Kalina hordowina

Kalina hordowina
Kalina hordowina. Owoce jeszcze nie w pełni dojrzałe (dojrzałe są czarne)
Systematyka
Domena	jądrowce
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	naczyniowe
Nadgromada	nasienne
Gromada	okrytonasienne
Klasa	Rosopsida
Rząd	szczeciowce
Rodzina	kalinowate
Rodzaj	kalina
Gatunek	kalina hordowina
Nazwa systematyczna
Viburnum lantana
L. Sp.Pl.1:268. 1753

Kalina hordowina (Viburnum lantana) – gatunek krzewu należący do rodziny kalinowatych (w systemie Reweala). Występuje w Europie, Azji. W Polsce jest rzadka, prawdopodobnie jest antropofitem.

Spis treści

Pędy: Młode pędy i pączki okryte szarym i gęstym kutnerem o gwiazdkowatych oczkach (można je dostrzec przez lupę). Pączki liściowe nagie (tzn. bez łusek), duże, wąskie i długie. Również nagie pączki kwiatowe znajdują się na końcach gałązek, są kuliste i podparte pączkami liściowymi.
Liście: Jajowatoeliptyczne, tępo zaostrzone, u nasady zwykle nieco sercowato wcięte, o długości 5-15 cm i szerokości 3-9 cm, o krótkich (1-2 cm) ogonkach, bez przylistków. Są dosyć grube i mają ząbkowane brzegi. Spodem szarobrunatne, z wierzchu ciemnozielone i całe pokryte takim samym, jak pędy, gwiazdkowatym kutnerem.

Kwiaty: Wszystkie kwiaty obupłciowe i takie same, zebrane w podbaldachy na szczytach pędów. Korona 5-płatkowa, króciutka, dzwonkowatego kształtu, o średnicy 6-8 mm. Słupek o bardzo krótkiej szyjce z 3 prawie siedzącymi znamionami, 5 pręcików o pylnikach pękających do wnętrza kwiatu. Kwiaty kwitną od maja do lipca i zapylane są przez muchówki.

Owoc: Pestkowiec zawierający 1nasiono. Owoce mają cierpki i gorzki smak i są trujące. Młode owoce są zielone, potem stopniowo ciemnieją przechodząc od żółtego, poprzez różne odcienie czerwonobrązowego koloru. Dojrzałe owoce mają elipsoidalny kształt , długość 7-10 mm i są czarne. Często spotyka się w jednej kiści zarówno czarne, jak i czerwone, jeszcze nie w pełni dojrzałe owoce.

Biotop, wymagania: Wilgotne lasy, zarośla, skaliste zbocza. W stanie dzikim rośnie tylko w zachodniej części Tatr. Rosnące na innych terenach Polski okazy to neofity - zdziczałe formy roślin uprawianych, którym udało się trwale zaaklimatyzować. Roślina wapieniolubna, fanerofit. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla All. Berberidion, Ass. Pruno-Ligustretum.

Roślina trująca: Kora i owoce zawierają trującą wiburninę. Spożycie kilkunastu owoców powoduje u człowieka wymioty, zawroty głowy, przy większych ilościach zaburzenia mowy i koordynacji ruchów. Ptaki nie jedzą owoców kaliny.

Roślina uprawna: uprawiana jako roślina ozdobna ze względu na swoje kwiaty, a przede wszystkim owoce. Lubi stanowiska słoneczne, lub półcieniste.
Roślina lecznicza:
- Surowiec zielarski: kora , z której wykonuje się odwar lub ekstrakt (Extractum viburnum opuli fluidum). Do celów leczniczych jednak była stosowana dużo rzadziej, niż spokrewniona z nią kalina koralowa
- Działanie: podobne, jak kalina koralowa. Ma właściwości rozkurczowe, uspokajające, przeciwbólowe i przeciwkrwotoczne. Największe zastosowanie ma u kobiet. Łagodzi dolegliwości menstruacji. Zapobiega również poronieniom, krwawieniom związanym z klimakterium oraz kurczom nóg podczas ciąży. Stosowana musi być pod kontrolą lekarza.
- Zbiór i suszenie: późną jesienią lub wczesną wiosną ścina się gałązki, łuszczy korę i suszy w temp. do 50 stopni Celsjusza.
W weterynarii stosowana jest do leczenia pryszczycy.

Kalinę uznawano dawniej za symbol młodości, piękna i życia. Występuje w wielu pieśniach ludowych.
Owoce tracą większość swoich trujących własności po przemrożeniu lub przegotowaniu.
Dawniej nosiła ludową nazwę jako drzewo ordowe, lub wawrzyn – dzięcielina.

1.Kulesza, W.. Klucz do oznaczania drzew i krzewów. Warszawa : PWRiL, 1955.

2.Mazerant-Leszkowska, Anna. Mała księga ziół. Warszawa : Inst. Wyd. Zw. Zawodowych, 1990. ISBN 8320208106.

Zobacz galerię na Wikimedia Commons:
Kalina hordowina

3.Mowszowicz, Jan. Przewodnik do oznaczania roślin trujących i szkodliwych. Warszawa : PWRiL, 1982.

4.Podbielkowski, Zbigniew. Słownik roślin użytkowych. Warszawa : PWRiL, 1989. ISBN 8309002564.

5.Seidl, Olga i Rostafiński, Józef. Przewodnik do oznaczania roślin. Warszawa : PWRiL, 1973.

6.Szafer, Władysław i Kulczyński, Stanisław. Rośliny polskie. Warszawa : PWN, 1953.