Klucz stroński
Z Wikipedii
Klucz stroński (klucz Stronie, niem. Herrschaft Seitenberg) – historyczna nazwa dóbr ziemskich we wschodniej części ziemi kłodzkiej, utworzonych w XVII w. przez Michaela Wentzla hr. von Althan, wzmiankowanych po raz pierwszy w dokumentach z 1743 r.
Spis treści |
[edytuj] Zasięg
W skład klucza w jego najszerszych granicach wchodziły następujące wsie:
- Bolesławów – Wilhelmsthal,
- Janowa Góra – Johannesberg,
- Kamienica – Kamnitz,
- Kletno – Klessengrund,
- Marcinków – Martinsberg,
- Młynowiec – Mühlbach,
- Rogóżka – Wolmsdorf,
- Sienna – Heudorf,
- Stara Morawa – Alt Mohrau,
- Stronie Śląskie – Seitenberg,
- Nowa Morawa – Neu Mohrau,
- Strachocin – Schreckendorf,
- Rohrbach – dobra związane z Goszowem – Gopmersdorf,
- Stary Gierałtów – Alt Gersdorf,
- Nowy Gierałtów – Neu Gersdorf,
- Bielice – Bielendorf.
W skład klucza wchodziły pondto rozległe lasy w Górach Bialskich i części Masywu Śnieżnika. Obszar ten pokrywa się mniej więcej z terenem dzisiejszej gminy Stronie Śląskie w woj. dolnośląskim.
[edytuj] Historia klucza
[edytuj] Althanowie 1684-1733
Ziemie wchodzące w skład klucza scalił Michael Wentzel hr. von Althan, starosta krajowy Śląska, członek cesarskiej komisji alienacyjnej, odkupując je w 1684 r. od cesarza Leopolda I. Habsburga. Sprzedaż wiązała się z wyprzedażą dóbr koronnych i zbieraniem funduszy na wojnę z Turkami. Kupione zostały wtedy w/w wsie za wyjątkiem Starego i Nowego Gierałtowa oraz Bielic, które zakupiono później od barona Hofmanna von Lichtenstern w zamian za Rogóżkę Konradów. Z nabytych ziem Michael Wentzel utworzył klucz stroński.
Michael Wentzel zmarł ok. 1700 r. klucz stroński przejęła wdowa po nim Anna Maria z domu hrabianka Aspermont und Reckheim. Wehse[1] podał, że dobra klucza wdowa sprzedała w 1720 r. swojemu młodszemu synowi Michaelowi Friedrichowi hr. von Althann, późniejszemu biskupowi Veszpremu i wicekrólowi Neapolu. Według Köglera[2] wdowa zarządzała dobrami do swojej śmierci w 1723 r. i dopiero później klucz stroński trafił do jej syna.
[edytuj] Wallisowie 1733-1783
W 1733 r. klucz kupił Georg Olivier hr. von Wallis, pan na Trzebieszowicach i Wolanach. który w 1738 r. włączył do klucza dobra sędziowskie w Strachocinie. Od 1744 kluczem zarządzały żona i teściowa hrabiego w imieniu jego syna. Młodszy Georg Olivier hr. von Wallis przejął zarządzanie w 1765 r. W 1783 rozpoczął wyprzedaż klucza.
[edytuj] Zmiany właścicieli 1783-1838
W 1783 r. właścicielem klucza stał się drogą kupna Wilhelm Friedrich hr. von Schlabrendorf, dziedziczny krajowy dyrektor budów. Przypuszczalnie w 1784 lub 1790 r. klucz za wyjątkiem Rogóżki oraz Starego i Nowego Gierałtowa zabył Joseph Bernhard von Mutius, królewski radca sądowy i pan na Starym Zdroju.
[edytuj] Marianna Orańska i jej spadkobiercy
(w edycji)
[edytuj] Bibliografia
- Studium środowiska kulturowego gminy Stronie Śląskie woj. wałbrzyskie opracowanie dla Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków pod red. Iwony Cegleckiej-Rybka, Regionalny Ośrodek Studiów i Ochrony Środowiska Kulurowego we Wrocławiu, Wrocław 1996 r.
[edytuj] Przypisy
- ↑ Wehse K.Urbarium der Grafschaft Glatz vom Jahre. 1571, Vierterjahrschrift für Geschichte und Heimatkunde der Grafschaft Glatz, t. I., Habelschwerdt (Bystrzyca Kłodzka) 1881/1882, s. 197.
- ↑ Kögler j. Dokumentirte Geschichte und Beschreibung der in der Grafschaft Glatz gelegenen Stadt und Pfarrei Wilhelmsthal von [...] (1845), Vierteljahrschrift für Geschichte und Heimatkunde der Grafschaft Glatz, t. I., Habelschwerdt (Bystrzyca Kłodzka) 1881-1882.
