Janusz Radziwiłł (kasztelan wileński)
Z Wikipedii
| Janusz Radziwiłł | |
 Janusz Radziwiłł |
|
| Herb | Trąby
 |
| Data urodzenia | 22 lipca 1579 |
| Miejsce urodzenia | Wilno |
| Data śmierci | 6/7 listopada 1620 |
| Miejsce śmierci | Czarlin |
| Rodzina | Radziwiłł |
| Rodzice | Krzysztof Mikołaj Radziwiłł Piorun Katarzyna Ostrogska |
| Małżonek | Zofia Olelkowicz Słucka Elżbieta Zofia Hohenzollern |
| Dzieci | z Elżbietą Zofią Hohenzollern: Elżbieta Eleonora Radziwiłł Jan Jerzy Radziwiłł Zofia Agnieszka Radziwiłł Bogusław Radziwiłł |
Janusz Radziwiłł herbu Trąby (ur. 22 lipca 1579 w Wilnie, zm. 6/7 listopada 1620 w Czarlinie) – książę Świętego Cesarstwa Rzymskiego Narodu Niemieckiego, przedstawiciel kalwińskiej linii Radziwiłłów na Birżach i Dubinkach, starosta borysowski, podczaszy litewski od 1599, kasztelan wileński od 1619, pan na Dubinkach, Słucku i Kopylu, uczestnik rokoszu Zebrzydowskiego, protektor protestantyzmu na Litwie, wnuk Mikołaja Rudego Radziwiłła, syn Krzysztofa Mikołaja Pioruna i Katarzyny Ostrogskiej, brat przyrodni Krzysztofa Radziwiłła, ojciec Bogusława Radziwiłła.
W młodości towarzyszył ojcu w wyprawie inflanckiej. W 1603 roku po śmierci Krzysztofa Mikołaja Pioruna stanął wraz z bratem Krzysztofem na czele obozu politycznego Radziwiłłów. Dzięki zawartemu 1 października 1600 roku w Brześciu małżeństwu z Zofią Olelkowiczówną, księżną na Słucku i Kopylu stał się najbogatszym magnatem na Litwie.
W 1606 roku urażony na Zygmunta III Wazę, przyczynił się do rokoszu Zebrzydowskiego w Koronie. W Lublinie obrany został marszałkiem koła rycerskiego. W latach 1607-1608 prowadził w Wielkim Księstwie Litewskim prywatną wojnę ze stronnikiem króla, Janem Karolem Chodkiewiczem. Spiskował z księciem Siedmiogrodu, Gaborem Bethlenem, którego zamierzał osadzić na tronie polskim. W bitwie pod Guzowem w 1607 roku pierwszy natarł na szyki królewskie. Po ugodzie z królem przez resztę życia stronił od spraw publicznych, pozostawał jednak w opozycji do dworu. Wyjechał do Francji i do Szwajcarii skąd wrócił do Rzeczypospolitej w 1610 roku. Po stracie pierwszej żony Zofii w 1612 roku ponownie ożenił się 7 lipca 1613 roku w Berlinie z córką elektora brandenburskiego, Elżbietą Zofią Hohenzollern. Osiadł w Gdańsku i zajmował się sprawami majątkowymi. Nabył m.in. zamek Lichtenberg we Frankonii.
W 1616 roku w proteście wobec polityki Wazów na wschodzie i rozpoczęciu przez króla kolejnej wojny z Moskwą udał się na dobrowolną emigrację i przebywał w Niemczech, gdzie związał się z obozem książąt protestanckich, licząc na nieunikniony wybuch wojny z cesarzem, która mogłaby mu przynieść upragnione posiadłości w Rzeszy. W 1618 roku w związku z nadaniem mu kasztelani wileńskiej powrócił do Rzeczypospolitej i zamieszkał w Wilnie. Nie zdecydował się jednak na stały pobyt na Litwie i przeprowadził się powtórnie do Gdańska.
Zmarł w listopadzie 1620 roku w domu swojego sługi Czarlińskiego w Czarlinie wkrótce po chrzcie swojego najmłodszego syna, Bogusława. Po pogrzebie, który miał miejsce w Wilnie, pochowany został w kościele kalwińskim w Dubinkach.
Jego małżeństwo z księżną Zofią Słucką było bezdzietne. Z druga żoną córką elektora brandenburskiego Jana Jerzego Hohenzollerna, Elżbietą Zofią Hohenzollern miał czworo dzieci: Elżbietę Eleonorę (ur. 1615, zm. 1633), Jana Jerzego (ur. i zm. 1616), Zofię Agnieszkę (ur. 1618, zm. 1637) i Bogusława (ur. 1620, zm. 1669).
