie pod Lipanami, w której radykalni husyci (taboryci i sierotki) zostali pokonani przez koalicję utrakwistów i katolików, Jan Čapek dowodził jazdą strony radykalnej i w obliczu klęski wycofał swoje siły z pola bitwy. Po rozpuszczeniu sierotek opuścił ziemie Czech i wstąpił na służbę króla polskiego. Ostatnia wzmianka o nim pochodzi z 1445 r.
Jan Čapek z Sán pojawia się także na kartach „Trylogii husyckiej” Andrzeja Sapkowskiego - w „Bożych bojownikach” ratuje Reinmara z Bielawy z opresji, a następnie gości go na zamku w Michalovicach, zaś w „Lux perpetua” wspomniana jest jego wyprawa na Prusy oraz opisany udział w bitwie pod Lipanami.
