Pióro
Z Wikipedii
Pióro (łac. penna) – twory nabłonkowe pokrywające ciała ptaków, podobnie do łusek u gadów pióra zachodzą na siebie dachówkowato. Wyrastają z brodawek skórnych zbudowanych z komórek mezodermalnych, w których formują się najpierw pióra puchowe (embrionalne), a następnie pióra ostateczne (penna).
Spis treści |
[edytuj] Budowa
Pióro składa się z elastycznej osi (łac. scapus) oraz dwu chorągiewek: zewnętrznej (pogonium) i wewnętrznej (vexilla). Górna część osi pióra, o przekroju czworokątnym, nosi nazwę stosiny (rhachis), dolna o przekroju owalnym znajdująca się poniżej chorągiewki nazywa się dutką (calamus). Wewnętrzna część dutki zbudowana z delikatnych łuseczek rogowych nosi nazwę duszy. Chorągiewki pióra składają się z promieni (rami) wyrastających z obydwu stron stosiny. Od promieni tych wyrastają z kolei na dwie strony promyki (radius, pl. radii), które łączą się ze sobą delikatnymi haczykami (hamulus pl. hamuli).
[edytuj] Rodzaje
- Pióro puchowe (pennapula)
- posiada cienką oś, długie i miękkie promienie, a promyki nie łączą się ze sobą. Na różnych częściach ciała ptaka wyrastają różne pióra, które w zależności od pełnionych funkcji mają różny wygląd.
- Lotki (remiges)
- duże i sztywne pióra umieszczone na tylnej krawędzi skrzydeł tworzą powierzchnię nośną skrzydła.
- Sterówki
- pióra wyrastające na ogonie.
Wszystkie te pióra nadają ciału ptaka kształt i noszą ogólną nazwę piór konturowych. Niekiedy pióra ptaków (struś, pingwin) zatracają wszystkie promienie i przy zachowanej stosinie upodabniają się do włosów ssaków.
[edytuj] Barwa
Zabarwienie piór u ptaków wykazuje wielkie urozmaicenie i zależne jest od pigmentu zwanego melaniną bądź też od lipochromów, a także od ich mikroskopijnej struktury powodującej interferencję i załamanie światła. Barwa piór ma niekiedy zasadnicze znaczenie w identyfikacji poszczególnych gatunków.
[edytuj] Rozmieszczenie
f. pęczek długich piór zwanych czubem
Pióra ptaków stanowią doskonałą izolację termiczną, jednakże nie pokrywają jednolicie całego ciała. Pewne okolice ciała ptaka pokryte są równomiernie piórami i miejsca te noszą nazwę pterylia, a miejsca mniej upierzone lub w ogóle nieupierzone noszą nazwę apteria. Miejscem pozbawionym piór przynajmniej przez część roku jest u wielu ptaków plama lęgowa. U niektórych gatunków opierzone mogą być również golenie i skoki. Poszczególne partie upierzenia na ciele ptaków otrzymały swoje nazwy:
[edytuj] Skrzydło
- lotki 1. rzędu (pierwszorzędowe) – zewnętrzna grupa lotek (u różnych gatunków może liczyć 10-12 piór), umiejscowiona na dłoni skrzydła;
- lotki 2. rzędu (drugorzędowe) – środkowa grupa lotek (od 9 do nawet 40 piór), umiejscowiona na przedramieniu;
- lotki 3. rzędu (trzeciorzędowe) – wewnętrzna grupa lotek (ostatnie 3-5 piór), położona tuż przy tułowiu, niekiedy zaliczana do lotek drugorzędowych;
- pokrywy (tectrices) – grupy piór położone nad lotkami, bliżej przedniej krawędzi skrzydła. Wyróżnia się pokrywy małe (na przedramieniu), średnie 1. rzędu, duże 1. rzędu (nad lotkami 1. rzędu) oraz średnie 2. rzędu i duże 2. rzędu (nad lotkami 1. rzędu). Na spodniej stronie skrzydła wyróżnia się analogiczne grupy pokryw podskrzydłowych.
[edytuj] Ogon
- sterówki – nie są dzielone na podgrupy, gdyż tworzą jednolitą powierzchnię;
- pokrywy nadogonowe – przykrywają sterówki od góry;
- pokrywy podogonowe – przykrywają kuper od spodu.
[edytuj] Płaszcz
- górna część grzbietu – pióra położone na karku;
- dolna część grzbietu – pióra wzdłuż kręgosłupa;
- barkówki – pióra pokrywające nasady skrzydeł;
- podbarkówki – pióra pokrywające nasady skrzydeł od spodu;
- kuper – pióra pomiędzy grzbietem a pokrywami nadogonowymi;
- brzuch – pióra na spodniej stronie tułowia.
[edytuj] Głowa
- pokrywy uszne - pióra przykrywające otwory uszne
- kantarek - pióra na odcinku między przednim kącikiem oka a dziobem
- ciemię - pióra na wierzchu głowy
- kark - pióra na szyi i górnej części karku.
[edytuj] Zobacz też
