1989

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

rok 1989 / MCMLXXXIX XIX wiek · XX wiek · XXI wiek
1987 « 1988 « 1989 » 1990 » 1991

Spis treści

1 Wydarzenia w Polsce
2 Wydarzenia na świecie
3 Urodzili się
4 Zmarli
5 Zdarzenia astronomiczne
6 Nagrody Nobla
7 Zobacz też
8 Święta ruchome

[edytuj] Wydarzenia w Polsce

1 stycznia – zniesiono kartki na benzynę, talony na samochody, kwity na węgiel; utrzymano kartki na mięso i jego przetwory.
4 stycznia – "Polityka" zamieściła wywiad z Lechem Wałęsą pt. "... i dlatego musimy się dogadać".
6 stycznia – PWN wydało książkę Eleny Ceausescu pt. "Stereospecyficzna polimeryzacja izoprenu".
27 stycznia – spotkanie w Magdalence, ustalono termin obrad Okrągłego Stołu.
6 lutego – Rozpoczęły się obrady Okrągłego Stołu.
15 lutego – Sejm PRL ustanowił 11 listopada – Narodowym Świętem Niepodległości; ustawa weszła w życie 21 lutego.
25 lutego – prapremiera dwóch jednoaktówek Vaclava Havla "Audiencja" i "Protest" w reżyserii Feliksa Falka (Teatr Powszechny).
27 lutego – Zespół ekspertów Kościoła Katolickiego zyskał poparcie 78 głosów dla projektu ustawy o prawnej ochronie dziecka poczętego; PRON poparł tę inicjatywę.
5 marca – "Pierścień Nibelunga" Ryszarda Wagnera na scenie Teatru Wielkiego w Warszawie (reż. August Everding).
15 marca – legalny obrót dewizami – pojawiły się pierwsze prywatne kantory; kurs dolara wahał się w granicach 2900-3000 zł.
30 marca – pierwsza pacjentka w łódzkim Szpitalu Centrum Matki Polki.
31 marca – obradowało XI Plenum KC PZPR; Wojciech Jaruzelski o obradach "Okrągłego Stołu": "Oczekujemy, że zostaną one uwieńczone osiągnięciem porozumienia w sprawach najżywotniejszych dla pomyślności narodu, dla siły ludowego państwa, dla procesów reform w warunkach socjalistycznej demokracji parlamentarnej".
1 kwietnia – nastąpiła podwyżka cen energii elektrycznej i paliw. W I kwartale 1989 r. podniesione zostały ceny węgla, artykułów mleczarskich, tłuszczów roślinnych, mięsa i opłaty komunikacyjne.
5 kwietnia – Podpisano porozumienia Okrągłego Stołu.
17 kwietnia – ponowna rejestracja "Solidarności".
18 kwietnia – w gmachu sejmu odbyło się spotkanie Wojciecha Jaruzelskiego z Lechem Wałęsą w sprawie ponownej rejestracji "Solidarności".
25 kwietnia – przybył z wizytą sekretarz generalny ONZ, Javier Pérez de Cuéllar.
27 kwietnia – Jerzy Urban został ministrem i prezesem Radia i Telewizji; rzecznikiem rząd został Zbysław Rykowski, dotychczasowy zastępca Urbana.
28 kwietnia – pierwszy półgodzinny program radiowy "Solidarności".
30 kwietnia – średnia płaca w kraju wyniosła 107 tys. zł.
2 maja – pisarka szwedzka Astrid Lindgren została doktorem honoris causa Uniwersytetu Warszawskiego.
2 maja – akcje ostrzegawcze i strajki płacowe w licznych kopalniach.
8 maja – Ukazał się pierwszy numer Gazety Wyborczej pod redakcją Adama Michnika.
10 maja – przybył z wizytą prezydent Włoch Francesco Cossiga.
12 maja – Prawnie uznano wyznanie Świadków Jehowy w Polsce.
17 maja – Sejm PRL uchwalił ustawę regulującą status prawny Kościoła Katolickiego w PRL.
30 maja – powstało Stowarzyszenie Pisarzy Polskich; prezesem został Jan Józef Szczepański.
2 czerwca – ukazał się zlikwidowany w stanie wojennym tygodnik "Solidarność"; naczelnym redaktorem został ponownie Tadeusz Mazowiecki.
4 czerwca – Odbyła się pierwsza tura wyborów do tzw. Sejmu kontraktowego, zwycięska dla Obywatelskiego Komitetu Wyborczego skupionego wokół Solidarności; datę tę uważa się najczęściej za koniec reżimu komunistycznego w Polsce.
12 czerwca – legalizacja rozwiązanego w stanie wojennym Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich.
14 czerwca – z 3-dniową wizytą przybył do Polski François Mitterrand.
18 czerwca – Odbyła się druga tura wyborów parlamentarnych w Polsce.
27 czerwca – Zjazd Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich. Prezesem został Stefan Bratkowski, honorowym prezesem – Jerzy Turowicz.
30 czerwca – generał Wojciech Jaruzelski odmówił kandydowania na urząd prezydenta państwa.
1 lipca – na terenie eksploatowanym przez kopalnię "Szombierki" w Bytomiu podziemny wybuch uszkodził 300 budynków.
3 lipca – Gazeta Wyborcza opublikowała artykuł Adama Michnika pt. "Wasz prezydent, nasz premier", który był symbolicznym początkiem zmiany rządów.
4 lipca – pierwsze posiedzenie Sejmu i Senatu; Mikołaj Kozakiewicz – marszałkiem Sejmu, Andrzej Stelmachowski – marszałkiem Senatu; powołanie Trybunału Stanu.
17 lipca – Wznowiono stosunki dyplomatyczne między Polską a Watykanem.
19 lipca – Zgromadzenie Narodowe wybrało prezydentem generała Wojciecha Jaruzelskiego (jako że nastąpiła też zmiana prezydenta emigracyjnego był to wyjątkowy dzień w historii Polski – z trzema prezydentami w ciągu doby; patrz 19 lipca na świecie).
19 lipca – po śmierci Kazimierza Sabbata ostatnim prezydentem RP na uchodźstwie został Ryszard Kaczorowski.
29 lipca – Rząd Rakowskiego podjął decyzję o urynkowieniu cen żywności.
1 sierpnia – Zniesiono kartki na mięso na terenie całego kraju.
10 sierpnia – prezydent wystąpił z inicjatywą rejestracji NZS.
11 sierpnia – międzynarodowy kongres Świadków Jehowy zgromadził w Warszawie 54,5 tys. uczestników z 26 krajów, poza tym odbyły się w tym samym czasie kongresy w Chorzowie i Poznaniu. W sumie 166 tys. obecnych oraz 6093 ochrzczonych.
12 sierpnia – w kraju nastąpił wzrost chaosu rynkowego, strajków, społecznego niezadowolenia. Kurs dolara wzrósł o 8100 zł.
18 sierpnia – niespotykana burza gradowa nad Zamojszczyzną; zanotowano straty w 6 gminach.
24 sierpnia – Tadeusz Mazowiecki otrzymał misję tworzenia rządu.
4 września – ostre oświadczenie OPZZ ("potęguje się chaos w gospodarce"), krytyka zbyt długiego formowania nowego rządu. 3 dni później OPZZ wezwało do rozliczenia byłego rządu, odpowiedzialnego za pogłębienie kryzysu.
10 września – Odbył się pierwszy powojenny Zjazd Oficerów Kawalerii II RP (Warszawa-Grudziądz).
10 września – sekretariat prymasa Polski poinformował, że z powodu okoliczności "nie sprzyjających pożytkowi duszpasterskiemu" odłożona została podróż kardynała Józefa Glempa do USA
11 września – Roman Malinowski zrezygnował z funkcji prezesa Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego; zastąpił go Dominik Ludwiczak.
12 września – powstał nowy rząd.
29 września – rozwiązanie ZOMO, używanych w starciach ulicznych.
1 października – z Dworca Wschodniego w Warszawie wyruszył o godz. 2:50 specjalny pociąg z 809 uciekinierami z NRD, którzy okupowali ambasadę RFN. Władze NRD obiecały swobodny przejazd przez jej terytorium.
3 października – z wizytą przybył król Hiszpanii Juan Carlos I z żoną Zofią.
3 października – zakończyły się obrady XV Plenum KC PZPR: Mieczysław F. Rakowski wyraził nadzieję, że partia dotrwa w jedności do zjazdu, który miał się odbyć w styczniu 1990. Plenum zaaprobowało ideę powstania nowej partii.
12 października – Prokurator Generalny PRL zwrócił się z prośbą do Generalnego Prokuratorstwa ZSRR o wszczęcie śledztwa w sprawie Katynia, Ostaszkowa, Starobielska oraz tzw. Procesu szesnastu.
31 października – Andrzej Łapicki prezesem ZASP.
11 listopada – po raz pierwszy po zakończeniu II wojny światowej oficjalnie obchodzono Narodowe Święto Niepodległości.
12 listopada – Kanclerz RFN Helmut Kohl i premier Tadeusz Mazowiecki uczestniczyli w mszy polowej w Krzyżowej, kończąc ją symbolicznym gestem pojednania.
16 listopada – W Warszawie przystąpiono do demontażu pomnika Feliksa Dzierżyńskiego.
23 listopada – Sejm PRL zlikwidował Urząd do Spraw Wyznań i Ochotniczą Rezerwę Milicji Obywatelskiej (ORMO).
26 listopada – XI Kongres ZSL przekształcił partię w Polskie Stronnictwo Ludowe "Odrodzenie".
26 listopada – uroczysty ingres nuncjusza apostolskiego, arcybiskupa Józefa Kowalczyka.
18 grudnia – Artyści dla Rzeczypospolitej – to pierwszy z cyklu koncertów, jakimi twórcy chcieli wspomóc Fundusz Daru Narodowego, wspierający rząd Tadeusza Mazowieckiego.
-Oddano do użytku pierwszy i jak dotąd jedyny odcinek autostrady A1
28 grudnia – Sejm PRL przyjął tzw. plan Balcerowicza, czyli pakiet ustaw zmieniających ustrój gospodarczy kraju.
29 grudnia – Sejm PRL zmienił nazwę państwa na Rzeczpospolita Polska z dniem 31 grudnia 1989, a określenie "państwo socjalistyczne" zostało zastąpione sformułowaniem "państwo demokratyczne".
30 grudnia – odbyło się spotkanie między Lechem Wałęsą, a Mieczysławem Rakowskim.

[edytuj] Wydarzenia na świecie

14 lutego – W Iranie ajatollah Chomeini skazał zaocznie na karę śmierci brytyjskiego pisarza Salmana Rushdiego za obrazę islamu w książce „Szatańskie wersety”.
15 lutego – Ostatnie oddziały Armii Radzieckiej opuściły Afganistan.
24 marca – Tankowiec MT Exxon Valdez wpłynął na skały w Zatoce Alaska w okolicy cennego przyrodniczo sundu (cieśniny) Księcia Williama. Wydostało się z niego 11 mln z 53 mln galonów nieprzerobionej ropy naftowej powodując katastrofę ekologiczną.
15 kwietnia – Początek demonstracji na placu Tiananmen w Pekinie.
21 maja – Został wyemitowany ostatni odcinek serialu Miami Vice "Freefall".
4 czerwca – Armia chińska zmasakrowała prodemokratycznie protestujących studentów na placu Tiananmen.
19 lipca – W Londynie umarł prezydent RP na emigracji Kazimierz Sabbat, zastąpił go Ryszard Kaczorowski.
23 sierpnia – Około 2 milionów mieszkańców Litwy, Łotwy i Estonii utworzyło w geście protestu tzw. "bałtycki łańcuch" – łańcuch ludzi o długości 600 km
18 października – W NRD dymisję złożył wieloletni I sekretarz SED Erich Honecker.
9 listopada – Rozpoczęło się burzenie muru berlińskiego.
15 listopada – Przemówienie Lecha Wałęsy w Kongresie USA, przyjęte z wielkim aplauzem i dające kolejny impuls do dalszych wydarzeń w pozostałych "demoludach"
17 listopada – Legalna demonstracja studentów w Pradze stłumiona przez milicję (Veřejná bezpečnost); pogłoska o śmierci studenta spowodowała ogłoszenie strajku aktorów i studentów i dała początek aksamitnej rewolucji w Czechosłowacji.
26 listopada – Ostatnie wietnamskie oddziały wojskowe opuściły Kambodżę.
16 grudnia – W Rumunii wybuchło powstanie przeciw komunistycznemu dyktatorowi Nicolae Ceauşescu.
25 grudnia – Rozstrzelano Elenę i Nicolae Ceauşescu.
29 grudnia – Václav Havel został prezydentem Czechosłowacji.