Polska Akademia Umiejętności

Z Wikipedii

Polska Akademia Umiejętności (w skrócie PAU, do 1919 r. pod nazwą Akademia Umiejętności, w skrócie AU) - korporacja uczonych skupiająca elitę kadry naukowej, naczelna polska instytucja nauki mająca status towarzystwa naukowego ogólnego. Główną siedzibą PAU był własny gmach w Krakowie przy ul. Sławkowskiej 17.

PAU była podzielona na 4 wydziały:

1. Filologiczny
2. Historyczno-Filozoficzny
3. Matematyczno-Przyrodniczy
4. Lekarski (od 1930)

Ogółem do 1952 r. PAU miała 676 członków krajowych i 264 zagranicznych. PAU organizowała doroczne posiedzenia członków oraz posiedzenia wydziałów. Ciężar prac badawczych i wydawniczych spoczywał na komisjach i komitetach, w których pracowali także uczeni niemający uprawnień członkowskich PAU:

• np. Komisja do badania historii sztuki - gdzie udzielali się uczeni: Józef Łepkowski,Władysław Łuszczkiewicz, Marian Sokołowski

Po II wojnie światowej niezależna od państwa instytucja naukowa była władzom wysoce niewygodna. W 1948 roku ogłosiły one zamiar powołania Polskiej Akademii Nauk, a wobec PAU zastosowano restrykcje: finansowe, cenzuralne, ograniczono jej kontakty z zagranicą, zablokowano wydawnictwa. Placówki badawcze, wydawnictwa, zbiory, pamiątki i majątek PAU zabrano i przekazano PAN.

W latach 1957-58 uczeni podjęli próbę odtworzenia PAU, na co władze odpowiedziały powołaniem w Krakowie oddziału PAN. Odbudowę PAU umożliwiła dopiero zmiana ustroju w 1989. Odtworzyła ją grupa członków na podstawie dawnego statutu, z zachowaniem ciągłości organizacyjnej i odwołując się do tradycyjnych form działania.

Współcześnie PAU obejmuje wydziały:

1. Filologiczny,
2. Historyczno-Filozoficzny,
3. Matematyczno-Fizyczno-Chemiczny,
4. Przyrodniczy,
5. Lekarski,
6. Twórczości Artystycznej.

Kolejnymi prezesami PAU byli:

• Józef Majer (1872-90),
• Stanisław Tarnowski (1890-1917),
• Kazimierz Morawski (1917-25),
• Jan Michał Rozwadowski (1925-29),
• Kazimierz Kostanecki (1929-34),
• Stanisław Wróblewski (1934-38),
• Stanisław Kutrzeba (1939-46),
• Kazimierz Nitsch (1946-57),
• Adam Krzyżanowski (1957-58),
• Gerard Labuda (1989-94),
• Kazimierz Kowalski (1994-2001)
• Andrzej Białas (od 2001)

Kolejnymi sekretarzami generalnymi PAU byli:

• Józef Szujski (1872-83),
• Stanisław Tarnowski (1883-90),
• Stanisław Smolka (1890-1903),
• Bolesław Ulanowski (1903-19),
• Kazimierz Kostanecki (1919-21),
• Stanisław Wróblewski (1921-26),
• Stanisław Kutrzeba (1926-39),
• Tadeusz Kowalski (1939-48),
• Jan Konstanty Dąbrowski (1948-57),
• Adam Vetulani (1957-58),
• Józef Skąpski (1989-94),
• Jerzy Wyrozumski (od 1994)

Członkami honorowymi PAU byli:

• Jan Paweł II
• Jan Nowak-Jeziorański

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Strona internetowa Polskiej Akademii Umiejętności
• Członkowie Polskiej Akademii Umiejętności