Jerzy Andrzejewski
Z Wikipedii
Jerzy Andrzejewski (ur. 19 sierpnia 1909, zm. 19 kwietnia 1983) – polski prozaik, publicysta, felietonista, scenarzysta, działacz opozycji demokratycznej w PRL-u.
Spis treści |
[edytuj] Biografia
Studiował filologię polską na Uniwersytecie Warszawskim. Debiutował w 1932 na łamach dziennika ABC jako prozaik. W 1936 ogłosił tom opowiadań Drogi nieuniknione, a rozgłos przyniosła mu powieść Ład serca z 1938 r. Był wówczas uważany za przedstawiciela literatury nurtu chrześcijańskiego. Był związany ze środowskiem nacjonalistycznego pisma "Prosto z mostu", z którym zerwał w proteście przeciwko artykułom antyżydowskim.
W latach 1940-1944 działacz podziemia kulturalnego. Zaangażowany m.in. w pomoc Żydom. Tej tematyce poświęcił minipowieść Wielki tydzień, gdzie znalazły się wątki autobiograficzne, a postać głównej bohaterki była inspirowana przeżyciami Wandy Wertenstein – przyjaciółki pisarza.
Po 1945 roku razem z Czesławem Miłoszem napisał scenariusz filmu Robinson warszawski, inspirowanego doświadczeniami Władysława Szpilmana. Gdy scenariusz zmieniono z powodów ideologicznych, Miłosz wycofał swoje nazwisko.
W latach 1952-1954 redaktor naczelny Przeglądu Kulturalnego. W latach 1955-1956 członek zespołu redakcyjnego Twórczości. W latach 1972-1979 stały współpracownik Literatury. W latach 1952-1957 poseł na Sejm. W okresie stalinowskim pisał propagandowe teksty, popierające socrealizm i zaangażowanie ludzi sztuki po stronie władzy komunistycznej, min. Partia i twórczość pisarza.
Czesław Miłosz sportretował go w książce Zniewolony umysł jako Alfę.
Od lat 60-tych aktywny uczestnik opozycji demokratycznej. Współautor Listu 34. W latach 70-tych współzałożyciel KOR. Szykanowany przez władze PRL-u. Uchodził za kandydata do literackiej Nagrody Nobla.
Życie prywatne Andrzejewskiego było rozdarte pomiędzy dwa światy. Z jednej strony był dwukrotnie żonaty, z drugiej miał intymne związki z mężczyznami. Pierwsze małżeństwo zawarł w 1934 roku z Noną Barbarą Siekierzyńską. Drugie w 1946 roku z Marią Abgarowicz, z którą miał dwójkę dzieci.
Temat homoseksualizmu od początku był w kręgu jego zainteresowań literackich. Związki homoseksualne były także jednym z tematów prowadzonego przez niemal całe życie intymnego dziennika, który nie ukazał sie drukiem, a jego fragmenty uległy rozproszeniu, a także korespondencji. Jego ostatnia, nieukończona powieść Heliogabal opowiadać miała o związku tytułowego cesarza rzymskiego ze swoim sługą.
23 września 2006 został pośmiertnie odznaczony przez Prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.
[edytuj] Nagrody
- 1939 Nagroda Młodych Polskiej Akademii Literatury za Ład serca
- 1946 nagroda miasta Krakowa za Noc
- 1948 nagroda tygodnika "Odrodzenie" za Popiół i diament
- 1968 nagroda im. Jurzykowskiego
[edytuj] Twórczość
- Aby pokój zwyciężył: szkice
- Apelacja
- Bramy raju
- Ciemności kryją ziemię
- Gra z cieniem
- Idzie skacząc po górach
- Intermezzo
- Już prawie nic
- Książka dla Marcina
- Ludzie i zdarzenia
- Ład serca
- Miazga
- Niby gaj
- Nikt
- Noc
- O człowieku radzieckim: szkice
- Partia i twórczość pisarza
- Popiół i diament
- Święto Winkelrieda (z Jerzym Zagórskim)
- Teraz na ciebie zagłada
- Wojna skuteczna czyli opis bitew i potyczek z Zadufkami
- Z dnia na dzień - Dziennik literacki 1972-1979
- Złoty lis
- Cesarz Heliogabal (nieukończona i niepublikowana)
[edytuj] Bibliografia przedmiotowa
- Irena Szymańska Mój przyjaciel Jerzy w: "Kwartalnik Artystyczny" nr 4/1997, s. 82-101
- Anny Synoradzka Andrzejewski, Wydawnictwo Literackie, 1997
