Maciej Mielżyński (powstaniec śląski)
Z Wikipedii
Maciej Ignacy hrabia Mielżyński (pseud. "Nowina-Doliwa") (ur. 1869, zm. 1944) – podpułkownik, działacz narodowy w Wielkopolsce i na Śląsku, naczelny wódz III powstania śląskiego, współzałożyciel Stronnictwa Polskiego na Śląsku.
Jego ojciec Karol Ignacy hrabia Mielżyński był ziemianinem rodem z Chobienic w powiecie wolsztyńskim, w Wielkopolsce. Matka Emilia pochodziła z rodu hrabiów Bnińskich. Jego rodzina należała do najbogatszych w Wielkopolsce. Ukończył szkołę średnią w Lesznie, a potem studiował prawo i malarstwo w Monachium. Odbył służbę wojskową w armii niemieckiej w latach 1894 - 1898, a następnie w latach 1898 - 1914 odbywał praktyki rolnicze w Będlewie i Dakowach Mokrych. W latach 1903-1914 był posłem do Reichstagu. 21 grudnia 1913 roku zastrzelił zdradzającą go żonę Felicję z hr. Potockich (cókę Bolesława Eligiusza hr. Potockiego z Będlewa i Józefy z hr. Mycielskich) oraz jej siostrzeńca i kochanka - Alfreda hr. Miączyńskiego (syna Władysława hr. Miączyńskiego i Heleny z hr. Potockich - siostry przyrodniej Felicji). Chociaż sąd go uniewinnił (działał w obronie honoru), stosowany był wobec niego w Wielkopolsce bojkot towarzyski.
W 1909 roku zaczął interesować się sprawami śląskimi, politycznie związał się z endecją. Zakupił też wydawnictwo Karola Miarki w Mikołowie. Pierwszą wojnę światową spędził w szeregach armii niemieckiej. W 1920 roku wstąpił do Wojska Polskiego w stopniu majora. W styczniu 1921 został oddelegowany na Górny Śląsk (już jako podpułkownik kawalerii). Początkowo zastępca dowódcy a od kwietnia 1921 roku dowódca tajnej organizacji wojskowej Dowództwo Obrony Plebiscytu (DOP). W chwili wybuchu III powstania śląskiego DOP został przekształcony w Naczelną Komendę Wojsk Powstańczych a Mielżyński stanął na czele III powstania śląskiego. 31 maja 1921 roku został odwołany z zajmowanego stanowiska i pod koniec 1921 roku przeniesiony do rezerwy. W 1927 roku objął majątek ziemski Gołębiewko pod Tczewem, na Pomorzu, gdzie przebywał do 1939 roku.
Długoletni prezes Zjednoczonych Związków Powstańczych i Wojackich, honorowy członek Związku Powstańców Śląskich.
W czasie II wojny światowej mieszkał najpierw w Warszawie (1939 - 1940), a od 1940 w Wiedniu, pod nadzorem gestapo. Tam też zmarł w 1944 roku i został pochowany.
Był autorem wydanego w 1931 pamiętnika "Wspomnienia i przyczynki do historii III powstania górnośląskiego", będącego cennym źródłem historycznym.
Odznaczenia:
Bibliografia:
M. Mielżyński, Wspomnienia i przyczynki do historii III powstania górnośląskiego
