Karol Czarnecki

Z Wikipedii

Karol Czarnecki h. Prus III (ur. 1804 w okolicach Bracławia, zm. ok. 1888, prawdopodobnie Kraków), powstaniec listopadowy, poeta.

Pochodził z rodziny ziemiańskiej pochodzącej z Mazowsza, osiadłej na Wołyniu, był synem Floriana i Anny ze Skarżyńskich, wnukiem kasztelana lubieszowskiego Jana Antoniego (1700 - 1773). Nie wiadomo gdzie uczęszczał do szkół, ale znał parę języków i posiadał niemałą wiedzę w dziedzinie sztuki i literatury. W roku 1830 przyłączył się do Powstania listopadowego i służył w wojsku jako podporucznik; o jego czynach czy bitwach w których brał udział nic nie wiadomo. Po upadku powstania schronił się w Poznańskiem, gdzie w Smogulcu poznał posażną hrabiankę Eleonorę Mielżyńską (1815 - 1875), córkę nieżyjącego już wówczas generała Stanisława Mielżyńskiego, właścicielkę klucza smoguleckiego, i poślubił ją w 1834. W roku 1836 urodziła im się córka Maria (zm. 1920), która później wyszła za hr. Kazimierza Koczorowskiego (1824 - 1893). Władze pruskie dzięki koneksjom żony co roku przedłużały poddanemu rosyjskiemu Czarneckiemu pozwolenie na pobyt, w r. 1839 pozwolono mu nawet zakupić majątek Chwaliszewo k. Szubina, przy okazji wstąpienia na tron Fryderyka Wilhelma IV (1840) nadano mu poddaństwo pruskie i uznano szlachectwo.

W latach 1840- 1847 Czarnecki działał na niwie kultury: opłacił koszty wystawy malarstwa polskiego w Poznaniu i ogłosił w r. 1845 poemat historyczny w dwóch pieśniach "Szturm Gołańczy czyli poświęcenie Polki", opisujący walki na Kujawach w czasie potopu szwedzkiego, którego patriotyczny ton (ale nie technika poetycka) wzbudził uznanie m.in. Karola Libelta. Wszystko zapowiadało się jak najlepiej, ale w 1847 życie Czarneckiego się załamało: wydano na niego list gończy za przestępstwo nieobyczajności (co to było, trudno lub nie tak trudno zgadnąć, w tamtych czasach nie karano za "czyny nieobyczajne" dokonane z pełnoletnimi kobietami) - Czarnecki musiał z Prus uciekać i pozostał za granicą do r. 1850. W międzyczasie żona zakochała się w swym eleganckim i światowym administratorze, Józefie Hutten-Czapskim i uzyskała w 1850 r. unieważnienie małżeństwa, po czym wyszła za Czapskiego.

Czarnecki powrócił w tym roku do Prus, ale za swe przestępstwa został skazany na półtora roku więzienia, karę odbył w Koronowie. Była żona, w międzyczasie owdowiała, panicznie się bojąc pierwszego męża, zwróciła się do władz o wydanie zakazu pobytu Czarneckiego w Prusach; pruskie MSW zezwoliło mu w 1853 powrócić do Chwaliszewa, ale zakazało kontaktów z Eleonorą, która wraz z dziećmi (z Czapskim miała syna Bogdana) schroniła się aż w Szwajcarii.

W roku 1870 nastąpiła ostateczna katastrofa: Chwaliszewo wystawiono za długi na publiczną licytację, a Czarnecki poszedł znów do więzienia za "czyny nieobyczajne". Przesiedział tam rok i w ostatnich latach życia wydał jeszcze zbiór wierszy "Głosy przyszłości do przeszłości" (wyd. 1874), utrzymany w duchu epigonalnego romantyzmu, i dwie książki historyczne, "Studia nad czterema pokoleniami Jagiellonów" i "Wyzwolenie Polski spod jarzma Szwedów". Po roku 1874 wszelki ślad po Czarneckim ginie, rok śmierci jego jest znany z tablicy nagrobkowej w kościele pijarskim w Krakowie.

W niektórych źródłach, nawet we wspomnieniach Bogdana Hutten-Czapskiego, Karol Czarnecki tytułowany jest "hrabią". Nie był nim, tytuł hrabiowski uzyskał dla siebie i potomków tylko jego daleki kuzyn Marceli Czarnecki (1793-1868), jak on wnuk kasztelana lubieszowskiego, i to z ograniczeniami: pruski tytuł hrabiowski z r. 1854 przysługiwał tylko kolejnym posiadaczom trzech ordynacji Czestram - Golejewko, Gogolewo i Pakosław (powiat rawicki), pod warunkiem że poślubią osoby stanu szlacheckiego. Niemniej jednak ród Czarneckich h. Prus III może się według Konarskiego poszczycić aż 17 kawalerami Virtuti Militari.

[edytuj] Bibliografia

• Bogdan Graf von Huttten-Czapski, Sechzig Jahre Politik und Gesellschaft, 1 - 2, Berlin 1936
• Karol Juliusz Czarnecki, Herbarz polski, 1901
• Papiery rodzinne Czarneckich
• Simon Konarski, Armorial de la noblesse polonaise titrée, Paris 1957