Obrona Cieszyna 1939
Z Wikipedii
| Obrona Cieszyna Kampania wrześniowa 1939 |
|||||||||||||||||
| Data | 1 września 1939 | ||||||||||||||||
| Miejsce | Cieszyn, Śląsk Cieszyński | ||||||||||||||||
| Wynik | nierozstrzygnięta, Niemcy zajmują miasto | ||||||||||||||||
| Terytorium | II Rzeczpospolita | ||||||||||||||||
|
|||||||||||||||||
Obrona Cieszyna – działania wojenne prowadzone w dniu 1 września 1939 r. podczas hitlerowskiego najazdu na Polskę mające doprowadzić do obrony Cieszyna i okolic przed wojskami niemieckimi
[edytuj] Geneza
W okresie międzywojennym w Cieszynie stacjonował 4. Pułk Strzelców Podhalańskich pod dowództwem ppłk. dypl. Bronisława Warzyboka, wchodzący w skład 21. Dywizji Piechoty Górskiej gen. bryg. Józefa Kustronia. Od 23 marca 1939 r. stanowiła ona część Grupy Operacyjnej "Bielsko" pod dowództwem gen. bryg. Mieczysława Boruty-Spiechowicza, mającej bronić obszaru Śląska Cieszyńskiego. Od jesieni 1938 r. 4. psp znajdował się na stanie zbliżonym do wojennego. W kwietniu 1939 r. na przedpolu Cieszyna podjęto prace fortyfikacyjne, budując do rozpoczęcia wojny 6 schronów bojowych.
W mieście przebywały I i III bataliony oraz dowództwo 4. psp. I batalion pod dowództwem mjr. Franciszka Perla miał za zadanie ubezpieczenie i osłonę od strony Czech kierunków Frydek-Mistek-Ostrawa-Cieszyn oraz przyjęcie uderzenia niemieckiego na ogólnej linii rzeki Olza; w przypadku silnego naporu nieprzyjaciela prowadzenie walk opóźniających z wycofaniem się na główną linię obrony przygotowywaną pod Bielskiem. Zajmował on pozycje na południowym i zachodnim podejściach do Cieszyna. Wsparcie artyleryjskie zapewniał dywizjon z 21. Pułku Artylerii Lekkiej (haubice 100 mm) i własny pluton artylerii pułkowej (armaty 75 mm). Natomiast III batalion pod dowództwem mjr. Stefana Meyera miał wzmocnić obronę pozycji głównej w rejonie Jaworze-Jasienica, obsadzając dolinę rzeki Wapienica.
Rozmieszczenie pododdziałów I batalionu wyglądało następująco:
- 1. kompania pod dowództwem kpt. Józefa Grcara obsadzała północno-zachodni skraj miasta, od szosy ostrawskiej do pozycji w Boguszowicach oraz wysuniętą placówkę oficerską w sile plutonu piechoty z 1 ckm na wzgórzu w Mistrzowicach;
- 2. kompania pod dowództwem por. Michała Boruca zajmowała pozycje na południowym skraju miasta (przedmieście Błogocice i wieś Skibicę), z wysuniętą placówką w rejonie Żukowa;
- 3. kompania pod dowództwem por. rez. Edwarda Stachaka znajdowała się w odwodzie rozlokowana po wschodniej stronie Cieszyna w rejonie dzielnicy Bobrek.
[edytuj] Działania wojenne
Przed godziną 5 rano polskie pozycje ostrzelały samoloty niemieckie, w wyniku czego zginął dowódca kompanii zwiadu por. Franciszek Szyndlar. Pododdziały III batalionu na rozkaz ppłk. dypl. B. Warzyboka natychmiast wyruszyły na przewidziane pozycje. Około godziny 6.30 w okolice Cieszyna podeszły pododdziały rozpoznawcze niemieckiej 45. Dywizji Piechoty gen. Friedricha Materny. Doszło do pierwszych starć z wysuniętymi polskimi placówkami w Mistrzowicach i Stanisławowicach. Po południu nieprzyjacielska piechota dotarła pod samo miasto i podjęła próbę obejścia go, przeprawiając się przez bród na Olzie w rejonie pozycji obronnej w Boguszowicach. Ostrzał Niemców z ciężkiego karabinu maszynowego rozpoczęła załoga schronu bojowego "Anna" oraz żołnierze ukryci w budynkach, zadając im pewne straty i powstrzymując forsowanie rzeki. W odpowiedzi Niemcy podciągnęli działo i bezskutecznie ostrzelali schron.
W tym czasie dowództwo 4. psp przeniosło się na wschodni skraj Cieszyna, w rejon gmachu seminarium nauczycielskiego przy szosie bielskiej. O godz. 14 Pułk otrzymał od gen. J. Kustronia rozkaz wycofania się przez Skoczów na Bielsko, przy czym I batalion - po przejściu Skoczowa - miał obsadzić linię obronna na północ od tej miejscowości. Około godziny 15 zostały wysadzone wszystkie 3 cieszyńskie mosty na Olzie (2 drogowe i kolejowy).
Dowództwo polskiej 21. DPG podjęło decyzję o wycofaniu się z Cieszyna. Za jego dalszą obroną opowiedział się wprawdzie mjr F. Perl – wobec udanego zatrzymania niemieckich oddziałów na linii rzeki (kilkakrotnie interweniował w rozmowach z dowództwem 4. psp), ale rozkaz został jednak utrzymany. Ostatecznie około godziny 16 polskie wojska wyszły z miasta na linię Ogrodzona-Goleszów i prawie natychmiast wkroczyli do niego Niemcy.
[edytuj] Bibliografia
- Wojciech Moś, Strzelcy Podhalańscy 1918-1939, Kraków 1989
- Jan Przemsza-Zieliński, Śląski front 1939 – Obrona Śląska i Zagłębia Dąbrowskiego we wrześniu 1939 roku, Sosnowiec 1999
