Szubin

Ziemia Szubińska obejmująca miasto i gminę Szubin, stanowi część Pałuk - dawnego regionu północno-wschodniej Wielkopolski. W średniowieczu na tej ziemi zamieszkiwał ród Pałuków, z którego najznaczniejszym był Sędziwój Pałuka z Szubina. Piastował on wiele wysokich stanowisk w kraju, m.in. był starostą bydgoskim, wielkopolskim i krakowskim, wojewodą kaliskim oraz za panowania Ludwika Węgierskiego był jednym z regentów Królestwa Polskiego.

Sędziwój Pałuka jest również historycznym założycielem Szubina w XIV wieku. Z tego też okresu pochodzą resztki ruin zamku szubińskiego. Pierwsze wzmianki historyczne o Szubinie pochodzą z 1365 r. Datę tę przyjmuje się jako datę powstania miasta.

Miasto Szubin powstało obok zamku po prawej stronie Gąsawski. Pierwszymi jego mieszkańcami byli rzemieślnicy, którzy ze skór licznych w okolicznych puszczach zwierząt szyli dla mieszkańców zamku odzienie (kożuchy) zwane „szubami” - stąd prawdopodobnie pochodzi późniejsza nazwa Szubin, która powstała dopiero w XVI wieku. We wcześniejszych dokumentach spotykamy nazwy: Subyn, Subina, Schubini i Szubino.

Najstarszą istniejącą w mieście budowlą jest kościół pod wezwaniem św. Marcina, ufundowany przez dziedzica na zamku Sędziwoja w XIV wieku. Zbudowany jest w stylu późnogotyckim o jednej nawie.

Szubin był niegdyś miastem szlacheckim i poza zamkiem nie posiadał murów obronnych. Przy końcu XIV wieku dziedzicami Szubina zostali Łabiszyńscy, później - aż do XVII wieku - Czarnkowscy. W roku 1645 właścicielem Szubina był Krzysztof Opaliński, który nadał miastu liczne przywileje. Następnie Szubin należał do Konarzewskiego, Józefa Złotnickiego, księżnej Teofili Wiśniowieckiej i do Mycielskich. Stanisław Mycielski rozszerzył prawa miasta nadane przez Opalińskiego. Później Szubin przeszedł w ręce niemieckie.

W okresie panowania króla Kazimierza Wielkiego sadzono w Szubinie szczepy winne, stąd zachowała się do dzisiaj nazwa ulicy „Winnica”. Po zwycięskiej bitwie pod Grunwaldem w Szubinie przebywał król Władysław Jagiełło.

[edytuj] Od rozbiorów do II wojny światowej

Pierwszy rozbiór Polski w 1772 r. pozostawił Szubin w granicach Rzeczypospolitej, jednak już rok później - w 1773 r. - król pruski drogą dodatkowej aneksji włączył Szubin i okoliczne ziemie do Prus i w ten sposób miasto znalazło się w niewoli. W okresie Księstwa Warszawskiego Szubin należał do tego księstwa, by następnie znowu znaleźć się w granicach Prus. W roku 1818 został Szubin miastem powiatowym, a w roku 1835 otrzymał sąd okręgowy. Powstały wówczas drogi bite do Bydgoszczy, Nakła, Żnina i Kcynii.

Szubin i Ziemia Szubińska zapisały się chlubnie w kartach historii ruchów wolnościowych. Mieszkańcy Szubina brali czynny udział w powstaniach: kościuszkowskim, listopadowym i styczniowym. W 1848 r. w „Wiośnie Ludów” Szubin był widownią zaburzeń i ruchów wolnościowych. O utrzymanie polskości dzielnie walczyły polskie stowarzyszenia kościelne i świeckie (np. Chór "Halka". Towarzystwo Gimnastyczne "Sokół" i inne).

Początek roku 1919 przynosi wolność Szubinowi i Ziemi Szubińskiej. Wywalczyli ją powstańcy wielkopolscy. Długie i krwawe walki, ostatecznie zwycięskie i decydujące o powodzeniu całego powstania, toczyły się pod Szubinem, Rynarzewem i na linii Noteci. W okresie międzywojennym miasto i gmina Szubin należały najpierw do województwa poznańskiego, później pomorskiego.

Okres okupacji hitlerowskiej 1939-1945 zapisał się krwawymi literami w dziejach Szubina, który był terenem masowych zbrodni i prześladowań. Zamordowanych na miejscu i zamęczonych w obozach koncentracyjnych oraz poległych na frontach żołnierzy i zmarłych na wysiedleniu zostało około 500 osób z Szubina i powiatu. 21 stycznia 1945 r. w wyniku ofensywy wojsk radzieckich zakończyła się okupacja hitlerowska.

W okresie II wojny światowej Niemcy utworzyli w Szubinie obóz jeniecki dla aliantów: Francuzów, Brytyjczyków i Amerykanów. Przebywało w nim ogółem 20 tys. Jeńców, jednorazowo po 5000.