Kościelec (województwo małopolskie)
Z Wikipedii
Współrzędne: 50°11'54" N 020°23'28" E
| Kościelec | |
| Województwo | małopolskie |
| Powiat | proszowicki |
| Gmina | Proszowice |
| Sołtys | Stanisław Wieczorek |
| Powierzchnia | 4 km² |
| Położenie | 50° 11' 54'' N 20° 23' 28'' E |
| Liczba mieszkańców • liczba ludności |
540 |
| Strefa numeracyjna (do 2005) |
12 |
| Kod pocztowy | 32-100 |
| Tablice rejestracyjne | KPR |
|
Położenie na mapie Polski
  Kościelec
|
|
Kościelec – wieś w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie proszowickim, w gminie Proszowice.
W latach 1975-1998 miejscowość położona była w województwie krakowskim.
Kościelec jest jedną z dziesięciu gmin dawnego powiatu pińczowskiego. zwany także Kościelcem Pińczowskim. Wioska ta leży w odległości około dziewięciu kilometrów na wschód od Proszowic. Występują tutaj głównie tereny rolnicze, główne uprawy to: tytoń oraz zboża. Corocznie odbywają się tu dożynki organizowane przez radę rodziców oraz dyrektora Zespołu Szkół w Kościelcu oraz turniej piłkarski im. Leszka Kokosińskiego, w którzym biorą udział drużyny piłkarskie powiatu Proszowickiego. Od 2003 roku działa tu drużyna piłkarska "Płomień", której mecze gromadzą na trybunach nawet 200 kibiców.
Spis treści |
[edytuj] Historia
Głównym i najbardziej charakterystycznym punktem jest kościół romański z 1230 roku. Jego budowa związana była z istnieniem w tym miejscu (w XIII wieku) dużego ośrodka dóbr kościelnych, obejmujących także Piekary, Szczytniki i Kowalę. Osady te pełniły rolę służebną wobec Kościelca.
[edytuj] Etymologia nazwy
Źródła historyczne podają, że nazwa wsi wywodzi się od kościoła, który w średniowieczu pełnił także funkcje obronne (łac. castellum).
[edytuj] Zabytki
[edytuj] Kościół św. Wojciecha
Zbudowany został ok. 1230-1240 przez pochodzącego z Kościelca biskupa krakowskiego Wisława z Kościelca. Świątynia jest późnoromańską budowlą. W XVI wieku kościół opanowany został przez arian i będąc w ich posiadaniu uległ prawie całkowitemu zniszczeniu. Od zagłady ocalił kościół Władysław Opacki w 1673 r. Rekonstrukcje świątyni miały miejsce w 1723 i 1954 roku. Kościół w Kościelcu Pińczowskim jest rzadkim pomnikiem stylu romańskiego na ziemiach polskich i jako taki został wpisany do rejestru dóbr kultury narodowej. Cztery prostokątne filary dzielą go na nawy tworząc po trzy arkady z każdej strony. Nad bocznymi nawami są galerie (empory) z obszernymi triforami czyli lożami zwróconymi do środkowej nawy. Każdą galerię cztery romańskie kolumny dzielą na półkoliste arkady. Powierzchnia loży odpowiada wielkością powierzchni naw bocznych. Kościół miał dwie romańskie wieże, które uległy zniszczeniu. Zachodnia,barokowa facjata jest na szczycie ozdobiona figurami św. Wojciecha, św. Barbary i św. Katarzyny. Pozostał portal romański z jedną oryginalną kolumienką. Prezbiterium zakończono absydą na zewnątrz ozdobioną wąskimi pasami muru zwanego lizenami.
Ołtarz główny oraz ołtarze w nawach bocznych są barokowe. W ołtarzu głównym znajduje się obraz Matki Bożej Kościeleckiej nieznanego autora, wzorowany na rzymskim obrazie Salus Populi Romani. Obraz ten słynął jako cudowny, posiadał wiele wot, które zginęły podczas grabieży kościoła dokonanej przez Szwedów a później Austriaków. W ołtarzu bocznym jest obraz św. Wojciecha namalowany przez polskiego malarza Wojciecha Gersona w 1872 r. w Warszawie. W drugim ołtarzu bocznym jest obraz św. Barbary z 1672 roku fundacji ks. Władysława Opackiego opatrzony jego herbem. Z tego okresu pochodzi też puszka, lampa wieczna, krzyż ołtarzowy.
Kościelecka świątynia bogata jest w relikwie świętych. W ołtarzach znajdują się sprowadzone w 1693 roku trumienki z relikwiami posiadające dokumenty spisane na pergaminie i opatrzone papieskimi pieczęciami. W głównym ołtarzu są relikwie św. Pauliny, natomiast na szczycie tabernakulum znajduje się głowa świętej w ozdobnym relikwiarzu z roku 1693. Ponadto w ołtarzu głównym są jeszcze relikwie w postaci dwóch rąk i dwóch statuetek św. Barbary i św. Jana Kantego, jednakże niesprawdzone.
Na uwagę zasługuje pozytyw organowy z XVII wieku. W prezbiterium na pozytywie organowym widnieje herb ks. Opackiego, są to jego fundacje. Warte uwagi są znaki kamieniarskie na galeriach oraz płaskorzeźba przy portalu głównym przedstawiająca niewolnika w kamieniołomach. Historia zanotowała dwadzieścia nazwisk proboszczów tego kościoła.
[edytuj] Kaplica
Jest to kaplica klasycystyczna z XIX wieku, grobowiec rodu Kamockich, jednych z właścicieli Kościelca.
[edytuj] Figurka świętego Jacka
Św. Jacek Odrowąż trzyma w ręku figurę Matki Boskiej. Powstała ona w 1844 roku. Odnowiono ją w 1929 roku.
[edytuj] Legendy
Patronem wsi jest święty Jacek. Legenda głosi, że święty uczynił cud i uratował mieszkańców Kościelca od klęski głodu. Zachowała się legenda, która o owym cudzie opowiada. Legendę tę zna większość (zwłaszcza starszych) mieszkańców Kościelca. O osobie świętego Jacka przypomina mieszkańcom Kościelca figurka, która stoi na „ulicy” noszącej imię tego świętego. Na ręku trzyma Matkę Boską. Dlaczego? Na to pytanie może odpowiedzieć legenda: Kiedyś święty Jacek przebywał na wschodzie Polski, gdzie nauczał innowierców wiary chrześcijańskiej. Innowiercy podpalili świątynię, w której akurat przebywał święty. Kościół stanął w płomieniach. Poparzony ksiądz (święty Jacek) chwycił w pośpiechu Najświętszy Sakrament. Nagle daje się słyszeć głos: „Syna mojego wziąłeś a Mnie zostawiłeś?!”. Święty Jacek zaraz się opamiętał i zabrał również figurę Matki Boskiej. Odtąd figura Maryi towarzyszy świętemu… Za figurką płynie źródełko, które według legendy ma uzdrawiające właściwości głównie dla oczu.
 Kaplica przy kościele upamiętniająca 1000-lecie śmierci św. Wojciecha |
 Kaplica rodu kamockich na cmentarzu |
 Figurka św. Jacka |
 Źródełko za figurką św. Jacka |
[edytuj] Inne obiekty znajdujące się w Kościelcu
- Zespół Szkół im. Mikołaja Kopernika
- Poligon Szkoły Aspirantów Państwowej Straży Pożarnej w Krakowie [1]
- Stadion LKS Płomień Kościelec
- Remiza Ochotniczej Straży Pożarnej i Świetlica
- Kapliczka świętego Huberta
- Kapliczka pod lasem
 Zespół Szkół im. Mikołaja Kopernika |
 Boisko sportowe |
 Tablica upamiętniająca nadanie imienia stadionowi |
 Poligon - samochody strażackie |
 Poligon SA PSP |
Zobacz też: Proszowice Piekary
[edytuj] Linki zewnętrzne
- Mapy i zdjęcia satelitarne:
