Krzyżanowo (województwo pomorskie)
Z Wikipedii
Współrzędne: 54°02'42" N 019°12'16" E
| Krzyżanowo | |
| Województwo | pomorskie |
| Powiat | malborski |
| Gmina | Stare Pole |
| Sołtys | Krzysztof Piekart |
| Położenie | 54° 02' 42'' N 19° 12' 16'' E |
| Liczba mieszkańców (2005) • liczba ludności |
356 |
| Strefa numeracyjna (do 2005) |
55 |
| Tablice rejestracyjne | GMB |
|
Położenie na mapie Polski
  Krzyżanowo
|
|
Krzyżanowo (dawniej: język staropruski Seitkaimis, niem. Notzendorf) - wieś w Polsce położona w województwie pomorskim, w powiecie malborskim, w gminie Stare Pole na obszarze Żuław Elbląskich w pobliżu tras linii kolejowej Malbork-Elbląg i drogi krajowej nr 
. Wraz z sąsiednim Starym Polem stanowi zwarty obszar zabudowany o charakterze małomiasteczkowym osiągając 2200 mieszkańców.
W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa elbląskiego.
[edytuj] Historia
Historia Krzyżanowa wiązana jest najczęściej z historią Zakonu Krzyżackiego, przecież do Malborka - stolicy Państwa Zakonnego jest jedynie 12 kilometrów. Jednak wcześniejszymi mieszkańcami okolicznych terenów i założycielami wsi były plemiona słowiańskie i pruskie (Seitkaimis - staropruska nazwa Krzyżanowa). Po osiedleniu osadników zachodnich w XII - XIV wieku pierwotna ludność tubylcza z biegiem lat została przez nich wchłonięta. Krzyżanowo stanowiło dla okolicznych wsi główny ośrodek religijny dla ludności wyznania katolickiego.
Najważniejszym zabytkiem Krzyżanowa jest gotycki kościół pochodzący z XIV wieku. Kościół usytuowany jest w dawnym centrum wsi, przy skrzyżowaniu dróg w kierunku Starego Pola, Szaleńca, Żuławki Sztumskiej (a dalej Dzierzgonia) i Kraszewa. Wokół kościoła znajduje się niewielki cmentarz, a całość otacza średniowieczny kamienno–ceglany mur. Początki budowy kościoła sięgają początku XIV wieku, gdy wzniesiono obecny korpus nawowy (konstrukcja szachulcowa). Około 1340 roku dostawiono od wschodu prezbiterium, a szachulcowy korpus dodatkowo obmurowano. W końcu XIV wieku wybudowano wieżę, w dolnej kondygnacji murowaną a wyżej drewnianą. Wieża ta została zniszczona przez wielki sztorm w 1817 roku. Przed kościołem znajduje się drewniana dzwonnica z połowy XIX wieku.
Do 1934 roku przy kościele istniała szkoła dla dzieci z parafii katolickiej, w budynku przy ulicy Kościelnej (w budynku dawnego sklepu spożywczego i klubo-kawiarni).
Zabudowa wiejska Krzyżanowa pochodzi z XIX i XX wieku. Niestety, nie zachowały się przykłady dawnego drewnianego budownictwa ludowego. W zachodniej części wsi dom mieszkalny z zagrodą z IV ćwierci XIX wieku dużego gospodarza.
(Opracowanie na podstawie: Malbork, serwis turystyczny Urzędu Miasta. Historia Gminy Stare Pole
[edytuj] Linki zewnętrzne
- Mapy i zdjęcia satelitarne:
Siedziba gminy: Stare Pole
Wsie sołeckie: Janówka • Kaczynos • Kikojty • Klecie • Kławki • Kraszewo • Królewo • Krzyżanowo • Szlagnowo • Ząbrowo • Złotowo
Miejscowości niesołeckie: Janowo • Kaczynos-Kolonia • Krasnołęka • Królewo Malborskie • Leklowy • Letniki • Parwark • Szaleniec • Zarzecze
